Täuelsızdık saraiynda Euraziialyq ekonomikalyq odaq qūru turaly kelısımşartqa qol qoiu räsımı aiasynda ötken brifingte otandyq jäne şeteldık sarapşylar atalmyş jobanyŋ tiımdı tūstaryn talqylady.
Aldymen söz alǧan Ūlttyq käsıpkerler palatasy basqarma töraǧasynyŋ orynbasary Raqym Oşaqbaev basşylyqqa alynǧan negızgı qaǧidalarmen tanystyrdy. Onyŋ aituynşa, odaqqa müşe eldıŋ saiasi qūrylymyna qūrmetpen qarau, özara tiımdı yntymaqtastyqty damytu, taraptardyŋ ūlttyq müddelerın qamtamasyz etu, adal bäsekelestıktı saqtau – basty qaǧida. Auqymdy qūjat negızgı tört bölıkten tūrady. «Bırınşısı – odaqty qūru, iaǧni, institusionaldyq bölıgı. Ekınşısı – Keden odaǧy, üşınşısı – Bıryŋǧai ekonomikalyq keŋıstık, törtınşısı – ötpelı qorytyndy qaǧidalar. Kelısım jobasynyŋ institusionaldyq bölıgınde odaqtyŋ subektılık qūqyǧyna ie aimaqtyq yqpaldastyq, halyqaralyq ūiym ekendıgı körsetılgen» deidı ol.
Aita ketken jön, Euraziialyq ekonomikalyq odaq aiasynda būǧan deiın jūmys ıstep kele jatqan Keden odaǧy men Bıryŋǧai ekonomikalyq keŋıstık organdarynyŋ negızınde tört organ qūrylmaq. Raqym Oşaqbaevtyŋ mälımdeuınşe, onyŋ bırınşısı – memleket basşylary deŋgeiındegı Joǧarǧy keŋes, ekınşısı– ükımetaralyq keŋes, Euraziialyq ekonomikalyq komissiia jäne Euraziialyq ekonomikalyq odaq soty bolady.
– Atalǧan organdardy qarjylandyru taraptardyŋ ülestık jarnalarynan jinalatyn odaqtyŋ biudjetınen jürgızılmek. Al kelısım jobasynyŋ qyzmetınde agroönerkäsıptık keşen, önerkäsıp, eŋbek migrasiiasy, valiuta saiasaty, qarjy naryǧyn retteu, bäsekege qabılettı saiasat, tabiǧi monopoliialar, qyzmetter men investisiialar saudasy, salyq, syrtqy sauda saiasaty, ekonomikalyq saiasat jäne energetika salalary boiynşa bırneşe baǧyttar qamtylǧan, – deidı ol. Sonymen qatar, Ūlttyq käsıpkerler palatasy basqarma töraǧasynyŋ orynbasary odaq aiasyndaǧy qazaqstandyq biznestıŋ damu perspektivalaryna da keŋınen toqtaldy.
Sodan keiın söz alǧan Qazaqstannyŋ Azamattyq aliansy prezidentı Nūrlan Erımbetov elımızdıŋ ekonomikalyq odaqqa qosyluynyŋ tiımdı tūstaryn tarqatyp berdı. Onyŋ aituynşa, mūndai bäsekelestık ortaǧa kıru qoǧamdy odan ärı bırıktırmek. «Euraziialyq odaq eldıŋ igılıgın közdeidı. Atap aitqanda, integrasiia qatysuşy memleketterdıŋ ekonomikasyn nyǧaituǧa, äleuetın arttyruǧa baǧyttalǧan» deidı ol.
Jiynda belgılı bolǧandai, Qazaqstan, Resei jäne Belarus elderi qūryp otyrǧan Euraziialyq ekonomikalyq odaqqa birinşi bolyp Armeniia kirmek. Odan keiin Qyrǧyzstan men Täjikstannyŋ da oŋ qabaq tanytyp otyrǧany şyndyq. Euraziialyq integrasiia institutynyŋ direktory Janargül Qūsmanǧalievanyŋ aituynşa, jalpy düniejüzınde 200-den astam türli deŋgeidegi yqpaldastyq ūiymy bar. Ärine, būl – ekonomikalyq qajettilikten tuyndaǧan dünie. Onyŋ üstıne, ülken naryq damudyŋ joǧary qarqynyn körsetedı deidı mamandar. «Büginde qyryqqa juyq memleket Kedendik odaqpen erkin sauda aimaǧyna kiruge niet bildirip otyr. Atap aitsam, Türkiia, Ündistan, Jaŋa Zelandiia, Vetnam jäne taǧy basqalary bar. EAEO-men sauda qatynasyn ornatuǧa Oŋtüstik Amerikanyŋ eŋ irı «Merkosur» integrasiialyq ūiymy da nietti» deidı institut direktory J. Qūsmanǧalieva.
Brifingte Niderlandy, Mysyr, İzrail, Avstriia, Resei elderınen kelgen ǧalymdar da öz oilarymen bölıstı. Mäselen, İzrail infraqūrylym ministrlıgınıŋ aǧa üilestıruşısı, saiasattanuşy Iýrii Bocharov Qazaqstandy bırınşı boluǧa ūmtylǧan el ekenın alǧa tartty. Aituynşa, bızdıŋ eldegı saiasi jaǧdailardy ünemı baqylauda ūstaidy eken.
Zeev HANİN, Absorbasiia ministrlıgınıŋ bas ǧalymy, İzrail:
– Bügınde Qazaqstan integrasiia alaŋyna ainaldy. Ärine, Euraziialyq ekonomikalyq odaqtyŋ mümkındıgı men äleuetı ūşan-teŋız. Sebebı, üş el bırıkken jaǧdaida postindustriialyq ekonomika şaryqtai tüsetını belgılı. Menıŋ oiymşa, İzrail būl integrasiiadan tys qalmaǧany jön. Öitkenı, Qazaqstan men İzrail arasyndaǧy tauar ainalymy soŋǧy jyldary ekı esege artty. Tek energetika salasynda ǧana emes, sondai-aq, medisinalyq tehnologiia, biotehnologiia jäne «Hi Tech» salalary da qarqyndy damyp keledı.
Anna SAITLİNGER, Qazaqstan-Avstriia qauymdastyǧynyŋ müşesı:
– Özara kedendık kedergılerdı joiyp, el ekonomikasyn köteruge Ekonomikalyq odaq jol aşady. Euraziialyq ekonomikalyq odaqtyŋär tarapqa tigızer paidasy köp. Alyp naryqqaqadam basu – Qazaqstanüşınülken mümkındık. İndustriialyq-innovasiialyq baǧdarlama aiasynda şaǧyn jäne orta biznesökılderınıŋ sany artyp, otandyq käsıpkerlerdıŋönımderıälemdık naryqta sūranysqa ie bolady. Qazırgı uaqyttyŋözınde mūnda şetel memleketterınıŋqatysuymen otyzǧa juyq innovasiialyq joba ıske asyryluda. Būdan bylai daözge elderdıŋQazaqstan naryǧyna degenqyzyǧuşylyǧy arta bermek. Būlöz kezegındeQazaqstannyŋ investisiialyq tartymdylyǧyn joǧarylatady.
Sergei REKEDA, Lomonosov atyndaǧy MMU Postkeŋestık keŋıstıktegı qoǧamdyq-saiasi üderısterdı zertteu jönındegı aqparattyq-taldau ortalyǧynyŋ direktory:
– Qazaqstan damuşy memleketterdıŋ brendıne ainaldy. Osyürdıstı Euraziialyq ekonomikalyq odaqtyŋ ekonomikasyna tartuqajet. Atalmyş jobaǧa şet memleketter oŋ baǧasyn berude. Euraziialyq integrasiianyqazırgı taŋda Europa da moiyndap otyr. Ekonomikalyqqarym-qatynastar negızındeqūrylǧan odaqtyŋ jūmys küşı men kapitalynyŋ jäne tauardyŋ erkın ainalymyndaqoǧamnyŋ aralasyp-qūralasatyny – qalypty jaǧdai. Osy tūrǧyda bügıngı Euraziialyq ekonomikalyq odaq alpauyt küşke ainalatynyna senemın.
– Üş eldıŋ bır ekonomikalyq odaqqa bırıguı naqty qadamdar jasauǧa mümkındık beredı. Al, ekonomikalyq jaǧynan täuelsız bolu är eldıŋ mümkındıgıne jäne onyŋ Prezidentı jürgızetın saiasatqa tıkelei bailanysty. Men Astananyŋ bolaşaq damu josparymen tanystym. Prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ maqsaty aiqyn ärı eldıŋ mümkındıgı de zor eken, – deidı saiasattanuşy.
Sondai-aq, qazaqstandyq jäne şeteldık sarapşylardyŋ qatysuymen ötken paneldı sessiia kezınde QR premer-ministrınıŋ bırınşı orynbasary Baqytjan Saǧyntaev, Resei Federasiiasy ükımetı töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary İgor Şuvalov, Damu bankı basqarmasynyŋ töraǧasy Sergei Rumas jäne Euraziialyq ekonomikalyq komissiianyŋ töraǧasy Viktor Hristenko Euraziialyq odaqtyŋ tabysy men yqpaldastyqtyŋ kürdelı mäselelerın ortaǧa saldy.
Gülmira AIMAǦANBET
