Almat TŪRSYNOV,
«Qarasu» sauda-önerkäsıptık kompaniiasynyŋ basşysy: Äleumettık jauapkerşılıktı ūmytqan emespın
El ekonomikasyna eleulı üles qosyp jürgen jandar köp. Solardyŋ bırı – Almat Tūrsynov. Özı basqaratyn «Qarasu» sauda-önerkäsıptık kompaniiasy az uaqyt ışınde ırı auylşaruaşylyq tauarlaryn öndıretın bırden-bır öndırıs oşaǧyna ainaldy. Astanalyqtardy da etpen qamtamasyz etıp otyrǧan san salaly käsıporyn basşysymen az-kem äŋgımelesken edık.
– Almat Janäbılūly, osydan jiyrma jyl būryn qūrylǧan käsıporyn bügınde alys-jaqyn şeteldermen bailanys ornatqan. Agroönerkäsıp keşenınde jetken jetıstıkterıŋız qandai?
– Käsıporynnyŋ ırgesı 1966 jyly qalandy. Şükır, qazırgı uaqytta astyqty öŋırge ǧana emes, tūtas elımızge tanymal mekemege ainaldy. Soŋǧy on jyl ışınde bırqatar tyŋ jobalardy jüzege asyrdyq. Äsırese, astyq jäne et öndırısı salasynda zor jetıstıkterge jettık deuge bolady. «Qarasu» sauda-önerkäsıptık kompaniiasy geografiialyq jaǧynan el aumaǧyndaǧy barlyq astyq öndıretın jäne astyqty qaita öŋdeitın öŋırlerdı qamtidy. Agroönerkäsıptık keşenımız bügınde sapasy joǧary egın ösırumen, asyl tūqymdy mal ūstaumen ainalysady.
– Käsıporynnyŋ qūramy qandai?
– Käsıporyn qūramynda astyq öndıretın 9 şaruaşylyq, mal bordaqylaumen ainalysatyn 6 ırı şaruaşylyq, joǧary sapaly ūn öndıretın 2 käsıporyn jäne et öŋdeumen ainalysatyn «Qarasu-et» JŞS bar. Kompaniiaǧa qarasty barlyq şaruaşylyq öndırısı quatty bazamen qamtamasyz etılgen. Barlyǧy da zamanaui auylşaruaşylyq qondyrǧylarmen jabdyqtalǧan.
– «Qarasu» sauda-önerkäsıptık kompaniiasy mal şaruaşylyǧyn intensivtı damytudy qolǧa alǧany belgılı. Şarua qalai jürude?
– Qazır kompaniia şaruaşylyǧynda 6000-ǧa juyq asyl tūqymdy ırı qara bar. Jaratylysynda ettı keletın qazaqtyŋ aq bas siyrynyŋ salmaǧy orta eseppen 400 kelıge jetkende, ony kompaniianyŋ Qostanai qalasynyŋ ırgesındegı et öŋdeu keşenıne ötkızemız. «Qarasu» SÖK-ke qarasty 4 käsıporyn asyl tūqymdy mal şaruaşylyǧy märtebesıne ie. Bır ǧana «Qaraman-K» JŞS-ne qarasty mal bordaqylau alaŋynda 3 myŋ mal kütımge alynǧan. Osydan alty jyl būryn paidalanuǧa berılgen şaruaşylyqta qazaqtyŋ aq bas siyrlaryn ösıredı. Aldaǧy uaqytta mal basyn köbeitu josparlanuda.
– Et ötkızude qiyndyq joq şyǧar…
– Eşqandai ırkılıs joq. Otandyq öndırıstıŋ örısın keŋeitıp kele jatqan käsıporynǧa memleket tarapynan qoldau körsetıledı. Öitkenı bızdıŋ şaruaşylyqta et soŋǧy tehnologiiamen öndırıledı. Ötken jyly halyqaralyq sapa sertifikatyna ie boldyq. Būl qūjat ülken mındetter jükteidı. Bız şikızat daiyndau, önım öndırumen ǧana emes, ony tūtynuşyǧa jetkızu qyzmetıne de jauaptymyz. Aita keteiın, mūnda et önımderın şyǧaru jäne öŋdeu boiynşa jaŋa tehnologiialyq jüie, iaǧni qūny 215 mln teŋge tūratyn avstraliialyq firmanyŋ «Şaller» jabdyǧy ornatylǧan. Erekşelıgı – avtomatty sensorly jūmys ısteidı, daiyn önım men şikızatty sapaly öŋdeidı. Bır auysymda 35 myŋ konservı, 10 tonnaǧa juyq şūjyq, tartylǧan et, tūşpara äzırleidı. Bır täulıkte 24 tonnaǧa deiın önım şyǧaryp, satuǧa mümkındıgımız bar.
– Mal etı syrttan da äkelıne me?
– Bız öz jerımızde jaiylǧan mal etterın ǧana paidalanamyz. Öitkenı ol – ekologiialyq taza önım. Tehnologiia boiynşa şeteldık mal etterın qabyldai almaimyz. Köpşılıkke belgılı, Avstraliia, Braziliiadan äkelıngen etterge ylǧal saqtau üşın türlı qospalar egıledı. Qataŋ bäsekelestıkke qūrylǧan naryqtyq ekonomikada ūsaq-tüiek dünie joq. Tūtynuşynyŋ talabynan şyǧu üşın ızdenıste jüremız. Bügınde bır ǧana şūjyqtyŋ 140 türın şyǧaramyz. Mūnyŋ syrtynda qazy-qarta, jal-jaia, konservılengen, oralǧan et önımderı de bırşama. Jalpy, jylyna 900 tonna önım öndırıledı ärı mūnymen şektelıp qalǧymyz kelmeidı. Mal şaruaşylyǧyn damytudyŋ alǧyşarttarynyŋ bırı – qoldaǧy tülıktıŋ belgılı bır bölıgın satu arqyly paida tabu ekenı belgılı. Biyl osymen törtınşı ret auksion ötkızdık. Öz öŋırlerınde asyltūqymdy qara mal ösırudı qalaityn käsıpkerler jyl saiyn auksionǧa qatysady. Mäselen, alǧaş ret ūiymdastyrǧanda qazaqtyŋ alpys şaqty aq bas siyry, qyryqtan astam Äulieköl tūqymy jäne jüzden astam qazaqtyŋ tyǧyz jündı qoiy satylymǧa şyqty.
– Elbasy käsıpkerlerge biznestıŋ jauapkerşılıgın ūmytpaudy ünemı eskertıp otyrady. Būl rette qandai igı şaralarmen ainalystyŋyzdar?
– Soŋǧy on jyldyŋ ışınde jaŋa sport keşenderın, balabaqşa, mektep, oiyn-sauyq ortalyqtaryn, sūlulyq salondaryn, meiramhanalar, tūrǧyn üi qūrylysyn saluǧa qarjylai qoldau jasaudan tartynǧan emespın. Kez kelgen öndırıstıŋ alǧa jyljuy üşın eŋ bırınşı eŋbek adamynyŋ tūrmysy, onyŋ äleumettık jaǧdaiy oilantpai qoimaidy. Sondyqtan äuelı halyqtyŋ mūŋ-mūqtajyna qarailasudy basty paryzym dep esepteimın.
Gülmira ŞARHANQYZY
