Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Resei arasyndaǧy XVI öŋıraralyq yntymaqtastyq forumyna qatysuǧa Ombyǧa baryp, Resei Federasiiasynyŋ prezidentı Vladimir Putinmen kezdestı. Ekı el basşylary şekaradaǧy keptelıs, Jaiyq pen Ertıs özenderınıŋ ekologiiasy, astyq eksporttaudaǧy tiımsız bäsekelestık, bılım beru men sportty damytudaǧy yntymaqtastyq jäne t. b. özektı mäselelerdı talqylady.
Şekaradaǧy keptelıs mäselesı şeşıledı
Qasym-Jomart Toqaev qonaqjailyq tanytqany üşın Vladimir Putinge rizaşylyǧyn bıldırdı. «2003 jyly Ombyda Nūrsūltan Nazarbaev pen Vladimir Putin şekaralyq oblystardyŋ alǧaşqy forumyn ötkızdı. Sol uaqyttan berı dästürlı forum mehanizmı tolyq ıske qosyldy. 15 jylda ekı el arasyndaǧy sauda-sattyq kölemı 3,5 esege östı. Aimaqtar arasyndaǧy sauda kölemı ūlǧaiyp keledı. Ötken jyly tauar ainalymy 6,5 trln teŋgeden asty nemese 19 mlrd AQŞ dollaryna jettı» dep mälımdedı Qasym-Jomart Kemelūly.
Qazaqstan men Resei şekarasyndaǧy keptelıs biylǧy basqosudyŋ negızgı taqyryptarynyŋ bırı bolǧany ras. Şekarada jük tielgen furalardyŋ 8 saǧatqa deiın qaŋtarylyp tūratynyn prezidentter de jaqsy bıletının aitty. «Şekara maŋy aimaqtarynyŋ infraqūrylymdyq äleuetın keŋeitu jäne damytu qajet. Qoldanystaǧy infraqūrylym zamanaui talaptarǧa sai kelmeidı. Sondyqtan aldymyzda auqymdy jūmys bar. Qūrylǧan transūlttyq dälızderdı, sonyŋ ışınde «Bır beldeu, bır jol» jäne «Soltüstık – Oŋtüstık» megajobalaryn eskere otyryp, şekaralyq ötkızu beketterın jaŋǧyrtu kerek. Bügınde ötkızu beketterın keŋeitıp, qosymşa bırneşeuın aşu qajettıgı tuyndap otyr» dep mälımdedı Qasym-Jomart Toqaev. Forumnyŋ qorytyndysynda el basşylary şekaradaǧy ötkızu beketterınıŋ jūmysy jönındegı bırlesken ıs-qimyl baǧdarlamasyn maqūldady.
Jaiyq pen Ertıstıŋ ekologiiasy alaŋdatuda
Prezidentter aşyq talqylaǧan taqyryptyŋ bırı – ekologiia. Qasym-Jomart Toqaev Ertıs pen Jaiyq özenderındegı ekologiia mäselesın köterıp, bırlesıp şeşudı ūsyndy. Resei elınıŋ basşysy ärıptesınıŋ ūsynysyn bırden maqūldady. «Jaiyq, Ertıs jäne özge de ırı özenderdıŋ ekojüiesın saqtau baǧytynda qorşaǧan ortany qorǧau salasynda ekı eldıŋ şekaralas öŋırlerınıŋ bırlesıp belsendı jūmys ısteuıne mümkındık mol» dedı forumda Vladimir Putin öz oiymen bölısıp.
Qystygünı Jaiyqta 118 tonna balyq qyrylsa, sonyŋ ışınde 108 tonnasy – bekıre tūqymdas. Zertteuden mälım bolǧanyndai, özendegı apatqa joǧary toksindı hlordyŋ köp
tögıluı sebep bolǧan. Himiialyq zat «Atyrau su arnasynyŋ» kınäsınen tögılgen dep aiyptaldy. Al Ertıs özenındegı kanalizasiiaǧa jöndeu jūmystaryn jürgızu qajet. Omby tūrǧyndary özenge las närseler qūiylady dep alaŋdauda.
Omby oblysynyŋ gubernatory Aleksandar Burkov Ertıske qatysty bıryŋǧai retteu mehanizmın kelısudı ūsynyp edı, Pavlodar oblysynyŋ äkımı Bolat Baqauov ony qoldady. Ol 70-80-jyldary Ertıs arqyly jylyna 9 mln tonnaǧa deiın jük tasymaldaityn ışkı su kölıgınıŋ äleuetın mysalǧa keltırdı. «Jyl saiyn Ertıs suynyŋ arnasyn tereŋdetudı reseilık taraptan jürgızudı ekı el ükımetterı deŋgeiınde şeşuımız qajet» dedı B.Baqauov. Qasym-Jomart Toqaev ekologiialyq problemalardy şeşudıŋ maŋyzdylyǧyn aita kele, kelesı öŋıraralyq forumdy 2020 jyly Kökşetau qalasynda ötkızudı, sondai-aq onyŋ taqyrybyn «Ekologiia jäne jasyl ösım salasyndaǧy yntymaqtastyq» dep ataudy ūsyndy.
Tiımsız bäsekelestık
Qazır Resei men Qazaqstan astyq eksporttauşy elderdıŋ ondyǧyna kıredı. Qazaqstan Prezidentı ekı eldıŋ jiı-jiı bır-bırımen bäsekelesetının, auyl şaruaşylyǧy tauar öndıruşılerıne ziianyn tigızetınıne toqtaldy. «Ekı memlekettıŋ agroönerkäsıptık keşenınıŋ mümkındıkterı öte zor, tek sony tiımdı paidalanu kerek. Bız bır-bırımızben jiı bäsekelesemız, tıptı odan ūtatynymyz şamaly. Sol sebepten bızge üilesımdılık, tiıstı ministrlıkter men vedomstvolar arasynda tolyqqandy, kündelıktı bailanys qajet» dep atap aitty Q.Toqaev.
Reseide – NZM, Qazaqstanda Resei–Qazaqstan mektebı aşylady
Vladimir Putin forumda Qazaqstanda Resei–Qazaqstan mektepterı men universitetın aşu mäselesı pysyqtalyp jatqanyn jetkızdı. Qasym-Jomart Toqaev elordada Bauman atyndaǧy universitettıŋ bazasynda fizika-matematika mektebın aşu jönındegı bastamany qoldady. Säikesınşe, Reseidıŋ şekaralas aimaqtarynyŋ bırınde «Nazarbaev ziiatkerlık mektebınıŋ» filialy aşylady. Sondai-aq ekı el jastary bırqatar bırlesken jobalardy jüzege asyrady. Forumnyŋ qorytyndysy boiynşa «Qazaqstan–Resei» şekara maŋy yntymaqtastyǧy baǧdarlamasynyŋ tūjyrymdamasyna, Mädeniet jäne sport ministrlıgı men Resei Federasiiasynyŋ Mädeniet ministrlıgı arasyndaǧy 2020-2022 jyldarǧa arnalǧan yntymaqtastyq baǧdarlamasyna, Aqparat jäne qoǧamdyq damu ministrlıgı men Resei Federasiiasynyŋ Jastar ısı jönındegı federaldyq agenttıgı arasyndaǧy Jastar saiasaty salasyndaǧy özara tüsınıstık turaly memorandumǧa jäne t. b. qūjattarǧa qol qoiyldy.
