Mūhamedjan TALASOV, Astana qalasy Qorǧanys ısterı jönındegı departamentınıŋ bastyǧy: «SANǦA EMES, SAPAǦA MÄN BEREMIZ»

Astanada bolaşaq jauyngerlerdı äsker qataryna şaqyru nauqany bastaldy. Qalalyq departamentte «Küz-2012» jedel äskeri qyzmet atqaruǧa şaqyru nauqanyna bailany­sty aldyn ala zertteu jäne ırıkteu jūmystary jürgızılude. Osynau ja­uapty şaranyŋ barysy turaly Astana qalasy Qorǧanys ısterı jönındegı departamentınıŋ bastyǧy, polkovnik Mūhamedjan Talasovpen sūhbattasqan edık.

– Jalpy, äskerge şaqyru komissiiasy öz jūmysyn bastady ma? Astana qalasy boi­ynşa äskerge qanşa sarbaz şaqyrylady?

– Ükımettıŋ «QR azamatta­ryn äskeri qyzmetke şaqyrudy ūiymdastyru jäne ötkızu erejesın bekıtu turaly» qaulysyna säikes qaruly küşter qataryna aldyn ala belgılengen talaptardan ötıp, densaulyǧy, bılımı, psihologiialyq qabıletı boiynşa tapsyrmalar­dy oryndaǧan azamattar ǧana ırıktelıp alynady. Memleket bas­şysy elımızdıŋ qaruly küşterı sanymen emes, sapasymen erek­şelenu kerektıgın qadap aitty. Sondyqtan kez kelgen sarbaz käsıbi şeberlıgımen, alǧyrlyǧymen erek­şelene bıluı qajet.

Äskeri mındettılerdı aldyn ala zertteu jäne ırıkteu jūmystary 10 şıldede bastalǧan bolatyn. Bügınde üş myŋnan astam bolaşaq jauynger arnaiy tekserısten öttı. Olardyŋ köpşılıgı äskerge jaramdy. Al äskerge şaqyru komissiiasynyŋ jūmysy 1 qazanda bastalady. Sol kezde ırıktelıp alynǧan azamattar qandai äskeri bölımderge bölınetını naqtylanady.

– Azamattardyŋ alǧaşqy legı Otan qorǧauǧa qaşan attanbaq?

–Elordalyq jauyngerlerdıŋ alǧaşqy legı 15 qazan künı at­tanatyn bolady. Negızınde, qaruly küşter qataryna şaqyrylatyn adamdardyŋ sany şekteulı. Astana qalasynda 18 ben 27 jas aralyǧyndaǧy äskeri mındettılerdıŋ ışınen nariad boi­ynşa 600 jauynger jöneltıledı.

– Azamattardy äskerge ırıkteu qalai jüzege asyrylady? Nauqan kezınde qandai qiyndyqtar tu­yndauy mümkın?

– Äskeri bölımderge jöneltıletın şaqyryluşylardyŋ sany köp emes. Bıraq äskeri bo­ryşyn öteuge talpynatyndar jetıp artylady. Osyǧan baila­nysty äskerge «jüzden – jüirık, myŋnan – tūlparlar» ǧana taŋdalady. Äskerge şaqyru komissiiasy olardyŋ käsıbi bılıktılıgı men mamandyǧyna nazar audaryp, densaulyq jaǧdaiyn eskeredı. Mäselen, zymyran, aviasiia, brondy tank tehnikasyn jäne radiotehnikalyq apparatura şyǧaratyn ūiymdarda jūmys ısteitın äskerge şaqyryluşylar tiıstı äsker türlerı men tekterın jasaqtauǧa jıberıledı. Aldyn ala ırıktelgen äskerge şaqyruşylar rejimdık jäne arnaiy bölımderdı jasaqtau üşın körsetılgen komandalarǧa jıberıledı. Aeroūtqyr äskerlerın jasaqtau üşın kemınde jalpy orta bılımı, jaqsy dene bıtımı bar jıgıtter, äsırese, paraşiutşı sportşylar ırıktelıp alynady.

Respublikalyq Ūlandy jasaqtau üşın de dene daiyndyǧy, kemınde jalpy orta bılımı bar äskerge şaqyryluşylar taŋdalady. Joǧary bılımı bar äskerge şaqyryluşylar oqu-jattyǧu bölımderıne olardyŋ bılımıne jäne äskeri daiarlyq beiınıne ūqsas mamandyqtar boiynşa jıberıletının de aituymyz ke­rek. Matematika, fizika jäne injenerlık-ekonomikalyq fakultetterdı bıtırgender radio­tehnika, zenittık-zymyran bölımderıne, sonymen qatar basqa da äskeri qūrylymdardyŋ bailanys bölımderıne jıberıledı. Qysqaşa aitqanda, oqu-jattyǧu bölımderıne kandidattardy ırıkteu kezınde basqa da sipattarymen qatar olardyŋ äskerge şaqyrylǧanǧa deiın alǧan mamandyqtary eskerıledı.

Al ırıkteu kezeŋınde kezdesetın basty kıltipan – azamattardyŋ auruyn jasyruy. Iаǧni, densaulyǧy būrynyraqta syr berıp, nauqastansa, äskeri jattyǧular kezınde bärı belgılı bolyp jatady. Biylǧy şaqyrtu barysynda äskerge şaqyruşylardyŋ densaulyǧy jai­ynda ata-analarynan da sūralady. Atap öter jait, osy uaqytqa deiın qalalyq departamentten attanǧan şaqyruşylardyŋ bırde-bırınıŋ densaulyǧynan kınärat tabylmaǧan. Būl – bızdıŋ jūmysymyzdyŋ sapalyǧyn körsetedı.

– Äskerge şaqyrtu kezınde elordalyq azamattardyŋ bärı tolyq qamtyla ma? Şaqyrtudy estımei qalǧandar nemese depar­tament qyzmetkerınıŋ azamattar­dy ädeiı şaqyrmai qoiu deregı kezdespei me?

– Qoldanystaǧy qaulyǧa säikes azamattardy merzımdı äskeri qyzmetke şaqyru jäne olardy şaqyru punktterıne kelu jönınde habardar etudı tūrǧylyqty jerı boiynşa jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ lauazymdy adamda­ry, jergılıktı atqaruşy organdar arqyly şaqyrtu qaǧazymen nemese jūmys, oqu orny boiynşa ūiym basşylary jürgızedı.

Azamattardyŋ äskerge şaqyru komissiiasyna dälelsız sebep­termen kelmei qaluy, sondai-aq azamatqa şaqyrtu qaǧazyn jeke özıne beru mümkın bolmaǧan jaǧdailardyŋ barlyǧy qorǧanys ısterı jönındegı basqarmalardyŋ baqylauynda bolady. Al olar­dy ızdestıru üşın ışkı ıster or­gandaryna habarlaidy. Äskerge şaqyrudan qasaqana jaltarǧandar, sondai-aq azamattardyŋ äskerge şaqyru punktterıne uaqtyly keluıne kedergı keltırgen adamdar qoldanystaǧy zaŋdarǧa säikes jauapkerşılıkke tartylady.

– Keibır azamattar äskerge şaqyru punktterıne kelmei ja­tady. Jalpy, olardyŋ kelmeuıne qandai däleldı sebepter bar?

– Eŋbek etu qabıletınen aiy­ryluy, nauqastanuy nemese jaraqattanuy däleldı sebepterge jatady. Sonymen qatar basqa adamnyŋ kömegıne mūqtaj bolsa, tolyq memlekettık qamtamasyz etude tūrmaǧan, Qazaqstan Respublikasynyŋ aumaǧynda olarmen bırge nemese bölek tūratyn jaqyn tuystary nemese zaŋ boiynşa ot­basy müşelerın asyrauǧa mındettı basqa da adamdar bolmaǧan kezde ol da däleldı sebepke jatady. Azamattyŋ jeke özınıŋ kelu mümkındıgınen aiyrǧan tabiǧi nemese tehnogendık sipattaǧy tötenşe jaǧdailar da qarastyrylady. Alai­da, kelmei qalu sebepterı qūjat türınde mındettı türde rastaluǧa tiıs.

– Biylǧy engızılgen jaŋalyqtyŋ bırı – äskerge şaqyruşylardy narkotestıleu. Jaŋa ürdıs qandai qajettılıkten tuyndady? Äskerge şaqyruǧa deiın esırtkı paidalanǧan azamat äskeri qyzmetke alyna ma?

– Prezidenttıŋ 2005 jylǧy 29 qaraşadaǧy Jarlyǧymen bekıgen «2006-2014 jyldardaǧy narko­maniia jäne narkobiznespen küres strategiiasyna», Qazaqstan Respu­blikasy Ükımetınıŋ 2012 jylǧy 7 tamyzdaǧy №620 qaulysymen bekıtılgen «Äskeri-därıgerlık sa­raptama jürgızu qaǧidalaryna», «2009-2011 jyldardaǧy Qazaqstan Respublikasyndaǧy narkoma­niia jäne narkobiznespen küres baǧdarlamasyna» säikes äskerge şaqyru jasyndaǧy azamattardy äskeri qyzmetke jaramdylyǧyn anyqtau üşın medisinalyq tekse­ruden ötkızgen kezde narkotestıleu jürgızıledı. Esırtkı qoldanatyn şaqyryluşylar äskeri qyzmetke alynbaidy ärı olar emdeluı tiıs.

– Qazaqstan Qaruly Küşterı qalai jasaqtaluda? Kelısımşart boiynşa qyzmetke aludyŋ erejesı qandai?

– Negızınde, bızdıŋ qaruly küşterımız aralas täsılmen jasaqtalynady. Onyŋ qajettılıgı mynadai jaittarǧa bailanysty. Jyl saiyn Qaruly Küşterımızge ǧylym men tehnologiianyŋ jaŋa jetıstıkterı engızılude, qaru-jaraq pen tehnikanyŋ sony türlerı qabyldanuda, al olardy basqaru men qoldanu üşın sarbaz-mamandardy daiarlau ūzaq uaqytty talap etedı. Osyndai lauazymdarǧa kelısımşart boiynşa äskeri qyzmetşılerdı taǧaiyndau tiımdırek. Sebebı, kelısımşartpen äskeri qyzmet atqaru merzımı üş jyldan kem emes jäne osy uaqyt ışınde jaqsy maman daiarlauǧa bolady. Ol qūndy tehnika men qaru-jaraq türlerın paida­lanyp, jauyngerlık kezekşılıgın mültıksız atqara alady, sonymen bırge olarǧa sapaly tehnikalyq kütım jasai bıledı. Osy sebeptı, Qaruly Küşterımızdı belgılı bır bölıgın kelısımşart boiynşa äskeri qyzmet atqaruşylarmen – käsıbi mamandarmen jasaqtau asa qajet.

– Qazırgı taŋda äskeri kafedra­ny bıtırgen jastar köp. Olardyŋ daiyndyǧyn äskerge barǧan jauyngerlermen bırdei deuge bola ma?

– Aldymen, aitylǧan kontingent äskeri kafedrada ekı jyldan kem emes uaqyt oqidy. Kafedrany bıtırgennen keiın dalalyq ji­yndardan ötedı, öz bılıktılıgın ıs jüzınde şyŋdaidy. Soŋynan emti­han tapsyrady. Jalpy, jaqsy ja­uynger bolu üşın sarbaz köptegen qasietterdı boiyna sıŋıruı kerek. Dene daiyndyǧy, bılım deŋgeiı, al eŋ bastysy – öz Otanynyŋ naǧyz patrioty boluy tiıs.

– Äŋgımeŋızge rahmet!

Gülmira AIMAǦANBET