Tılegen QASKİN,
QR Memlekettık qyzmet ıster agenttıgınıŋ Astana qalasy boiynşa departament basşysy, Tärtıptık keŋes töraǧasy
Nauryz aiynan bastap memlekettık qyzmet salasynda özgerıster oryn almaq. Būl jaŋalyqtyŋ bır erekşelıgı – memlekettık qyzmetke ornalasamyn degen är azamat būdan bylai Halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtaryna baryp qūjat tapsyrady. Al, testıleuden alǧan sertifikat bır jylǧa deiın jaramdy. Osy jäne basqa da özgerıster töŋıregınde QR Memlekettık qyzmet ıster agenttıgınıŋ Astana qalasy boiynşa departament basşysy –Tärtıptık keŋes töraǧasy Tılegen Qaskinmen äŋgımelesken edık.
– Tılegen Tölegenūly, saladaǧy negızgı özgerıster qalai jüzege asyp jatyr?
– Ötken jyly memlekettık qyzmet salasyndaǧy jūmys barysyn jetıldıru ısı dami tüstı. Atap aitqanda, Astana qalasy boiynşa memlekettık organdarda memlekettık qyzmet salasyndaǧy zaŋdarǧa engızılgen özgerıster men tolyqtyrulardan soŋ konkurs ötkızu räsımderı artqandyǧy baiqalady. 2013 jyldyŋ ekı toqsanynda 208 memlekettık bos äkımşılık lauazymǧa 56 konkurs jariialanyp, olardyŋ qorytyndysy boiynşa 155 ümıtker alǧa şyqty. Aita ketu kerek, onyŋ 58 paiyzy memlekettık qyzmetşıler emes.
Alǧaş ret Astana qalasynyŋ memlekettık organdary jariialaǧan barlyq bos äkımşılık lauazymdarǧa konkurs habarlandyrularynda baqylauşylar men sarapşylardyŋ qatysa alatyny turaly körsetıldı. Memlekettık organdardyŋ basşylary konkurs ötkızu räsımderınıŋ ekı ese qysqartyluy tiımdı ekenın aituda. Testıleu men konkurs ötkızu räsımınıŋ bölek ötkızıluı Astana qalasynyŋ memlekettık organdarynda konkurstardyŋ jiılıgıne oŋ äserın tigızdı. Sonymen qatar, kadr rezervı de ıske qosyldy. Konkurs räsımderınıŋ qorytyndysy boiynşa 80 ümıtker «B» korpusy äkımşılık memlekettık qyzmetşıler kadr rezervıne tūrdy. Onyŋ teŋ jartysy memlekettık organdar ūsynǧan jūmysqa ornalasty.
Eger 2012 jyly bos äkımşılık memlekettık lauazymdarǧa auysu men taǧaiyndau, iaǧni, «komandalyq auystyru» arqyly auysu oryn alǧan bolsa, ol körsetkış 2013 jyly 72%-ǧa tömendedı.
Ötken jyly memlekettık qyzmet, sybailas jemqorlyqpen küresu jäne memlekettık qyzmetşılerdıŋ etikasyn saqtau turaly zaŋdarǧa engızılgen soŋǧy özgerıster men tolyqtyrulardy tüsındıru maqsatynda Astana qalasy memlekettık organdarynyŋ memlekettık qyzmetşılerı arasynda aiyna ekı ret, onyŋ ışınde Qazaqstan Respublikasy Prezidentı janyndaǧy memlekettık basqaru akademiiasymen bırlesıp tüsındırme seminarlar jürgızıldı.
Bes basşy jūmystan quyldy
– Talai basşyny tüzeitın Tärtıptık keŋes otyrystarynda aitylǧan ūsynystar men qabyldanǧan şeşımder nätijesın berdı me?
– Tärtıptık keŋes jūmystarynyŋ taldauy körsetkendei, Astana qalasynyŋ memlekettık organdarynda josparly tekseru otyz paiyzǧa tömendedı. Bıraq jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ ötınışterı boiynşa tekseruler ekı esege ūlǧaidy. Tekseru barysynda 27 kemşılık oryn alǧan, būl körsetkış 2012 jylmen salystyrǧanda ekı ese joǧary, sonymen qosa, azamattardyŋ aryzdary boiynşa tekseru sapasynyŋ jaqsarǧandyǧyn atap ötu kerek.
2013 jyly Tärtıptık keŋestıŋ alty otyrysy ötıptı. Departament Tärtıptık keŋes ūsynysy boiynşa 28 tärtıptık jaza qoldanylǧan, onyŋ ışınde bes lauazymdy basşy sybailas jemqorlyq qūqyq būzuşylyqtardy jasaǧany üşın atqaratyn lauazymynan bosatyldy, ekı lauazymdy tūlǧaǧa qyzmetıne tolyqqandy säikes emestıgı turaly eskertu, segızıne qataŋ sögıs, ekı azamatqa sögıs türınde tärtıptık şara qoldanyldy.
2013 jyly Departament Tärtıptık keŋesınıŋ ūsynystary tolyǧymen oryndaldy deuge bolady.
– Jeke azamattardyŋ ötınışıne qanşalyqty qūlaq astyŋyzdar?
– Azamattardy jeke qabyldau jūmystary qarqyndy türde jürgızıldı. Alǧaş ret «Nūr Otan» partiiasynyŋ Astana qalalyq filialynyŋ qoǧamdyq qabyldauynda jeke qabyldaular ötkızdım. Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgınıŋ Astana qalasy boiynşa departamentı janyndaǧy jeke tūlǧalarmen, kommersiialyq emes ūiymdarmen memlekettık qyzmetter körsetu mäselelerı boiynşa özara ıs-qimyl jäne yntymaqtastyq jönındegı Qoǧamdyq keŋesınıŋ otyrysy jäne seminarlary öttı. Tärtıptık keŋestıŋ jasalynyp jatqan barlyq jūmystary būqaralyq aqparat qūraldarynda jariialandy.
Bır ǧana qūjat talap etıledı
– Saladaǧy özgerıster jaiyna qaita oiyssaq. Test tapsyru sūraǧyna qatysty qandai jaŋalyqtar bar?
– Prezident Jarlyǧymen bekıtılgen «Qazaqstan Respublikasyndaǧy Memlekettık qyzmettıŋ jaŋa modelınıŋ tūjyrymdamasynda» közdelgendei memlekettık mekemelerde meritokratiia qaǧidasyn damytu, azamattardyŋ memlekettık qyzmetke teŋ qol jetkızudegı konstitusiialyq qūqyǧyn jüzege asyru maqsatynda Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgı töraǧasynyŋ būiryǧymen Bos memlekettık äkımşılık lauazymdarǧa ümıtkerlerdı testıleu erejesıne özgerıster men tolyqtyrular engızıldı. Atalǧan būiryq 2014 jyldyŋ 1 nauryzynan bastap küşıne enedı. Erejege engızılgen özgerıster «B» korpusyna qatysty dep aitsaq bolady.
Memlekettık qyzmet salasyndaǧy engızılgen özgerıster men tolyqtyrularǧa säikes, qazırgı taŋda ümıtkerlerdıŋ testıleu räsımı bos äkımşılık lauazymdarǧa jariialanǧan konkurstardan bölek ötkızıledı.
Bırınşıden, erejege özgerıster engızılgenge deiın ümıtkerler tek uäkılettı organ nemese onyŋ aumaqtyq bölımşelerıne ötınış, bilimi turaly qūjattardyŋ, eŋbek ötılın rastaityn qūjattyŋ, jeke basyn kuälandyratyn qūjattyŋ köşırmelerın tapsyrsa, nauryzdan bastap, testıleuge qatysu üşın «B» korpusyna ümıtkerler «elektrondyq ükımet» veb-portaly arqyly, onyŋ ışınde halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtaryna, sondai-aq uäkılettı organǧa nemese onyŋ aumaqtyq bölımşesıne jügınu jolymen belgılengen nysandaǧy ötınıştı tapsyrady jäne ümıtkerden tek bır ǧana qūjat, iaǧni jeke basyn kuälandyratyn qūjat talap etıledı.
Ekınşıden, erejege özgerıster engızılgenge deiın ümıtkerlerden qūjattar uäkılettı organnyŋ nemese onyŋ aumaqtyq bölımşelerımen qolma-qol nemese poşta arqyly qabyldanyp, olardyŋ eŋbek ötılı boiynşa bılıktılık talaptaryna säikestılıgı qarastyrylatyn, al jaŋa özgerıske sai endı ümıtker testıleudıŋ künın jäne uaqytyn testıleu ötkızuge bar bos oryndar negızınde taŋdaidy. Ony ümıtkerden testıleuge qatysu üşın qūjattardyŋ qabyldanǧany «elektrondyq ükımet» veb-portalynda qalyptastyrylatyn belgılengen nysanda testıleu künı, uaqyty jäne ötu orny körsetılgen qolhatpen rastalady. Aldaǧy uaqytta ümıtkerlerdıŋ eŋbek ötılın sanau, qūjattarynyŋ bılıktılık talaptaryna säikestılıgın tekseru bos memlekettık äkımşılık lauazymdarǧa konkurs jariialaǧan memlekettık organdardyŋ jauapkerşılıgınde bolady.
Üşınşıden, erejege özgerıster engızılgenge deiın testıleu ekı baǧdarlamadan qūralǧan bolsa, iaǧni basşylyq lauazymdar üşın jäne atqaruşy lauazymdar üşın, al 2014 jyldyŋ 1 nauryzynan bastap testıleu üş baǧdarlamany qamtityn bolady.
Üş baǧdarlama boiynşa ötkızıledı
– Är baǧdarlamanyŋ özındık talaptary bolatyny sözsız. Sanattar boiynşa qandai Zaŋdardy bılu mındetteldı? Sūraq kölemı men test tapsyru uaqyty özgerdı me?
– Bipinşı baǧdarlama A-1, A-2, A-3, A-4, V-1, V-2, V-3, V-4, S-1, S-2, S-3, S-O-1, S-O-2, S-O-3, C-R-l, D-l, D-2, D-3, D-O-l, D-O-2, D-0-3, E-1,E-2 sanattaryna arnalǧan jäne memlekettık tıldı bıluge test (20 tapsyrma); logikalyq test (10 tapsyrma); Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamasyn bıluge arnalǧan testke Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasy (15 sūraq), «Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı turaly» (15 sūraq), «Qazaqstan Respublikasynyŋ Ükımetı turaly» (15 sūraq) Qazaqstan Respublikasynyŋ konstitusiialyq zaŋdaryn, «Memlekettık qyzmet turaly» (15 sūraq), «Sybailas jemqorlyqqa qarsy küres turaly» (15 sūraq), «Äkımşılık räsımder turaly» (15 sūraq), «Normativtık qūqyqtyq aktıler turaly» (15 sūraq), «Jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ ötinişterin qarau tärtibi turaly» (15 sūraq), «Memlekettık körsetıletın qyzmetter turaly» (15 sūraq) Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋdaryn biluge arnalǧan test sūraqtary kiredi. Ärbır normativtık qūqyqtyq aktıler boiynşa testıleu nätijelerınıŋ şektı mänı mümkın bolǧan 15 jauaptan kem degende 10 dūrys jauapty qūraidy. Jalpy test tapsyruǧa 110 minut berıledı.
Ekınşı baǧdarlama V-5, S-4, S-5, S-O-4, S-O-5, S-O-6, C-R-2, C-R-3, C-R-4, D-4, D-5, D-O-4, D-O-5, D-O-6, E-3, E-R-1, E-R-2, E-R-3, E-G-l, E-G-2 sanattaryna arnalǧan jäne memlekettık tıldı bıluge test (20 tapsyrma); logikalyq test (10 tapsyrma); Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamasyn bıluge arnalǧan testke Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasyn (15 sūraq), «Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı turaly» (15 sūraq) Qazaqstan Respublikasynyŋ konstitusiialyq zaŋy, «Memlekettık qyzmet turaly» (15 sūraq), «Sybailas jemqorlyqqa qarsy küres turaly» (15 sūraq), «Äkımşılık räsımder turaly» (15 sūraq), «Jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ ötinişterin qarau tärtibi turaly» (15 sūraq), «Memlekettık körsetıletın qyzmetter turaly» (15 sūraq), «Qazaqstan Respublikasyndaǧy jergılıktı memlekettık basqaru jäne özın-özı basqaru turaly» (15 sūraq) Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋdaryn biluge arnalǧan test sūraqtary kiredi. Ärbır normativtık qūqyqtyq aktıler boiynşa testıleu nätijelerınıŋ şektı mänı mümkın bolǧan 15 jauaptan kem degende 8 dūrys jauapty qūraidy. Jalpy test tapsyruǧa 110 minut berıledı.
Üşınşı baǧdarlama C-R-5, E-4, E-5, E-R-4, E-R-5, E-G-3, E-G-4 sanattaryna arnalǧan memlekettık tıldı bıluge test (20 tapsyrma); logikalyq test (10 tapsyrma); Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋnamasyn bıluge arnalǧan testke Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasyn (15 sūraq), «Memlekettık qyzmet turaly» (15 sūraq), «Sybailas jemqorlyqqa qarsy küres turaly» (15 sūraq), «Qazaqstan Respublikasyndaǧy jergılıktı memlekettık basqaru jäne özın-özı basqaru turaly» (15 sūraq), «Jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ ötinişterin qarau tärtibi turaly» (15 sūraq), «Memlekettık körsetıletın qyzmetter turaly» (15 sūraq) Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋdaryn biluge arnalǧan test sūraqtary kiredi. Ärbır normativtık qūqyqtyq aktıler boiynşa testıleu nätijelerınıŋ şektı mänı mümkın bolǧan 15 jauaptan kem degende 8 dūrys jauapty qūraidy. Jalpy test tapsyruǧa 100 minut berıledı.
Osy rette aita ketetın asa maŋyzdy jäit, jergılıktı biujetten qarjylandyrylatyn audandyq atqaruşy organdardyŋ basşylaryna, audandyq maŋyzy bar qalalardyŋ, selolardyŋ, kentterdıŋ, selolyq okrugterdıŋ äkımderı memlekettık lauazymdary üşın Qazaqstan Respublikasy Zaŋdaryn bıluge arnalǧan testıleu sany azaiǧan. Ärbır normativtık qūqyqtyq aktıler boiynşa testıleu nätijelerınıŋ şektı mänı mümkın bolǧan 15 jauaptan kem degende 8 dūrys jauapty qūraidy.
– Ümıtkerlerge sertifikat qalai berıledı?
– Şektı männen tömen emes testıleu nätijesın alǧan ümıtkerge belgılengen nysandaǧy testıleu ötkendıgı turaly sertifikat berıledı. Bırınşı testıleu baǧdarlamasy boiynşa berılgen sertifikat ekınşı jäne üşınşı testıleu baǧdarlamalaryna jatatyn «B» korpusy memlekettık äkımşılık qyzmetınıŋ sanattaryna jaramdy. Ekınşı testıleu baǧdarlamasy boiynşa berılgen sertifikat üşınşı testıleu baǧdarlamasyna jatatyn «B» korpusy memlekettık äımşılık qyzmetınıŋ sanattaryna jaramdy, bır aita keterlık jai, sertifikatta naqty jaramdy sanattardyŋ tızbesı jazylady.
Şektı männen tömen testıleu nätijesın alǧan «B» korpusyna ümıtkerge şektı männen tömen nätijelermen testıleu ötkendıgı turaly anyqtama berıledı.
Qaǧidaǧa özgerıster engızılgenge deiın, testıleu aiaqtalǧannan keiın testıleuden ötken adamdarǧa uäkılettı organ nemese onyŋ aumaqtyq bölımşelerınıŋ lauazymdy tūlǧasynyŋ jäne testıleu äkımşısınıŋ qoly qoiylǧan jäne mör basylǧan testıleu nätijelerı berıletın, oǧan belgılı bır uaqyt kerek bolatyn. Al, erejege engızılgen özgerıster men tolyqtyrulardan soŋ azamattarǧa şūǧyl türde qyzmet körsetu maqsatynda atalǧan sertifikattar testıleu aiaqtalǧannan keiın otyz minuttan keş emes uaqytta testıleu äkımşısınıŋ jäne operatordyŋ qoly qoiylǧan jäne mörmen rastalǧan testıleu nätijelerı berıletın bolady.
– Memlekettık qyzmet ısterı agenttıgınıŋ töraǧasy Älihan Baimenov test tapsyru kezınde azamattarǧa talap küşeietının aityp edı. Naqty qandai jaǧdailarǧa şekteu qoiyldy?
– Test tapsyrǧaly otyrǧan adamnyŋ basqalarmen söilesuge, materialdar almasuǧa, qaǧaz nemese elektrondyq türdegı aqparattardy qoldanuǧa, orynjaidy tastap ketuge tyiym salynady. Onyŋ elektrondyq qūrylǧylary testıleudı ötkızu uaqytynda öşırıledı. Eger atalǧan talaptardy būzǧan jaǧdaida testıleu äkımşısı prosestı toqtatyp, azamatty şyǧaryp jıberedı.
Būl rette äkımşı belgılengen nysanǧa säikes, testıleu erejelerın būzu turaly aktını toltyrady. Erejenı būzǧan adamnyŋ testıleu nätijesı joiylady.
Akt toltyrylǧan adamdar qaita testıleudı akt toltyrylǧan künnen bastap alty aidan kem emes merzımnen keiın ötedı.
– Äŋgımeŋızge rahmet!
Gülmira AIMAǦANBET
