Mūnaiǧa bai elmız dep qanşa şırense de, Qazaqstan dizel tapşylyǧynan bır qūtylmai keledı. Äsırese, soqa men oraq mezgılınde būl şırkınnıŋ baǧasy tıptı şaryqtap ketedı. Biyl da solai boldy. Mausym, şılde ailarynda bır litrı 170 teŋge bolǧan soliarkanyŋ baǧasy qyrküiek aiynda 270 teŋgege deiın ösıp, bır aida 100 teŋge qymbattap kettı. Keibır öŋırlerde dizel tapşylyǧy sezılıp, sonyŋ saldarynan şalǧaidaǧy beketterde ūzyn-sonar kezek köbeiıp, arnaiy oryndar dizeldı satylymnan mülde alyp tastady. Keibır oblystar janar maidyŋ būl türın talonmen sata bastasa, keibır janar mai qūiu oryndary bır adamǧa 50 litrden artyq satpaityn tärtıp şyǧardy. Būl küzgı jiyn-terım jūmysyna qolaisyzdyq tudyryp qana qoimai, jük kölıkterınıŋ jūmysyna da kerı äser ettı. Saldarynan tasymal aqysy da qymbattap, onsyz da qymbatşylyq jailaǧan elde baǧa taǧy köterıldı.
Mamandar dizel otynynyŋ tapşylyǧy men qymbattauyna bırneşe sebep körsetıp otyr. Bırınşıden, Qazaqstan arqyly ötetın tranzittık tasymal ūlǧaiǧan. Ekınşıden, bızdıŋ eldegı dizel baǧasy körşı eldermen salystyrǧanda tömen bolǧandyqtan, körşı elderge soliarka ūrlap satatyndar köbeigen. Halyqaralyq tasymalmen ainalysatyn kölık jürgızuşılerı de Qazaqstannan soliarkany toltyra qūiyp şekara asudy ädetke ainaldyrǧan. Üşınşıden, auyl şaruaşylyǧy tauar öndıruşılerınıŋ egın jinau nauqany bastalyp, dizelge sūranys kürt artqan. Törtınşıden, Qazaqstanǧa dizel eksport etetın elder önımdı uaǧynda jetkızbei, elımızdıŋ mūnai öndırısı el ışı naryǧyn tolyq qamtamasyz ete almai qalǧan. Şarasyz qalǧan bızdıŋ el Reseiden 100 myŋ tonna dizel importtau jönınde kelısım jasasqan.
Energetika ministrlıgı bolsa, qazır elımızdegı mūnai öŋdeu zauyttary dizel otynynyŋ rekordtyq mölşerın öndırıp jatqanyn aitady. Mäselen, ötken 8 aida Qazaqstanda 3 mln 270 myŋ tonna dizel öndırılgen. Būl ötken jylmen salystyrǧanda 262 myŋ tonna nemese 9% artyq. Bıraq sonda da elde dizel tapşy. Demek, sūiyq otynnyŋ litrıne şaqqandaǧy baǧasy qaida baryp tūraqtaityny qazır belgısız. Mamandar bolsa, eldegı janarmai baǧasynyŋ tym arzan ekenın alǧa tartyp, baǧany körşı eldermen teŋeu kerek degen syŋai tanytady. Benzin men soliarka baǧasy össe, azyq-tülık pen tauar baǧasy tıptı şaryqtaityny beseneden belgılı. Sonda qaitemız? Baǧany körşı eldermen teŋeu arqyly dizel tapşylyǧyn şeşemız dep eldı qymbatşylyqqa ūryndyru kerek pe? «Elımızdegı dizel baǧasynyŋ arzandyǧy körşı elderge zaŋsyz eksporttyŋ ülesın arttyrdy» deitındei, bız şekaramyz küzetusız, kedenımız qarausyz jatqan elımız be?! Syrtqy saiasatta körşınıŋ qabaǧyna qaraǧanymyz azdai, endı janar maidyŋ baǧasyn da özgenıŋ bazaryna qarap belgıleimız be?!
Qysqasy, eldegı qymbatşylyqtyŋ bır sebebı janar mai baǧasynyŋ qymbattauymen bailanysty. Ükımet baǧanyŋ qymbattauynyŋ naqty mänıne üŋılmei, qūbylysyn ǧana körıp, baǧany tūraqtandyramyz dep tyraştanǧanymen, dizel tapşylyǧy men baǧa mäselesın rettemese, el qymbatşylyq qyspaǧynan qūtylmaidy…
