1997 jyly 10 jeltoqsanda Elbasy N.Nazarbaev «Täuelsız elmız, täuelsız memlekettıŋ öz astanasy boluy kerek» dep Saryarqanyŋ saiyn dalasyna bas qalanyŋ qadasyn qaǧyp, küllı Alaş armany men amanatyn oryndady. El ümıt artqan elorda qysqa merzım ışınde ūlttyq ideianyŋ temırqazyǧyna, halyqtyŋ bolaşaqqa degen senımı men taǧdyr-talaiynyŋ simvolyna ainaldy. Bügınde ūlttyq ruhymyzdy ūiytyp otyrǧan ruhani ordaǧa 23 jyl tolyp otyr. Osy oraida QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty, kinoda Elbasy rölın somdaǧan belgılı akter, änşı, sazger Nūrlan Älımjanovpen äŋgımelestık.
Astananyŋ auysuyna basynda men de qarsy boldym
– Sızdıŋ ömırıŋızde bas qalanyŋ alar orny qandai?
– Nūr-Sūltan şahary jai ǧana astana emes. Būl – respublikamyzdyŋ taram-taram tamyryna qan tarata soǧyp tūrǧan jüregı ıspettes. O basta Elbasy elordany Aqmolaǧa köşıremız degende köp adam qūptamady. Sonyŋ ışınde men de barmyn. 40 gradus suyǧy bar aiazdy qalanyŋ astana bolaryna ıştei kümänım boldy. Sebebı men Almatyny qatty jaqsy köremın, ony jasyrmaimyn. Almatyda talai änım de şyqty, kinoǧa da tüstım, jalpy menı tanytqan Almaty. Dese de, är kelgen saiyn qala körkeie tüstı. Bırtındep elordaǧa mahabbatym oiana bastady, Ükımet basy osynda, öner jūldyzdary da astanaǧa qonys audaruda, bolaşaǧy jarqyn jaqqa bız de at basyn būraiyq degen oimen 2010 jyly üi-ışımızben aqyldasa kele köşıp keldık. Qalamyz közdı aşyp-jūmǧanşa nebır äsem ǧimarattar men zäulım sarailarǧa toldy. Jaqynda Q.Quanyşbaev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq qazaq muzykalyq drama teatry jaŋa ǧimaratqa qonys audardy. Körkı köz quantady, ondai zäulım ǧimaratty Aziiada körgen emespın. Önerdıŋ oşaǧy osylai bolu kerek. Elordamyzda salynyp jatqan ärbır ǧimarat Elbasynyŋ elge jasaǧan tarihta qalar ölşeusız eŋbegı dep bılemın. Tūŋǧyş Prezidenttıŋ salǧan ızımen kele jatqan Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ saiasaty ärbır qala halqynyŋ jüregıne jarqyn bolaşaqqa jeteler ümıt säulesın syilaidy.
Aq halatty abzal jandarǧa «Därıger» änın arnadyq
– Osydan ekı jyl būryn bas qalaǧa «Kökşetau men Astana» änın syiladyŋyz. Ol kezde şahar atauy Astana edı. Al biyl Nūr-Sūltanǧa qandai tartuyŋyz bar?
– İä, astana atauy Nūr-Sūltanǧa köşpei tūryp, bas qalaǧa «Kökşetau men Astana» änın arnadym. Sözın äkem Baianǧali Älımjanov jazǧan. Astana örkendep jatsa, Kökşetau tuǧan bauyryndai bırge damyp kele jatyr. Sondyqtan elordamyz ben tuǧan jerım Kökşetauǧa arnap änūran jazdym. Elbasy N.Nazarbaev ta estıdı. Halyqtyŋ köŋılınen şyqty dep oilaimyn. Bälkım, 9 minut, 9 sekundta jaŋa ändı tolǧatarsyŋ. Keide jai ǧana bırer sekundta sanaŋa sap ete tüsedı. Būl – qūdıret. Önerdı ǧajaiyp Allanyŋ hikmetı dep tüsınemın.
Biyl ındet örşıgen tūsta äkelı-balaly bolyp, aq halatty abzal jandarǧa «Därıger» änın arnadyq. Jelı arqyly lezde taralyp kettı. Sondai qiyn kezeŋde därıgerlerge demeu boldy dep oilaimyn. Densaulyq salasynda jürgen elge belgılı akademik, professor, därıgerler alǧysyn aityp, aq batalaryn berdı. Būl ındet eşkımge oŋai timedı. Medisina salasynda özındık orny bar qara nardai aǧalarymyzdan aiyrylyp qaldyq. Onyŋ bırı marqūm Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ Travmatologiia jäne ortopediia ǧylymi-zertteu institutynyŋ direktory, aiauly aǧam – Nūrlan Batpenov. Aǧamyz jetpıs jasyn toilatyp, artynşa ındettıŋ ılmegıne ılınıp, qaitys boldy. Üide otyryp, jüregımız jylady, qabyrǧamyz qaiysty.
Aiyppūlǧa talai ılıktım
– Bır jyl Mäjılıs deputaty boldyŋyz. Būl köp uaqyt emes. Dese de, sız eŋ aldymen öner adamysyz ǧoi, bır jyl ışınde boiyŋyzdan bilıkke degen ūmtylysty baiqadyŋyz ba?
– İä, maǧan berılgen bır jyl öz-özımdı tanyǧanşa tämam boldy. Sondyqtan eşqandai ökpem de joq. Sailau alda, bıraq menıŋ jüregım öner dep soǧady. Men josparymdy aldyn ala aitudan aulaqpyn, ömırlık qaǧidam solai. Deputat retınde özımnıŋ qandai jūmystar atqarǧanymdy jūrtşylyq bıledı. Elım, jerım bıledı, öz auylym men önerdegı azamattarymyz kuäger. Men kımge ne ıstegenımdı jariia etıp, taǧy da aitpaimyn. Sebebı öz sauabymdy özım joiǧym kelmeidı.
Inı-qaryndastaryma aitarym, jospardy eşqaşan eşkımge jariia etpegen dūrys. Öitkenı «Qūdaidy küldırtkıŋ kelse, josparla» degen söz bar, sol söz menıŋ sanamda qatty saqtalǧan. Menı halyq tanyp jatsa, taza önerım arqyly bıledı. Sol önerıme eşqaşan da satqyndyq jasaǧan emespın, önerım jüregımde. Önerımmen o basta tanyldym, önerımmen bırge bolamyn. Alla näsıp etse, ǧūmyr berse, jüregımde talai ruhaniiattan beretın dünielerım men ideialarym köp.
– Elordaǧa qaita oralsaq. Qalanyŋ qai jaǧalauyn köbırek ūnatasyz?
– Men sol jaǧalauda tūramyn. Balalarymnyŋ mektebı, jūmysym da sol maŋaida. Oŋ jaǧalauda keptelıs köp. Anda-sanda, bır aida bır-ekı ret oŋ jaǧalauǧa ötsem, kädımgıdei joldarynan adasyp ketemın. Sol jaǧalaudy jaqsy köretınım ras, oŋ jaǧalaudyŋ köşelerın bıle bermeimın. Joldary jiı auysady. Men sol qaita-qaita jol auystyru degenge qarsymyn. Söitıp jürıp, aiyppūlǧa ılıktım talai, tıptı qarama-qarsy baǧytqa şyǧyp ketken kezderım de boldy.
4 bırdei epopeiaǧa 4-5 jylymdy arnadym
– Elbasynyŋ rölın somdap, aq batasyn alǧan, nazaryna tüsken aktersız ǧoi. Jalpy Tūŋǧyş Prezidentpen qalai tanysyp edıŋız?
– Elbasynyŋ rölın somdau menıŋ oiymda da bolǧan emes. Taǧdyrymda jazylǧan bır beles dep bılemın. Jalpy teatrǧa degen mahabbatym Almatydaǧy Ǧ.Müsırepov atyndaǧy qazaq memlekettık akademiialyq balalar men jasöspırımder teatrynda oiandy. Ǧ.Müsırepovtıŋ «Qyz jıbek» qoiylymynda marqūm ūlaǧatty ūstazym J.Hadjievtyŋ rejisserlıgımen alǧaş ret Tölegendı somdadym. Elbasyn 2003 jyly bırınşı ret sol teatrda kördım. Sahnaǧa ülken tolǧanyspen şyqqanym älı esımde. Spektakl öte sättı ötıp, Elbasy sahnaǧa şyǧyp batasyn berdı. 8 jyl boiy atalǧan teatrda jūmys ıstedım. Keiın jeke şyǧarmaşylyqqa bet būrdym, sazgerlıgım bar. Kinoǧa jol aşyldy. Bıraz filmde basty rölderdı somdadym. Elbasy turaly 4 bırdei epopeiaǧa tüstım. Özge filmderge tüspei, oǧan 4-5 jylymdy arnadym. Sebebı syn da, synaq ta, talap ta öte joǧary boldy. Jauapkerşılık jügı taǧy bar. Odan keiın qanşama telehikaialarǧa tüstım. Jürgızuşılık, änşılıgım bar. «Jıgıtke jetı öner de az» deidı, segız qyrly bır syrly bolu öner adamyna qoiylatyn basty talap qoi.
Säken beinesı qyzyqtyrady
– Bolaşaqta taǧy qandai rölderdı somdaǧyŋyz keledı?
– Jaqynda ǧana qazaqtyŋ ülken zaŋǧar jazuşysy, Abaidy älemdık deŋgeide tanytqan Mūhtar Äuezovtıŋ rölın somdap şyqtym. Maŋdaiyma osyndai ūly tūlǧanyŋ rölın oinau būiyrǧanyna öte quanyştymyn. Täuelsızdık künıne orai «Habar» arnasynan 6 seriiadan tūratyn «Abai joly» telehikaiasy qalyŋ körermenge jol tartady, M.Äuezovtıŋ ışkı-jan düniesı tereŋınen tanylady. Rejisserı Mūrat Esjan öte talantty, ūltjandy, kökıregı oiau, közı aşyq, oily azamat eken. Eŋbegıne täntı boldym. Ssenarii bırden ūnady, oqyp otyryp bastan-aiaq janaryma jas toldy. Röldı Mūrat özı ūsynyp, «Äuelı ssenariidı oqyp körıŋız, eger jüregıŋızdı qozǧasa, bır şeşımın aitarsyz» dedı. «Jüregımdı qozǧaǧanda qalai, opyryp tastady» dedım de bırden kelıstım.
Men öz ata-babalarymnyŋ obrazyn älemge tanytqym keledı. Säken Seifullinnıŋ rölın somdaǧym keledı. Iştei soǧan daiyndalyp ta jürmın. Tür-älpetımnıŋ ūqsastyǧyn baiqaimyn. Keide dostarymnyŋ «Taz taranǧanşa toi tarqaidy degen, Säken ataŋa ūqsap kerbezdenıp, şaşyŋdy sonşama taradyŋ ǧoi, bolsaişy» dep qaljyŋdaityny bar. Negızı, Säkennıŋ jürıs-tūrysy, bolmysy men üşın önege. Adammen amandasuy qandai… Bükıl denesımen būrylyp, amandyq-saulyq sūrasuy qandai… Naǧyz jıgıtke tän mınezdıŋ bärı bır boiynan tabylady. Aldyndaǧy adamnyŋ közıne tık qarap, ülken ıltipatpen, jürekpen amandasady. Onyŋ özı Seifullinnıŋ parasattylyq biıgınde bolǧanyn aiǧaqtaidy.
– Äŋgımeŋızge raqmet!
Sūhbattasqan
Naima NŪRALYQYZY