Täuelsızdık turaly Konstitusiialyq zaŋ qabyldanyp, memlekettık rämızderdıŋ düniege kelgenı, kök bairaǧymyzdyŋ jelbıregenı – eŋ basty qūndylyq. Dünie jüzıne tanymal bedeldı memleket atanyp, älemdık qauymdastyqtan laiyqty ornyn enşılegen Qazaqstannyŋ täuelsızdık alǧanyna 22 jyl. Osy uaqyt ışınde elımızdıŋ ekonomikasy damyp, äleumettık jaǧdaiy nyǧaiyp, eldıŋ eŋsesı köterıldı. Öşkenımız janyp, joǧymyz tügendeldı. Barlyq salada baiypty reformalar jürgızıldı.
Qazaqstan üşın qiyn daǧdarys kezeŋınde, halyqtyŋ qoǧamdyq sanasyn oiatu maqsatynda, aldymyzǧa qoiylǧan mındetterdı şeşu üşın, jaŋǧyrtu engızuge tiıs edık. Elbasy moinyna ülken bır jauapkerşılık alyp, batyl qadam bastap osy «Qazaqstan – 2030» Strategiiasyn belgılegen bolatyn.Būl qūjat strategiialyq maqsattar men mındetterdı paiymdaǧan, közqarasymyzdaǧy maŋyzdy serpılıs boldy. Elbasynyŋ būl qadamyna, «Būl ne – nasihatpa? Älde aspannan tüsken närse me?» dep saual qoiyp qarsy şyqqandar da boldy. Sol kezde alǧa qoiǧan mındetter sonşalyqty asqaq bolyp körınetın. Degenmen, Elbasy öz halqymen bırge dūrys taŋdau jasaǧanyn, quatty da tabysty memleket täuelsız Qazaqstandy qūrǧanymyz turaly abyroimen aityp öttı.
Prezident N.Ä. Nazarbaevtyŋ berık ūstanǧan, salmaqty saiasatynyŋ arqasynda, elımız osy az jyldyŋ ışınde eŋsesın tıktegen, täuelsız de, saltanaty jarasqan qalasy bar, baitaǧy ūşan-teŋız dalasy bar, saiasi tūraqtylyǧy bırlıgı men yntymaǧy jarasqan dünie jüzıne tanymal memleketke ainaldy. Eldıŋ jaŋa elordasy Astana salyndy. Būl zamanaui qala bızdıŋ boitūmarymyzben maqtanyşymyzǧa ainalyp, elımızdıŋ mümkündıgın älemge körsetu üşın onyŋ äleuetın paidalana aldyq. Däl sol sebepten de halyqaralyq qauymdastyq Qazaqstandy EKSPO-2017 Halyqaralyq körmesın ötkızu orny retınde taŋdady.
Bız «aldymen ekonomika sodan soŋ saiasat» degen aiqyn formulamen ılgerılep kelemız. Strategiia-2030 qabyldanǧannan berı 15 jyl ışınde memleketımız älemdegı eŋ serpındı damuşy elder bestıgıne endı. 2012 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa ışkı jalpy önımnıŋ ( IJÖ ) kölemı jaǧynan bız älemnıŋ 50 ırı ekonomikasynyŋ qataryna kıremız. Alǧa qoiǧan maqsattarǧa däiektı de tabandy türde qadam basuymyzdyŋ arqasynda, 2008-2009 jyldardaǧy jahandyq daǧdarystyŋ özınde ūlttyq ekonomikamyz ösuın jalǧastyrdy. Nätijesınde, ūlttyq ekonomikanyŋ kölemı 1997 jylǧy 1,7 trillion teŋgeden 2011 jyly 28 trillion teŋgege östı. Eldıŋ IJÖ 16 eseden östı. 1999 jyldan bastap Qazaqstannyŋ IJÖ-nıŋ jyl saiynǧy ösuı 7,6%-tı qūrap, aldyŋǧy qatarly elderdı basyp ozdy.
Ūlttyq kauıpsızdık aiasynda da josparlanǧan meje de asyra oryndaldy. Memleketımızdıŋ halyqaralyq därejede tanylǧan naqty şekarasy belgılenıp, 14 myŋ şaqyrym memlekettık şekara mejelendı.
Elbasy öz joldauynda, 2050 jyldarǧa deiıngı aiqyn anyqtalǧan mındetter men maqsattarymyzdy ǧana emes, aldaǧy kezdesetın qiynşylyqtar, kelelı mäselelerge qarsy qarsy syn eskertpelerdı de däläldep berıp otyr. Osy syn qaterlerdı laiyqty qabyldau üşın 2030 Strategiiasynyŋ aiasy jetkılıktı emestıgı aiqyndalyp, josparlauymyzdy keŋeitıp, būrynǧydai dünietanymdyq serpılıs jasauymyz kerektıgı aityldy. Osyǧan orai, Prezidentımızdıŋ tapsyrmasy boiynşa qūrylǧan jūmys tobynyŋ taldau jūmystaryn eskere otyryp, ūlttyŋ 2050 jylǧa deiıngı jaŋa saiasi baǧytyn jasau ūsynylyp, onyŋ ışınde 2030 Strategiiasynyŋ mındetterın oryndau jalǧasyn tabady.
Elımızdıŋ kelelı bastaularyna toqtalatyn bolsaq, ol ärine Elbasynyŋ bastauymen körınıs tauyp otyrǧan tarihi oqiǧalardyŋ bırı- Resei, Belarus, Qazaqstan memleketter arasyndaǧy Kedendık Odaqtyŋ qūryluy. Qazaqstan Respublikasyndaǧy Keden ısı turaly Keden kodeksı Keden Odaǧynyŋ Keden kodeksıne säikestendırılıp, soǧan sai ūlttyq zaŋnamalarymyzdyŋ äzırlenuı – atylmyş saladaǧy atqarylyp jatqan tyŋ bastamalar bolyp sanalady.
Bıryŋǧai keden aimaǧyn qūru – Kedendık odaq şeŋberınde bıryŋǧai tariftık jüienı jäne tarifke jatpaityn retteulerdı ıske qosyp, memleketter arasyndaǧy şekaralarda memlekettık baqylaulardyŋ barlyq türlerın alyp tastau – Keden odaǧyna enetın memleketter üşın de, sondai-aq Keden odaǧynan tysqary memleketter üşın de tauar ainalymyn jeŋıldetıp, tauar taratatyn sauda oryndarynyŋ auqymyn keŋeituge jäne tauarly öndırıstıŋ qosymşa şyǧyndaryn azaituǧa jol aşatyn eŋ oŋtaily qadam.
Zarhan ÖMEŞOV,
Astana qalasy boiynşa
Kedendık baqylau departamentınıŋ mamany