Qasym-Jomart Toqaev: Bızdıŋ aldymyzda maŋyzdy mındetter tūr

Ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysyn aşyp, söz söilegen Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev elımızdıŋ 2019 jyldyŋ alǧaşqy jartyjyldyǧyndaǧy äleu­mettık-ekonomikalyq damu qorytyndylaryna toqtaldy. Prezident qaŋtar-mausym ailary aralyǧynda Qazaqstan jaqsy körsetkışterge qol jetkızgenın tılge tiek ettı. Atap aitqanda, ekonomikalyq ösım 4,1 paiyzdy, infliasiianyŋ jyldyq körsetkışı 5,4 paiyzdy qūraǧan. Negızgı kapitalǧa salynǧan investisiia qor kölemı 11,7 paiyzǧa ösken.

 Otyrysta baiandama jasaǧan Ükımet basşysy Asqar Mamin jyl basynan berı eŋ tömengı jalaqy 1,5 esege, ortaşa ailyq jalaqy 9 pa­iyzǧa, tūrǧyndardyŋ tabysy 5,5 paiyzǧa öskenın mälım ettı. Ol tūrǧyn üilerdıŋ qoljetımdılıgın keŋeitu üşın jūmys ısteitın jastarǧa arnalǧan satyp alu qūqynsyz jalǧa berıletın Nūr-Sūltan, Almaty jäne Şymkent qalalaryndaǧy baspananyŋ sany 3 esege, iaǧni, jylyna 3 myŋ päterge deiın köbeigenın jetkızdı. Sondai-aq halyqtyŋ tūrmysy tömen toptarynyŋ ökılderıne jalǧa berıletın üilerdıŋ qūrylysy jylyna 20 myŋ päterge deiın ūlǧaiǧan. Premer-ministr mūndai şaralar 500 myŋnan astam adamnyŋ tūrǧyn üi jaǧdailaryn jaqsartuǧa jol aşatynyn qadap aitty.

Qorǧanys ministrıne –qataŋ sögıs

Otyrysta söz söilegen Türkıstan oblysynyŋ äkımı Ömırzaq Şökeev Arys qalasynyŋ – 44 494, odan basqa Aqdala auylynyŋ – 4324, Qojatoǧai auylynyŋ – 4232, Dermene auylynyŋ 2052 tūrǧynyna 100 myŋ teŋgeden bır rettık ötemaqy tölenetının mälımdedı. Memleket basşysy Arystaǧy apat kezınde halyqqa qoldau körsetken el azamattaryna, memlekettık organdarǧa, ükımettık emes ūiym­darǧa, öŋırlerge, otandyq biznes pen şeteldık inves­torlarǧa airyqşa alǧysyn bıldırdı. Prezident Qorǧanys minis­trlıgıne äskeri qoimalardy köşıru jūmystaryn tezdetıp aiaqtaudy tapsyrdy. Äskeri vedomstvonyŋ tarapynan baqylaudy älsıretkenı jäne qanaǧattanarlyqsyz ısterı üşın Qorǧanys minis­trı Nūrlan Ermekbaevqa qataŋ sögıs berdı. «Qazır arnaiy komissiia jūmys ısteude. Onyŋ jūmysynyŋ qorytyndylary boiynşa, Prezident Äkımşılıgı men Qauıpsızdık Keŋesıne barlyq kınälılerdı qataŋ jazalau jönınde ūsynys aityŋdar. Sonyŋ ışınde, halyq qonystanǧan eldı mekenge jaqyn jerden qoima saluǧa rūqsat bergen azamattyq memlekettık qyzmetşılerdıŋ de jazasy qataŋ bolady. Barlyq kınälıler jazalanuy tiıs» dedı Qasym-­Jomart Kemelūly.

Bizneske kömektespeseŋ jazalanasyŋ…

Prezident basqosuda bırqatar asa maŋyzdy mäselelerge toqtalyp, olardy şeşu joldaryn tüsındırıp berdı. Mäselen, ol biznestıŋ damuyna järdem bermegenderdıŋ türmege tüsetının mysalmen jetkızdı. «Keibır elderde bizneske tosqauyl qoiǧan şeneu­nıkter türmege jabylady. Zaŋnamaǧa osyndai tüzetu engızudı tapsyramyn» dedı älemdık täjıribenı mysalǧa keltırıp. Sondai-aq memlekettık-jekemenşık ärıptes­tık ideiasynyŋ bedelı tüsıp qalǧanyn, ekınşı jaǧynan biznestıŋ osy jobany öz maqsattaryn ıske asyru közıne ainaldyrǧanyn aşyq synady. Paraqorlyqpen emes, ıskerlıkpen ainalysuǧa ündedı. Şeteldık investorlardyŋ keibır äkımderdıŋ jebırlıgıne şaǧymdanatynyn aitty. Būl jūmysty qūrdymǧa jıbergen äkımderdıŋ elge sıŋırgen eŋbegı men jūmys täjıribesıne qaramastan, jazalanatynyn jetkızdı.

AÄK alu üşın ajyrasu, jūmystan şyǧu köbeigen

Prezident halyqtyŋ tabysyn ösıruge qatysty memleket naqty qadamdar jasaǧanyn tılge tiek ettı. Atauly äleumettık kömektıŋ kriteriilerı özgerdı. Soǧan qaramastan, mäseleler joiylmai otyr. «Osy atauly äleumettık kömektı alu üşın keibır adamdardyŋ ötırık ajyrasyp, jūmysynan şyǧyp, malyn soiyp jatqanyn jūrt aŋyz qylyp aityp jür. Bır kezderı memleket özı asyraidy degen tüsınıktegı adamdar köp bolǧan. Sol sebepten Ükımet būl kömektı kımder alatynyn naqty bekıtuı kerek» dep tüsındırdı.
Būl saualǧa jauap bergen Eŋbek jäne halyqty äleu­mettık qorǧau ministrı Berdıbek Saparbaev AÄK-ke naqty mūqtaj otbasylar ǧana alatynyn aitty. Ol üşın 6,8 mln-nan asa qazaqstandyqtyŋ äleumettık kartasy jasalǧan. Sol karta arqyly memlekettık baǧdarlama boiynşa aqparat berılıp, AÄK-ke naqty mūqtaj jandar anyqtalady. Ministr 2020 jylǧa deiın äleumettık ID-kartalar qoldanysqa engızıletının habarlady.

Özın jarty patşadai sezınetın äkımder bar

Prezident jergılıktı jerlerde investorlarmen jūmys ısteudegı ūlyqtardyŋ ıs-äreketın qataŋ synady. Onyŋ paiymdauynşa, inves­torlarmen kezdesuge barǧan äkımder özderın jarty pat­şadai sezınedı. «Äkımder inves­tisiia tartumen ainalysuy kerek. Keide teledidar qarap otyryp, Sızderdıŋ şeteldık käsıpkerlerdı, investorlardy qalai qabyldaityndaryŋyzdy köremın. Özderıŋız üsteldıŋ basyna otyryp alyp, investorlardy üş, tört metr jerge otyr­ǧyzyp, özderıŋızdı beine bır kniazdardai sezınesızder!» dep dürse qoia söiledı Q.Toqaev.
Ol äkımderge Li Kuan Iý-dıŋ «Üşınşı älemnen bırınşıge köşu» atty kıtabyn oquǧa keŋes berdı. Ol kıtapta avtor Singapurge investor tartudaǧy özınıŋ ömırlık täjıribesımen bölısedı. «Sızder üstel basynda şalqaiyp otyrmai, sol Li Kuan Iý siiaqty jūmys ısteulerıŋız kerek» dep eskerttı Prezident.

«Bolaşaq» 45 jastaǧylarǧa arnalǧan baǧdarlama emes

Memleket basşysy Bılım jäne ǧylym, Ūlttyq ekonomika ministrlıkterındegı vise-ministr deŋgeiındegı saia­si qyzmetşılerdıŋ jūmysyn doǧaryp, «Bolaşaq» baǧdarlamasymen şetelge oquǧa ketkenın absurdqa teŋedı. Prezidentke jetken aqparat boiynşa, qyzmetkerler öz basşysyna kelıp: «Men «Bolaşaq» baǧdarlamasyna öttım, oquǧa jıberıŋız» deidı eken. «Olardyŋ orny bır jylǧa de­iın saqtalady. Al onyŋ ornyna jaŋa vise-ministrlerdı bır jylǧa taǧaiyndaidy. Analar oqudan kelgenşe otyra tūr degendei! Būl naǧyz absurd qoi? Sonda qyzmetkerlerdıŋ sabaqtastyǧy, institusionaldyq jady degen qaida? Prezident Äkımşılıgıne «Bolaşaqqa» qatysty talaptardy özgertuge tapsyrma beremın. Saiasi qyzmetşıler memlekettıŋ esebınen bılımın jetıldırsın degen qaidan şyqqan?!. Olar özınıŋ bos uaqytynda oqysyn» dedı Q.Toqaev.

Eŋbek qūqyqtary basty nazarda boluy tiıs

Prezident el azamattardyŋ eŋbek qūqyqtaryn qorǧau mäselelerıne erekşe köŋıl bölu qajettıgıne toqtaldy. 4 şıldedegı Atyraudaǧy oqiǧaǧa orai, Ükımetke osy mäselenıŋ anyq-qanyǧyna jetıp, şeşudı tapsyrǧanyn mälım ettı. «Asqar Ūzaqbaiūly, osy jaǧdaidy egjei-tegjei zertteŋız, sonyŋ ışınde jūmysşylardyŋ eŋbek jaǧdaiy men jalaqysyna bailanysty saraptama jasaŋyz. Eger inves­torlarmen jasalǧan kelısımşarttarǧa özgertuler engızu qajet bolsa, būl mäselenı kün tärtıbınde ūstau qajet. Ärine, būl oŋai şarua emes, tüsınemın. Degenmen, būl mäselenı şeşu qajet. Sebebı ūlttyq müddelerdı qorǧau – barlyq memlekettık organdardyŋ bas­ty maqsaty!» dep tüiındedı sözın Memleket basşysy.
Sonymen qatar, qazaqstandyq mamandar men jūmysşylardyŋ tiıstı bılıktılıkke ie boluyna, olardyŋ eŋbek tärtıbın saqtauyna basa nazar audaru qajettıgın eskerttı.

Qaryzdyq jüktemenı tömendetu – bırjolǧy şara

Halyqtyŋ belgılı bır äleu­mettık toptaryna qaryzdyq jüktemenı tömendetu şaralary jönınde Ūlttyq banktıŋ töraǧasy Erbolat Dosaev baian­dady. Onyŋ mälımetı boiynşa, mälımetter bazasyn tekseru jūmystary aiaqtaluǧa jaqyn. Şılde aiynyŋ soŋyna deiın Problemalyq nesieler qory banktermen jäne şaǧyn qarjylyq ūiymdarmen kelısımderge qol qoiady. Aiyppūldar men ösımpūldarǧa qatysty mäsele tamyz aiynyŋ basyna deiın tolyq şeşıledı. «Būl – bırjolǧy ǧana şara. Aldaǧy uaqytta mūndai qadamǧa bara almaimyz. Oǧan qūqymyz da joq. Sondyqtan bastaǧan ıstı soŋyna deiın jetkızeiık» dedı Qasym-Jomart Toqaev Ūlttyq bank töraǧasynyŋ sözıne tüsınık berıp.