Astana ekonomikalyq forumy aiasynda ekonomister memlekettık qyzmet jūmysy tūrǧysynda «bır tereze» jüiesı bastamasyn kötergen bolatyn. Onda ükımet pen azamattardyŋ özara ärekettesu mehanizmnıŋ tek sybailas jemqorlyqqa tosqauyl bolu üşın ǧana emes, qyzmet aluşynyŋ uaqytyn ünemdeude de yŋǧaily bolatyny aitylǧan-dy. Jalpy, 10 jyldan berı qoldanysqa engızılıp, bır orynǧa kelıp, barlyq qyzmet türın alu qazaqstandyqtar üşın üirenşıktı jaǧdaiǧa ainalǧan. Al azamattardy ärtürlı sūraqpen är mekemenıŋ tabaldyryǧyn tozdyryp jürmei, bır terezege kelıp, barlyq mäselesın şeşuge mümkındık beretın ortalyq memlekettık organdardyŋ täjıribesın jergılıktı deŋgeige engızu ideiasy da erterekte paida bolǧan. Alaida qalalyq qyzmet türlerın bır keŋsege ortalyqtandyru elımız boiynşa alǧaş ret elordada ıske asyrylmaq. Nūr-Sūltan qalasynda jaqynda äkımdık basqarmalary men qalanyŋ kommunaldyq jäne munisipaldyq qyzmetın bırıktıretın bıryŋǧai ortalyq aşylady. Ol elordalyqtarǧa qanşalyqty jaily boluy mümkın? Būl tyŋ joba turaly bıryŋǧai qalalyq IQala alaŋyn qūru jobasy operatorynyŋ ökılı, «Astana» äleumettık-käsıpkerlık korporasiiasy» AQ Basqarma töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Temırlan Nūrǧisaevpen sūhbat qūrdyq.
– Temırlan Serıkbaiūly, IQala «bıryŋǧai tereze» jobasy sifrlandyru boiynşa jasaldy ma? Jalpy, būl joba e-gov-tyŋ qalalyq analogy ma?
– İä, däl aittyŋyz. Azamattarǧa arnalǧan ükımet pen bızdıŋ jobamyz IQala-nyŋ maqsaty bır. Ol – jūrtşylyqtyŋ memlekettık qyzmet alu prosesın barynşa jeŋıldetu. Mysaly, kelısımşartqa otyru, kommunaldyq qyzmet körsetu jäne taǧy basqa jūmystar boiynşa älemdegı ozyq tehnologiialardyŋ arqasynda endı adamdardy är jerge jügırtuge mäjbürleudıŋ qajetı joq. IQala – atqaruşy organdar men kommunaldyq jäne munisipaldyq qyzmetterdıŋ, käsıpkerlıktı damytu jäne qoldau instituttarynyŋ tūrǧyndarmen jäne «bır tereze» negızındegı biznespen özara ärekettesu jönındegı jaŋa format.
IQala alaŋy – qalalyq qyzmettı bır orynda aluǧa arnalǧan integrator. Jyl soŋyna deiın 130 qyzmettı qamtudy, al bolaşaqta būl transformasiiaǧa elordadaǧy barlyq käsıporynnyŋ qyzmetın qosudy josparlap otyrmyz. Alǧaşqy kezeŋde Nūr-Sūltan qalasy Bılım beru jäne Qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmalary men «Astana» ÄKK» AQ-nyŋ «Köşe saudasyna – 1000 oryn» baǧdarlamasy boiynşa, sonymen qatar «Damu» käsıpkerlıktı damytu qory men «Atameken» Ūlttyq käsıpkerler palatasy jäne basqa da köptegen qūrylym jönınde bır orynda keŋes beru mümkındıgı bolady.
– Eger e-gov negızınde jūmys jürgızseŋızder, demek qyzmettı tek keŋsede ǧana emes, internettegı bıryŋǧai alaŋ arqyly da aluǧa bolady ǧoi? Qazır qatelespesem, qyzmet türlerı köptegen basqarma men ūiymnyŋ portaldaryna taratylǧan. Solai ma?
– Men jaŋa IQala alaŋyn bır oryndaǧy barlyq qyzmettıŋ integratory dep bekerge aitqan joqpyn. Bız qala tūrǧyndary üiden şyqpai-aq öz betterınşe barlyq qyzmettı alu üşın arnaiy internet portaly men mobildı qosymşany jasap jatyrmyz. Jalpy, mūnyŋ negızgı maqsaty – joba nätijesınde elordadaǧy är ūiymnyŋ jūmysyn joǧarylatu, tūtynuşyǧa baǧyttalǧan barlyq prosestıŋ aşyqtyǧyn qamtamasyz etu, qyzmet alu üderısın jeŋıldetu.
– «IQala» atauynan IT Qala, iaǧni aqparattyq tehnologiialar qalasy (Information Technology) degen ūǧymdy baiqauǧa bolady. Sızdıŋ jauaptaryŋyzǧa qaraǧanda menıŋ būl paiymym qate emes siiaqty…
– Konsepsiiasyn äzırleu barysynda jobanyŋ atauy boiynşa köp ūsynys boldy. Sızdıŋ aityp otyrǧan nūsqaŋyz da dūrys. Bıraq bız IQala-ny basqa «I»-men bailanystyramyz. Būl – aǧylşyn tılındegı «intellectual» sözınıŋ qysqartylǧan nūsqasy. Iаǧni «Aqyldy qala». Özıŋız bılesız, Nūr-Sūltan – aqyldy ärı jaily qala retınde damudy maqsat tūtyp otyrǧan şahar.
– Qalanyŋ jaily bolǧany jaqsy, älbette. Bıraq şahardyŋ halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtaryndaǧy qalyŋ kezek mäselesıne qandai şara qoldanbaqsyzdar? Tūrǧyndar Azamattarǧa arnalǧan ükımet köp küttıredı dep şaǧymdanyp jatady…
– Bız jobada barlyq nūsqany qarastyruǧa tyrystyq. IQala boiynşa tūrǧyndarda üş täsılmen kezekke tūruǧa mümkındık paida bolady. Bırınşıden, kezektı talonmen resepşn arqyly alady. Ekınşıden, talondy öz betınşe elektrondy jüie arqyly alyp, kezekke tūrady. Al üşınşıden, IQala portaly arqyly kezektı qaşyqtyqtan brondaidy. Soŋǧy ekeuınde astanalyqtar belgılengen uaqytta kelıp, bırde-bır minutyn joǧaltpaidy.
Bıraq IQala ortalyǧy ornalasatyn ǧimarat (Qoşqarbaev daŋǧyly, 29 mekenjaiyndaǧy jaŋa ǧimarat) keŋ ärı jaily. Mūnda mümkındıgı şekteulı jandarǧa da barynşa jaǧdai jasalyp, ana men balaǧa arnalǧan bölme, balalar būryşy qarastyrylady. Qarjylyq operasiialardy jüzege asyru üşın ekınşı deŋgeilı bank bölımşelerı men bankomattar da qoiylady. Sondyqtan būl jerde kezek kütkennıŋ özınde de jaisyzdyq tudyrmaidy dep ümıttenemız. Sondai-aq būl mekenjaidy taŋdauda atalǧan aumaqtaǧy qoǧamdyq kölık qozǧalysynyŋ damyǧandyǧy ärı avtotūraqtyŋ yŋǧailylyǧy da eskerıldı. Būl tūrǧyda Qoşqarbaev daŋǧyly, 29 mekenjaiy barlyq keluşıge qolaily bolady degen senımdemız.
– Keŋsede mümkındıgı şekteulı jandarǧa qolaily jaǧdai jasalǧanyn aittyŋyz. Bıraq Qoşqarbaev daŋǧyly, 29 mekenjaiyna kele almaityn azamattar memlekettık qyzmetpen qalai qamtamasyz etılmek?
– IQala sözsız barlyq tūrǧyndarǧa barynşa yŋǧaily ärı jaily bolady. Taldau jūmystarynyŋ körsetkışıne säikes, elordada memlekettık mekemeler men qalalyq käsıporyndardyŋ qyzmetın körsetetın mobildı keŋseler joqtyŋ qasy. Būl tūrǧyda IQala jobasy aiasynda mümkındıgı şekteulı jandardyŋ üiıne baryp ta qyzmet körsetudı qarastyrudy josparlap otyrmyz. Eger öz betınşe IQala-ǧa habarlasqan jaǧdaida mümkındıgı şekteulı jandarǧa kezeksız qyzmet körsetıledı.
– Soŋǧy kezderı Qazaqstanda biznes-qauymdastyq ökılderı üşın arnaiy ortalyqtar qūryluda. Sızderdıŋ josparlaryŋyzda mūndai ortalyq qarastyrylǧan ba?
– IQala alaŋynda käsıpkerler energoünemdeu, kommunaldyq käsıporyndardyŋ, biznestı qoldau jäne damytu instituttarynyŋ qyzmetterın ala alady dep otyrmyz. Joǧaryda aitqanymdai, bıryŋǧai ortalyqta «Astana» äleumettık-käsıpkerlık korporasiiasynyŋ keŋesşılerı keluşılerge «Köşe saudasyna – 1000 oryn» baǧdarlamasynyŋ şarty men erejesı, mümkındıgı turaly äŋgımeledı. Sol siiaqty käsıpkerler «Damu» qorynyŋ elordadaǧy filialy men «Atameken» Ūlttyq käsıpkerler palatasynyŋ jäne basqa da qūrylymdardyŋ baǧdarlamalary turaly bır orynǧa kelıp, keŋes ala alady. Būl belgılı bır mölşerde astanalyqtardyŋ öz ısın aşudaǧy prosestı jeŋıldetıp, käsıpkerlerdıŋ şyǧyndaryn azaituǧa, elordadaǧy şaǧyn jäne orta biznestıŋ damuyna aitarlyqtai üles qosuy qajet.
– Sız jaŋa ortalyqta ärtürlı qūrylymdardyŋ keŋesşılerı bolady dedıŋız. Būl degenıŋız qazırgı uaqytta jekelegen käsıporyndarda jūmys ıstep jürgen mamandar IQala-ǧa toptastyrylady degen söz be?
– Bolaşaqta IQala-da kez kelgen salaǧa qatysty sūraqtar boiynşa qyzmet körsete alatyn ämbebap operatorlar jūmys ısteidı dep josparlap otyrmyz. Bıraq olardyŋ oquyna bıraz uaqyt kerek. Jobany jaqyn arada ıske qosu üşın äzırge ūiymdardyŋ ökılderı qyzmet körsetetın bolady. Oǧan deiın ämbebap operator bolatyn mamandar täjıribe jinaqtap alady. Alaida aldaǧy uaqytta qyzmet türlerı avtomattandyrylǧanda operatorlar sany azaitylady.
– Äŋgımeŋızge raqmet.
