Qaisar ŞYNYBAEV, «Astana Vusiness Aviation» kompaniiasynyŋ basşysy: «Äuetaksi» uaqyty tyǧyz adamdarǧa arnalǧan
– Qaisar, sūhbatymyzdy «Äuetaksi» qyzmetımen tanysudan bastasaq.
– Ötken jyly «Äuetaksiden» būryn «Astana Vusiness Aviation» kompaniiasyn aşqan edık. Negızgı qyzmetımız – älemnıŋ tükpır-tükpırıne tūraqty jäne ıskerlık reister boiynşa jolauşy tasymaldau. Isker adamdarǧa jeke ūşaq jetkızıp, charterlık reister de ūiymdastyramyz. Osy kompaniia jūmysyn alǧaş bastaǧan sätte «Qazaqstan ışınde tıkūşaqpen ūşasyzdar ma?» dep sūrauşylar köbeidı. Osyndai sūranysty körgen soŋ, «Äuetaksi» qyzmetın ıske qostyq. Negızgı ortalyǧymyz – Astanada. Al, Almaty, Aqtau, Şymkent qalalarynda bızdıŋ ökılderımız qyzmet etedı.
– Demek, osy qyzmettıŋ negızgı ideiasy sızge tiesılı ǧoi?
– İä.
– Mūnyŋ aldynda qandai qyzmet atqarǧansyz? Aviasiia salasyna qatysyŋyz bar ma?
– 2011 jyldan bastap jeke käsıpkerlıkpen ainalysyp kelemın. Mamandyǧym – injener. San türlı salada ıstep körgen soŋ, aviasiia salasynda da baq synap körgım keldı. Būl salanyŋ oquyn tauyspaǧan soŋ, alǧaşynda qiyndau tietın bolar dep topşylaǧanmyn. Bıraq, jūmysty oŋai alyp kettım. «Äuetaksi» qyzmetınen bölek, joǧaryda aitqan «Astana Vusiness Aviation» jūmysyn jürgızıp otyrmyn. Ol qyzmettı negızınen ülken lauazymdaǧy bırşama kırpiiaz kısıler paidalanatyndyqtan, bız qyzmet sapasyn jaqsartuǧa köp küş jūmsaimyz.
– Kompaniiany aşar kezde qandai qiyndyqtar kezdestı?
– Bızde vertodromdar joq. Sondai-aq, äzırge özımızdıŋ jeke tehnikamyzǧa qol jetkıze qoimadyq. Bızdıŋ basqaruymyzda jekelegen kısılerdıŋ tıkūşaqtary ǧana bar.
– El ışınde ūşatyn tıkūşaq pen ūşaq sany qanşa?
– 20-dan asady.
– Eŋ köp jasalatyn reis?
– Qapşaǧai men Almatynyŋ arasy.
– «Äuetaksige» qai mezgılde sūranys joǧary?
– Tıqūşaqqa jaz mezgılınde, köktem men küz ailarynyŋ basynda köp tapsyrys tüsedı. Alaida, onyŋ tehnikalyq mümkındıkterı qysta ūşuǧa qauqarsyz. Sondyqtan, kün suyq kezde sūranys azaiady.
– Menı jolauşylardyŋ sızderdıŋ qyzmetterıŋızdı paidalana otyryp, şūǧyl türde qaida ūşyp baratyny qyzyqtyryp otyr. Mäselen, men dıttegen jerıme jetu üşın jai ūşaqpen ūşamyn, sondai-aq, sızderdıŋ qyzmetterıŋızge jügıne alamyn. Ekeuınıŋ arasynda qandai aiyrmaşylyq bar?
– Ärine, sız uaqyttan ūtasyz. Negızı, bızdıŋ qyzmet jūmysy qauyrt, uaqyty tyǧyz adamdarǧa arnalǧan. Jai ūşaqpen ūşam deseŋız, sız keste boiynşa ūşasyz. Al, «äuetaksige» tapsyrys berseŋız, ūşu uaqytyn özıŋız belgıleisız. Sondai-aq, bızge adamdar hal üstınde jatqan tuystaryn bır qaladan ekınşı qalaǧa tez jetkızu qajet bolǧanda jiı habarlasady. Mysaly, taiauda bız Qyzylorda oblysynda tūratyn emşı balany Astanaǧa jedel jetkızdık. Ony ölım auzynda jatqan kısınıŋ densaulyǧyn qaratu üşın tuystary arnaiy şaqyrtqan eken.
– Negızınen, qai qalalarǧa jiı ūşasyzdar?
– Köbıne Burabaidaǧy qonaqüige, kazinolarǧa kısı tasimyz. Sondai-aq, Qaraǧandy, Petropavl, Kökşetau sekıldı jaqyn qalalarǧa ūşamyz. Almaty, Astana, Aqtau jäne Şymkent qalalarynda da tıkūşaqtarymyz bar.
– Elorda maŋynda ūşu qūny qanşa?
– Astana maŋynda «Robinson» tıkūşaǧymen jarty saǧat ūşsaŋyz, 130 myŋ teŋge töleisız.
– Estuımşe, qala üstımen ūşa almaidy ekensızder.
– Astana qalasynyŋ üstınde ūşu üşın bızge arnaiy rūqsat qaǧazy qajet. Ol aldyn-ala tekseruden ötken soŋ, bır-aq berıledı. Bas qalanyŋ qauıpsızdıgı qatty qadaǧalanady. Al Almatyda ekı dvigateldı tıkūşaqtar ǧana qala üstımen ūşa alady. Almatyda qaltaly, ısker adamdar köp, tabiǧaty da keremet bolǧandyqtan, ol jaqta sūranys joǧary, mäseleler de tez şeşıledı.
– Bır jyl ışınde kompaniia öz şyǧynyn aqtai aldy ma?
– Şynymdy aitsam, köp şyǧyn ketken joq. Men būl qyzmettı özım jiǧan azǧantai qarjymen bastadym. Istı döŋgeletıp äketu üşın ideia myqty boluy kerek dep oilaimyn.
– Devalvasiia sızderdıŋ baǧalaryŋyzǧa qanşalyqty äser ettı?
– Tıkūşaqtarǧa qajettı mailardyŋ bärın şetelden evromen, dollarmen satyp alamyz. Solardyŋ baǧasy qymbattaǧandyqtan, bız qyzmet qūnyn kışkene joǧarylattyq. «Äuetaksi» alǧaş ıske qosylǧanda, telefonymyzǧa tynym bolmaǧan edı. Devalvasiiadan keiın tapsyrys azaidy. Köp adamdar ūşaqpen ūşa bastady.
– Bolaşaqta būl qyzmet qarapaiym adamdarǧa da qoljetımdı boluy mümkın be?
– Jobany bastaǧan kezde «būl qarapaiym adamdardyŋ qaltasy köteretındei qyzmet bolady» dep oilaǧanmyn. Sol maqsatta Astanada 15 minuttyq baǧdarlama jasadyq. Baǧasy – adam basyna 100 dollar. Jasyratyn nesı bar, bızdıŋ tūrǧyndar uaqytqa öte salǧyrt qaraidy. Jolauşylar sebepsız keşıge berdı, sosyn bız şyǧyndalyp qaldyq. Bırneşe märte ūşqan soŋ, baǧdarlamany toqtatuǧa tura keldı.
– Saittaryŋyzda «balyq aulau», «aŋşylyq» degen bölımder bar eken.
– İä, balyq aulauşylar kölıkpen jete almaityn jerlerge «äuetaksimen» ūşyp barady. Al, aŋşylyq kezınde tıkūşaq mümkındıgı jetken jerge deiın tömendeidı. Oŋtaily sät tuǧanda, aŋşylar oljasyn qūr jıbermeidı.
– «Äuetaksi» arqyly qandai qyzyqty şaralar ūiymdastyruǧa bolady?
– Bır joly bız «Säbi syilaǧanyŋ üşın rahmet!» dep jazylǧan banner ılıngen ekı dvigateldı tıkūşaqpen perzenthana töbesınen ūştyq. Tapsyrys bergen jıgıt te, onyŋ jary da qyzmetımızge riza boldy. Taǧy bırde atyraulyq bır jıgıt bızdıŋ kömegımızben özınıŋ süiıktısıne ūsynys jasady. Ol kezde ūşu qyzmetıne qosa ūiymdastyru jūmystaryn da moinymyzǧa aldyq. Barlyǧyn qosqanda, baǧasy 1,7 million teŋge boldy.
– «EXPO-2017» halyqaralyq körmesıne ülken ümıt artyp otyr ekensız.
– İä, öitkenı, körme kezınde Qazaqstanǧa şetelden köp turist keledı. Byltyr osy şaraǧa qatysty ötken bır jiynda bız şeteldık qonaqtarǧa öz qyzmetımızdı tanystyrdyq. Aldaǧy uaqytta kelıssözder jürgızemız dep otyrmyz. Olardyŋ körmege äkeletın zattaryn tasyp, ärıptesterın demalys oryndaryna jetkızu qyzmetterın ūiymdastyrmaqpyz. Qazırdıŋ özınde bızge Vengriia, Germaniia, Angliiadan sūranys tüsıp jatyr.
– Bır äleumettanuşymen sūhbattasqanymda, ol «bızge qazır ideal bolatyn jandar saiasatker nemese änşı emes, käsıpkerler boluy qajet. Sebebı, käsıpkerler – qoǧamǧa paidasy bar, öz ısın naqty bıletın, memleketke salyǧyn tölep, paida äkeletın, özgelerge jūmys beruşı azamattar» degen edı.
– İä, älemdık täjıribede ülken deŋgeige öz küşımen jetken käsıpkerler – qiyndyqtyŋ türlı kezeŋınen ötken adamdar. Qazır soǧan menıŋ de közım jettı. Osyǧan deiın de bırtalai jobamdy tanystyrǧanmyn, bıraq, olarǧa qoldau bolmady. Osy aralyqta nebır qiyndyqtardy, demeuşılerdıŋ qūrǧaq uädelerın de kördık.
– Jaŋa joba bastaimyn deitın jastarǧa qandai keŋes berer edıŋız?
– Jastardyŋ köpşılıgı jeke käsıpterın bır jyldan soŋ tastap ketetının jiı baiqaimyn. Öitkenı, olar jetıstıkke bırden jetkısı keledı. Oŋai aqşa eş jerde joq. Mümkın, olar basqa käsıptı bastauy kerek pe edı? Mysaly, men alǧaşynda medisinalyq qūrylǧylar satumen ainalystym. Bıraq, aviasiia salasyna kelgelı jūmysym jaqsy jürdı. «Eŋ bastysy – aqşa» dep oilaityndar qatelesedı. Olai emes, eŋ bırınşı – tiımdı bastama. Ekınşı – jemıstı nätijege senımıŋ boluy kerek. Ülken jetıstıkke jetken käsıpkerlermen jäne özıŋe qoldau körsetetın kısılermen köp aralasqan jön. Jeke käsıp bastaǧanda kezdesetın eŋ ülken qiyndyq – investor tabu. Startap jobaŋdy jüzege asyru üşın, basyŋdy tauǧa da, tasqa da ūrasyŋ. Ärtürlı memlekettık baǧdarlamalarǧa jügınuge bolady, degenmen, mäsele oŋai şeşıle qoiuy qiyn. Sondyqtan, jas käsıpkerler tek öz küşıne senuı tiıs.
– Aldaǧy josparlaryŋyzben bölısseŋız.
– Orys halqynda «Protiv bolşih deneg ne popreş» degen söz bar. Qanşa myqty bolsaŋ da, «qomaqty qarjyǧa» tötep bere almaisyŋ. Mäselen, men oiǧa alǧan närsemdı jüzege asyru üşın köp jügıremın. Al, qaltaly kısıler ol mäselenı bır-aq sätte şeşe alady. Menıŋ biznesım köp qarajatty qajet etedı. Jeke tehnika satyp alu, qyzmet sapasyn köteru, bärı-bärı aqşaǧa kelıp tıreledı. Jaqsy investor tabylsa, sonymen bırge qyzmet aiasyn ūlǧaitsam deimın. Öitkenı, bızdıŋ qyzmetımızdıŋ köp salaǧa paidasy tietının körıp otyrmyn.
– Äŋgımeŋızge rahmet!
Roza ÄREN
