Belsendı jastar belesı

Elımızde 6 millionnan asa jas bar. Bügınde olar ozyq ideialarymen qarulanyp, elımızdıŋ örkendeuıne barynşa üles qosyp keledı. Al jarqyn bolaşaqqa bastauda äsırese el astanasynyŋ jastaryna jükteletın jauapkerşılık joǧary. Elordanyŋ ǧana emes, älemnıŋ barşa kreativtı ärı alǧyr buyny üşın bügın – aituly kün. Sebebı 12 tamyz Halyqaralyq jastar künı retınde atalady. Būl kündı BŪŪ Bas ­assambleiasy jastar ısı boiynşa ministrlerdıŋ 1998 jyly 8-12 ­tamyzda Lissabon qalasynda ötken Bükılälemdık konferensiiasynyŋ ūsynysy boiynşa bekıtken.

Damuyna qamqorlyq jasaidy

Elorda – jastar qalasy. Qolǧa alynǧan är bastamada olardyŋ tabys deŋgeiın köteru, nesie berudıŋ kezeŋdık jüiesın engızu, ıskerlık belsendılıgın arttyru, tūrǧyn jaiy men bılım alu mümkındıgın keŋeitu – maŋyzdy mındetterdıŋ bırı. Bas qala jas­tary üşın būl mındetterdı qalalyq Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasy «Astana jastary» jastar resurstyq ortalyǧymen bırlesıp oryndap, memlekettık jastar saiasatyn tıkelei jüzege asyrady. Basqarma 14 pen 35 jas aralyǧyndaǧy azamattardyŋ jūmysqa tūruyna, sifrlyq sa­uatyn arttyruǧa, innovasiialyq jäne käsıpkerlık qyzmetın jandandyruǧa järdemdesedı. Būǧan qosa, jastardyŋ müddelerı men qajettılıkterı negızınde türlı joba men baǧdarlama qolǧa alyndy.

Jastardy qoldauǧa baǧyttalǧan memlekettık baǧdarlamalardy tüsındıru jäne taratu maqsatynda 2021 jyldan qalanyŋ 4 audanynda «Jastarǧa qyzmet körsetu ortalyqtary» jūmys ısteidı. Biyl ortalyqta 3300 adamǧa keŋes berıldı. Kelıp tüsken ötınışterdıŋ 80 paiyzy käsıptık baǧdar beru, jūmysqa ornalastyru jäne tūrǧyn üi mäselelerı boiynşa boldy. Ortalyqta «Otbasy bankı» AQ, «Jūmyspen qamtu ortalyǧy» KMM, «Atameken» ŪKP, «Astana jastary» KMM jäne basqa da ūiymdardyŋ qyzmetkerlerı jastardyŋ joǧaryda atalǧan özektı mäselelerı boiynşa keŋes beredı.

Eŋbek mobildılıgı ortalyǧynyŋ aqparaty boiynşa biyl 7307 jas jūmyspen qamtyldy. Olar: tūraqty jūmysqa – 1888, «Jastar praktikasyna» – 397, «Qoǧamdyq jūmystarǧa» – 915, «Äleumettık jūmys oryndaryna» – 134, «Alǧaşqy jūmys ornyna» – 194, «Ūrpaqtar sabaqtastyǧy» jobasy boiynşa – 3 adam

Käsıpkerge qoldau, jūmyssyzǧa jūmys bar

Resmi derekke säikes, Astanada 14 pen 34 jas aralyǧyndaǧy jastar sany – 440 myŋ adam. Onyŋ ışınde eŋbekke qabılettı jastar sany – 297,6 myŋ adam. Al jastar arasyndaǧy jūmyssyzdyq deŋgeiı 4 paiyzdy qūraidy. Jūmyssyz jastar elordada barşylyq. Tüitkıldıŋ tüiının tarqatu maqsatynda bırqatar şara qolǧa alynǧan. Eŋbek mobildılıgı ortalyǧynyŋ aqparaty boiynşa biyl 7307 jas jūmyspen qamtyldy. Olar: tūraqty jūmysqa – 1888, «Jastar praktikasyna» – 397, «Qoǧamdyq jūmystarǧa» – 915, «Äleumettık jūmys oryndaryna» – 134, «Alǧaşqy jūmys ornyna» – 194, «Ūrpaqtar sabaqtastyǧy» jobasy boiynşa – 3 adam.

Universitet ne kolledj bıtırgennen keiın jūmys orny qandai da bır täjıribe sūraidy. Mäselen, «Jastar täjıribesı» baǧdarlamasy arqyly jūmysqa ornalasyp, qolǧa 100 myŋ teŋge kölemınde jalaqy aluǧa bolady. Täjıribeŋız jüredı, sondai-aq, belsendı bolyp, özıŋızdı körsetseŋız, sol jerde qalu mümkındıgı de bar.

Qaladaǧy NEET sanatyndaǧy jastar ülesı – 6,2 paiyz nemese 26045 adam. NEET sanatyndaǧy jastar degenımız – oqu oqymaityn, jūmys ıstemeitın azamattar. Olardy jūmysqa tartuda «Üzdık», «Bolaşaqqa jol», «Jas jıger» jobalary jürgızıledı.

Käsıp aşyp, ısın örge domalatamyn deitınder üşın eŋbek mobildılıgı ortalyǧymen bırlesıp basqarma tarapynan jas käsıpkerlerdı qoldau jäne oqytu jūmysy jürgızıledı. Mysaly, qazırgı taŋda jaŋa biznes-­ideialardy jüzege asyruǧa 20 grant bölınse, şaǧyn nesie 154 adamǧa berıldı. Käsıptık oqytu arqyly – 30 adam, elektrondyq eŋbek birjasy arqyly – 257 adam, «Bastau biznes» boiynşa käsıpkerlık negızderıne 3315 jas oqytyldy.

Erıktılerı bar el ozady

«Astana jastary» erıktılerı eldıŋ damuyna septıgın tigızetın türlı mädeni-būqaralyq, äleumettık, ekologiialyq ıs-şaralardyŋ basy-qasynda qyzmet etıp keledı. Ştabta 5 myŋnan asa belsendı volonter bar. Ortalyq basşysy Şyŋǧys Tıleulinnıŋ sözınşe, jas volonterdı qyzmetke qabyldamas būryn ol «Erıktıler mektebınen» ötedı.

– Volonterlermen bırge 600-den asa ıs-şara ötkızıldı. Aita ketu kerek, elordalyq volonterler dziudodan Aziia chempionaty, «Kazakhstan Security System» forumy, «Eurasian Book Fair» siiaqty halyqaralyq auqymdaǧy ıs-şaralarǧa ünemı qatysady. Sondai-aq Polisiia departamentı, TJD-men bırlesıp jylytu mausymy men köktemgı su tasqyny kezındegı qauıpsızdık şaralary, şomylu mausymyndaǧy saqtyq şaralary boiynşa halyqqa aqparattyq-tüsındıru jūmysyn tūraqty jürgızedı jäne ız-tüzsız joǧalǧan adamdardy ızdeuge kömektesedı.

Astanalyq erıktıler qalalyq jäne respublikalyq deŋgeide ǧana emes, halyqaralyq ıs-şara­lardan da qalys qalmaidy. Mäselen, forum, konsertterde audarmaşy, gid, ūiymdastyruşy sekıldı qyzmetterde jürıp qolǧabys etedı. El basyna kün tuyp, tötenşe jaǧdai bola qalsa, ünemı bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol şyǧaryp bırınşı bolyp järdemdesedı. Tıptı Türkiia men Siriia halqyn tötennen teŋseltken oqys jaǧdaida da qaiyrymdy jandar elordanyŋ 20 volonterlık ūiymymen bırlesıp, 100 tonnaǧa juyq gumanitarlyq kömek jinap, jönelttı.

– Volonter bolu – igı ıs. Mūndai ortaǧa jinalǧandar bır-bırımen täjıribe almasady, el köredı, jer köredı. Qazaqta «Üiıŋdı taspen emes, dospen qorşa» degen jaqsy söz bar. Erıktı bolu – jaŋa dos tabatyn ülken mümkındık. Sol arqyly orta qalyptasady. Al ainaladaǧy adamdardan alǧysyn alǧan kezde erekşe sezımde bolamyn. Ony sözben aityp jetkızu mümkın emes, – deidı volonter Dana Takenova.

Uaqytyn paidaly ötkızedı

2015 jyldan bastap tūr­ǧylyqty jerı boiynşa balalar men jasöspırımderdıŋ bos uaqytyn tiımdı paidalanuǧa baǧyttalǧan «Aula klubtary» äleumettık jobasy tūraqty türde jüzege asyryluda. Būl jastar men jasöspırımder arasyndaǧy qylmysty azaituǧa, balalardyŋ densaulyǧyn jaqsartuǧa jäne olardyŋ ömırlık belsendılıgın arttyruǧa, patriotizmnıŋ damuyna yqpal etedı. Osy rette aita keterlıgı, Astana qalasynyŋ Qoǧamdyq damu basqarmasyna bekıtılgen IID iuvenaldy polisiiasynyŋ esebınde tūrǧan kämeletke tolmaǧandar aula klubtaryna barady. Qala bo­iynşa 26 aula klubynyŋ jūmysyna şamamen 3000-nan astam jasöspırım belsendı qatysady. Aula klubtarynyŋ üiırmelerı men seksiialaryna jazylu tegın. Barlyǧy 124 üiırme men türlı seksiia bar. Onyŋ ışınde 68-ı sport seksiiasy bolsa, 56-sy – şyǧarmaşylyq üiırme. Jastar men jasöspırımder jazǧy uaqytta bos uaqytyn tiımdı ötkızu üşın «Jasyl el» jobasy aiasynda jūmys ıstei alady. Biyl 4200 jas jūmyspen qamtyldy.

– Zamanaui jastar, jaŋa tehnologiialardy jetık meŋgeruden bölek, sol tehnologiialardy oilap tabuda jetıstıkke jetudı közdeuı kerek. Baiqaǧanym, 14-35 jas aralyǧyndaǧy buyn ünemı qozǧalysta jürgendı jany süiedı. Bır salada qyzmet etıp qana qoimai, özderınıŋ qarym-qabıletın şyŋdap, kez kelgen baǧytty oŋai igerude. Naryq zamany bolǧan soŋ, meilınşe köp tabys tabuǧa ūmtylady. Būrynǧy jastar men qazırgı jastardyŋ basty aiyrmaşylyǧy aqparattyq tehnologiianyŋ damuymen körındı. Iаǧni olar – bılımge qūmar, bırneşe tıldı meŋgeruge qūlşynysy bar, saiahatty ūnatatyn, eŋ bastysy, elınıŋ ösıp-örkendeuıne paidamdy tigızsem degen azamattar, – dedı «Astana jastary» jastar resurs­tyq ortalyǧynyŋ basşysy Şyŋǧys Tıleulin.