Baiqoŋyr audanynyŋ äkımı Nūrbol Nūrsaǧatov El-Orda YouTube arnasyna arnaiy sūhbat berıp, audannyŋ özektı mäselelerı boiynşa tūrǧyndar sūraǧyna jauap berdı. Sūhbat barysynda tūrǧyndarǧa äkımdık tarapynan körsetıletın äleumettık kömekter men audannyŋ infraqūrylymdyq damu mäselesı turaly aityldy.
– Baiqoŋyr audanynyŋ eŋ basty üş mäselesın atap ötesız be?
– Baiqoŋyr audanynda mäsele öte köp. Bırınşıden, qazır bızde infraqūrylymdy damytu mäselesı tūr. Ony damytuǧa barlyǧy kıredı. Būl jerde abattandyru, joldardy jöndeu mäselelerı qamtylady. Ekınşıden, eskı üilerdı süru mäselesı bar. Mūnda jekemenşık sektor köp ornalasqan. Üşınşı negızgı mäsele dep mümkındıgı tömen otbasylardyŋ jaǧdaiyn dūrystaudy aitsam bolady.
– Bız sızderdıŋ Instagram-daǧy paraqşalaryŋyzdan ötken aptadaǧy tıkelei efirdı körgen bolatynbyz. Efir ūzaqqa sozyldy, tūrǧyndardyŋ sūraqtary da köp bolǧandyqtan, barlyǧyna tügeldei jauap berıp ülgermedıŋız. Jalpy tūrǧyndarmen kerı bailanys qalai?
– Bızdıŋ audanda 240 myŋ adam tūrady. Olardyŋ barlyǧymen kerı bailanys jasau mümkın emes. Bıraq jyl basynan berı äleumettık jelıler jäne telefon arqyly 18 myŋ sūraq tüstı. Odan bölek, jūma saiyn menıŋ orynbasarlarym jäne aiyna bır ret özım tıkelei efirge şyǧyp otyramyz. Sonda tūrǧyndar saualdaryn qoiady. Ärine, ärbır sūraqty baqylauǧa alamyz. Soŋǧy tıkelei efirde 50-den astam sūraq qoiyldy. Onyŋ ärbırıne jospar bekıtıldı. Ol jerde keibır sūraqtar obektivtı türde qoiylady. Keibıreuler «Nege sızder bızge jauap bermeisızder?» dep jatady. Sondai-aq myna köşede mynadai jol, mynadai aula jasaluy kerek ötınışter sūraqtar kelıp jatady. Bır uaqytta bärın şeşu mümkın emes. Bıraq jospar boiynşa bırtındep oryndalyp jatyr. «Kirpichnyi» tūrǧyn alabynyŋ tūrǧyndary öte belsendı, künıne 100 sūraq qoiady. Onyŋ bärıne jauap beru qiyn. Bıraq olarmen kezdesken kezde bärıne jauap beruge tyrysamyz.
– Audanda äleumettık qoldauǧa mūqtaj, qiyn jaǧdaiǧa tap bolǧan azamattar bar. Olarǧa äkımdık tarapynan qandai qoldau körsetıledı?
– Ärine, aty jaŋa bolǧanmen, būrynnan qalyptasqan audan bolǧannan keiın äleumettık jaǧdaiy tömen azamattar bızde bar. Onyŋ bärın baqylauda ūstap otyramyz. Mäselen, keşe de maǧan 2 adam kelıp kettı. Jaǧdaiymyz jetkenşe kömektesıp jatyrmyz. Keibırıne kömırın, endı bırıne tamaǧyn jetkızıp beremız. Onyŋ barlyǧyna äkımdıktıŋ biudjetınen qarajat joq. Bıraq demeuşıler bar, solarǧa aitamyz. Bügınde 600-den astam adam atauly äleumettık kömek alady. Men myna jerde bıreuge tamaq aparyp berdım, bıreuge kömır aparyp berdım dep aitu dūrys bolmaidy dep oilaimyn. Jaǧdaiy öte tömen azamattar bolsa, bızdıŋ äkımdıkke nemese äleumettık jelıdegı paraqşamyzǧa jazatyn bolsa, kömektesuge ärqaşan daiynbyz.
– Äleumettık jelılerdegı paraqşalaryŋyzda tūrǧyndar «Eskı üiler qaşan sürıledı?» degen sūraq qoiypty. Mäselen, Asan qaiǧy, Syrdariia, Jangeldin köşelerındegı tūrǧyn üilerdı süru boiynşa qandai josparlaryŋyz bar?
– Audan äkımı retınde Baiqoŋyr audanynyŋ eskı bölıgınıŋ sürılgenın, jaŋa infraqūrylymnyŋ jasalǧanyn qalaimyn. Bıraq qajettılık pen qarjylandyru mäselesı bar. Bırınşıden, Asan qaiǧy köşesı boiynşa köşenı keŋeitu jūmystaryn jürgızıp jatyrmyz. Ol köşenı süruge 7,5 milliard teŋge qajet. Bır uaqytta bärın süru mümkın emes. Qazır 60 üi sürılıp, osy baǧyttaǧy jūmystar jüzege asyp jatyr. Eger Jangeldin köşesın aitsaq, ol üilerdı süretın investorlar boluy kerek. Mäselen, biyl «Öndırıs» tūrǧyn alabyndaǧy 10 üidı biudjet qarajaty arqyly sürdık.
– Jasūlan degen azamat «Lesozavod» jaqtaǧy köpır qaşan salynatynyn sūraǧan edı. Osy jönınde ne aitasyz?
– Qazır bır rette salyp tastau mümkın emes. Nege deseŋız, ol jerde de sürıletın 40-tan astam kommersiialyq nysan bar. Ol qyruar qarajatty talap etedı. Bügınde 13 üidı sürıp bıttık. Ärı qarai da süru jūmystary jalǧasyp bıtkennen keiın köpır qūrylysy bastalady. Bas josparda būl mäsele bar, aldaǧy uaqytta oryndalady.
– Baiqoŋyr audanynda jer üi köp. Qysta qar tazalau jūmystary özektı. Qazır oǧan daiynsyzdar ma?
– Nysandardyŋ bärın aralap kördım. Qar tazalau jūmystary boiynşa 13 merdıger ūiym bar. Onda 260-tai tehnikamyz ben qajettı materialdarymyz daiyn tūr deuge bolady. Jekemenşık üi, köpqabatty üi ainalasyndaǧy qardy tazalauǧa tolyq daiynbyz.
– «Kirpichnyi» tūrǧyn alabyndaǧy tūrǧyndarǧa mektep, gaz, ortalyqtandyrylǧan kanalizasiia qajet eken. Osy mäseleler qaşan öz şeşımın tabady?
– Men «Kirpichnyi» tūrǧyn alabynyŋ tūrǧyndaryna rizamyn. Olai deitın sebebım, olardyŋ belsendılıgınıŋ arqasynda köptegen mäseleler rettelıp jatyr. Bırınşıden, densaulyq saqtau nysandary boiynşa osy jyly kürdelı jöndeu jūmysy jasaluda. Ekınşıden, joldardy asfalttau boiynşa da jaqsy jūmys ıstedık. Degenmen asfalttaityn 3 köşe qaldy. Sonymen qatar «Biudjetke qatysu» jobasy arqyly balalar oinaityn ülken alaŋ jasadyq. Kelesı jyly ülken mektep salatyn bolamyz. Al gazdandyru mäselesıne kelsem, ony 2023 jyly qosudy josparlap otyrmyz.
– Sosyn audannyŋ şetkı aimaqtarynda köktem mezgılınde kei köşelerınde jol bolmaǧan soŋ su jinalyp, batpaq bolyp jatady. Joldar tolyqtai qaşan retteledı? Sonyŋ ışınde İmanov köşesı, «Jastar» şaǧyn audany arqyly ötu mümkın emes. Osy mäselelerge bailanysty qandai jūmystar jürgızıp jatyrsyzdar?
– Osydan 2 jyl būryn su jinalatyn 16 jer bolatyn. Eger qalanyŋ ortalyǧynan bastasaq, Amangeldı İmanov, Şoqan Uälihanov köşelerınde, şynyna kelgende, özımız de jüre almaitynbyz. Qazır Aleksandr Baraev köşesınde nöser kärızı jasaldy. Onymen barlyǧy tazalanyp, jyldyŋ soŋyna deiın Energetika basqarmasy aiaqtasa, būl problema şeşıledı. Qazır 80 paiyzǧa şeşıldı. Şetkı aimaqtarǧa keler bolsam, onda kärız sularyn alyp ketetın qūbyr joq. Bıraq audan biudjetımen tiıstı aryqtardy salu jūmystaryn bastap kettık. Ötken jyly 4, biyl 6 aryq saldyq. Endı qazır su eŋ köp jinalatyn 4 jer qalyp otyr.
– Audandaǧy eskı bazar qala ortalyǧynan äldeqaşan köşırılgen bolsa da, Uälihanov köşesınıŋ boiy älı de «jabaiy saudanyŋ» oşaǧy bolyp otyr. Ärine, ol jerge jetıskennen kelıp sauda jasap jürgen adam joq qoi. Osy mäselenıŋ naqty bır şeşımı bar ma?
– Sūraǧyŋyz oryndy. Bır künde būl mäselenı şeşıp tastaimyz dep aita almaimyn. Ol jerde bır jaǧynan infraqūrylymdyq, ekınşı jaǧynan äleumettık jaǧdai tūr. Negızı, ol jerde jekemenşık üiler boluy kerek edı. Bıraq adamdar özderınıŋ sauda jasaityn oryndaryn aşyp, jūmystaryn ıstep jatyr. Mūnyŋ barlyǧy, negızınen, zaŋsyz. Qazır bärın qua bastasaq, ol adamdardy qaida jıberemız?.. Osy arqyly nanyn tauyp otyr emes pe?! Ärine, bız qazır būl jaǧdai boiynşa jūmys ıstep jatyrmyz. Bırınşıden, sol Uälihanov köşesınıŋ boiyndaǧy bazarda 110 kilovattyq tok jelısı jürgızıletın joba bar. Sony jüzege asyrǧan kezde būl jaqtyŋ köbı sürıluge ketedı. Sol boiynşa tiıstı qūjattardy daiyndadyq, keler jyly süruge qoiamyz. Sosyn onda tūrǧan adamdardy basqa bazarǧa köşıruge tyrysamyz. Sonymen būl şaruany şeşetın bolamyz.
Sūhbattasqan
Nazerke ERKINQYZY
