Asxat Oralov, Astana qalasy Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasynyŋ basşysy: ERIKTILER KÖRME KEZINDE ÖMIRLIK TÄJIRİBE JİNAIDY
– Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasy «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesınde 1500 erıktı daiyndady. Erıktılerdı ırıktep aluda qandai talaptarǧa män berdıŋızder?
– «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesın ūiymdastyruda jastardyŋ belsendılıgı joǧary boldy. Mäselen, 2015 jyldan bastap basqarmaǧa qarasty «Astana jastary» vedomstvoaralyq mekemesımen bırlesıp, erıktılerdı daiyndauǧa erekşe män berdık. Jalpy, halyqaralyq körmege erıktılerdı Astana qalasynyŋ äkımdıgı men «Astana EKSPO-2017» ūlttyq kompaniiasy» aksionerlık qoǧamy daiyndady. Mysaly, bız qalamyzdaǧy mädeni-būqaralyq nysandarǧa kelgen qonaqtarǧa qyzmet körsetsek, ūlttyq kompaniia daiyndaǧan erıktıler EKSPO aumaǧynda jūmys jasaidy.
– Halyqaralyq körmede qyzmet körsetıp jatqan erıktıler neşe tıldı meŋgergen?
– Astanaǧa tabany tigen turist eŋ aldymen halyqaralyq äuejai men temırjol vokzalyna keledı. Şet tılın erkın meŋgergen erıktıler özge elden keletın qonaqtardy aqjarqyn ärı jyly jüzben qarsy alyp jatyr. Jalpy, bızdıŋ erıktıler aǧylşyn, qytai, ispan, türık, fransuz, italian, nemıs, orys, özbek, qyrǧyz tılderın erkın meŋgergen. Alaida 1500 erıktılerdıŋ barlyǧy bırdei bırneşe tıldı bıledı dep aita almaimyn. Mysaly, bırı aǧylşyn tılın bılse, ekınşısı qytai, üşınşısı ispan tılderınde qyzmet körsetuge qabılettı. Negızı, äuejai arqyly keletın qonaqtardyŋ köpşılıgı aǧylşyn tılınde söileidı. Sondyqtan da bızdıŋ erıktılerdıŋ 40 paiyzdan astamy aǧylşyn tılın öte joǧary, al 40 paiyzy ortaşa deŋgeide meŋgergen. Al qalǧan 20 paiyzy ortaşadan tömen deŋgeide aǧylşyn tılın bıledı.
– Erıktıler äuejai men temırjol beketınen basqa qai jerlerde qyzmet körsetıp jatyr?
– EKSPO bastalmai tūryp elımızdegı barlyq qūzyrly organdar erıktıler daiyndap beru turaly tapsyrystar berdı. Solardyŋ ışınde QR Işkı ıster ministrlıgı, Astana qalasy Işkı ıster departamentı Jergılıktı polisiia qyzmetınen köp sūranys boldy. Mäselen, qazırgı taŋda atalǧan departamentte bızdıŋ 110 erıktı jūmys jasap jatyr. Öitkenı adamdar eŋ köp habarlasatyn «102» pultynda tergeu, jedel aldyn alu qyzmetterınde erıktıler qyzmet körsetedı. Sondai-aq, densaulyq saqtau salasy boiynşa «103» pultynda, qaladaǧy balalar men eresekterge arnalǧan auruhana jäne emhanada 20 erıktı jūmys ıstep jatyr. Densaulyq saqtau salasy boiynşa qyzmet körsetetın erıktıler «Astana» medisinalyq universitetınıŋ tülekterınen jasaqtaldy. Öitkenı bolaşaq därıgerler auyryp tūrǧan nauqastyŋ jaǧdaiyn bırden tüsınedı. Al Jergılıktı polisiia qyzmetı boiynşa osy salany jaqsy bıletın, mınezı ötkır azamattardy ırıktedık. Būdan bölek, bılım salasy boiynşa 20 erıktı EKSPO körmesıne jan-jaqtan keletın oquşylarǧa qyzmet körsetedı. Olardyŋ mındetı – vokzaldan oquşylardy qarsy alyp, körme, jalpy Astananyŋ körıktı jerlerıne aparu. Sonymen qatar, mädeniet salasy boiynşa daiyndaǧan erıktılerdıŋ sanyn 20-dan 30-ǧa deiın köbeitıp otyrmyz. Sebebı teatrdan bastap ärtürlı mädeni oşaqtarǧa baruǧa şeteldık qonaqtar erekşe qyzyǧuşylyq tanytyp otyr. Sonymen qatar, Astana qalalyq Tötenşe jaǧdailar departamentınde bızdıŋ erıktıler qyzmet körsetıp jatyr.
– Erıktılerge äkımdık tarapynan naqty qandai jaǧdai jasalǧan? Üş ai boiy tegın qyzmet körsetu oŋai emes qoi…
– Erıktıler emın-erkın jūmys jasau üşın Astana qalasy äkımdıgı olarǧa barlyq jaǧdai jasap otyr. Erıktıler turaly 2016 jyly şyqqan Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋynda olardyŋ mındetterı aşyq körsetılgen. Mäselen, erıktı 18 jasqa tolǧan ärı Qazaqstan Respublikasynyŋ azamaty boluy kerek. Osy talaptarǧa sai azamattar jeke nemese memlekettık organdardyŋ müddesı üşın äleumettık maŋyzdy ıs-şaralarǧa ötemaqysyz qyzmet körsete alady. Sondyqtan da körmede qyzmet körsetetın erıktıler tegın jūmys jasap jatyr. Alaida bız 93 kün boiy qyzmet körsetetın erıktılerdıŋ mäselelerın şeşıp berıp otyrmyz. Eŋ bırınşıden, bız barlyq erıktılerge şet tılın tegın oqyttyq. Sonymen qatar, şeteldık qonaqtyŋ aldynda erıktı özın qalai ūstap, söilesuı kerek degen siiaqty ärtürlı etikalyq mäselelerdı üirettık. Mysaly, islam elderınen kelgen äiel adamdarmen qol alysyp amandasuǧa bolmaidy, kerısınşe, özge elden kelgen qonaqtar qol ūsynsa, onyŋ sälemın qabyl alu kerek. Būdan bölek, erıktıler oqys jaǧdai bolǧan kezde alǧaşqy medisinalyq kömek körsetuge beiımdeldı.
– Äleumettık jelıde «3 ai boiy tegın erıktı bolyp jūmys jasau – erıkkennıŋ ısı» dep jazyp jatqandardy baiqap qaldym. Jalpy, erıktı bolu jastarǧa qandai paida beredı?
– Şyny kerek, kez kelgen erıktınıŋ jaz aiynda qandai da bır kompaniiaǧa ornalasyp, tabys tabuyna bolady. Bıraq bızdıŋ jastar elımızde jürgızılıp jatqan saiasatty qoldap ärı azamattyq boryşyn sezınıp, erıktı boluǧa özderı quana-quana keldı. Bırınşıden, olar EKSPO körmesınıŋ elımız üşın ülken mümkındık ekenın jaqsy tüsınedı; ekınşıden, körmede qyzmet körsetu – jastar üşın tarihi sät. Jastar körme arqyly ömırlık täjıribege ie bolyp, erteŋ qandai da bır qyzmetke ornalasqan jaǧdaida, olardyŋ körmede erıktı bolǧany köp paida äkeledı; üşınşıden, Astana qalasy äkımdıgı jastarǧa jaqsy motivasiia berıp otyr. Mäselen, äkımdık tarapynan 500 erıktınıŋ jatatyn jerı men ystyq tamaǧy tegın bolyp otyr. Sondai-aq, olarǧa jol jüru biletterınen bastap kiımderıne deiın tegın berıldı. Būdan bölek, Astana qalasynda bolyp jatqan kez kelgen mädeni-būqaralyq ıs-şaralarǧa erıktıler tegın kıre alatyn bolady. Eŋ bastysy qala äkımı Äset Örentaiūly aqyly bölımde oqityn studentterge arnap 20 bılım beru grantyn berıp otyr. Būl degen – jastar üşın ülken motivasiia.
– Erıktıler men şeteldık qonaqtardyŋ arasynda atap öterlık qandai bailanystar bolyp jatyr. Naqtyraq aitsam, erıktılerdıŋ jūmysyna turister qandai baǧa berude?
– Mäselen, «Nūrly jol» temırjol vokzalynda bızdıŋ erıktıler Germaniiadan kelgen erlı-zaiypty qonaqtarǧa qyzmet körsettı. Olar Aqmola oblysy, Selinograd audanyndaǧy «Aljir» mūrajaiyna qalai baruǧa bolatynyn sūraǧan eken. Bızdıŋ erıktıler aǧylşyn jäne nemıs tılderınde Aqmol auylyna qalai baru kerek ekenın jan-jaqty tüsındırıp berıptı. Sondai-aq, Egipetten kelgen qonaq özınıŋ ämiianyn joǧaltyp alyp, polisiia qyzmetkerlerıne aryzdanǧysy kelgen. Mıne, osy kezde bızdıŋ erıktıler der kezınde kömekke kelıp, onyŋ zatyn tez arada tauyp beruge yqpal ettı. Joǧalǧan düniesınıŋ tez arada tabylǧanyna taŋ qalǧan turist polisiia qyzmetkerlerı men erıktılerge qaita-qaita alǧys aitypty.
– Jastar dese, jūmyssyzdyq pen baspana mäselesı aldymyzdan şyǧady. Osy ekı kürdelı mäselede basqarma nendei jūmystar jasap jatyr?
– Jūmyssyzdyq jönınen Astana qalasy aldyŋǧy qatarda tūrǧan joq dep nyq senımmen aita alamyn. Elorda bolǧandyqtan atqaryp jatqan jūmystar öte köp. Bız, eŋ bırınşıden, jūmyssyzdyqtyŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan aqparattyq-nasihat jūmystaryn jürgızıp jatyrmyz. Mäselen, mektep oquşylarynyŋ taŋdaǧan mamandyǧy boiynşa bolaşaqta jūmys tabyla ma, joq pa degen sūraqtarǧa eŋbek naryǧyn zerttei otyryp jauap beremız. Sondai-aq, joǧary oqu oryndaryn bıtırgen mamandarǧa arnap bos jūmys orny järmeŋkelerın ötkızemız. Būl baǧytta Astana qalasy Jūmyspen qamtu basqarmasy ülken jūmystar jasap jatyr. Al endı baspana mäselesı jastardyŋ ǧana emes, sonymen qatar, ülken azamattardyŋ da kürdelı mäselesı bolyp otyr. Jalpy, päter mäselesımen Tūrǧyn üi basqarmasy ainalysady. Al bızdıŋ basqarma tūrǧyn üige qatysty baǧdarlamalardy jastarǧa jan-jaqty tüsındıruge köŋıl bölıp otyr.
Sūhbattasqan:
Serık JOLDASBAI
