Ūldai ORAZOVA, Astana qalasy perinataldyq ortalyǧy bas därıgerınıŋ aurudy emdeu jäne aldyn alu jönındegı orynbasary: TIRKEUDEGI JÜKTI ÄIELDER TEGIN TEKSERILEDI

Elordadaǧy «Perinataldyq ortalyq» memlekettık kommunaldyq qazynalyq käsıpornynda osy zamanǧy perinataldyq tehnologiialardy tereŋ meŋgergen joǧary mamandandyrylǧan medisinalyq qyzmetkerler jūmys ısteidı. Olar jüktı, tolǧatqan, jaŋa bosanǧan äielder men nauqas närestelerge, sonymen qatar 500 gramm jäne odan joǧary salmaqtaǧy şala tuǧan närestelerge mamandandyrylǧan akuşerlık jäne neonataldyq medisinalyq kömek körsetedı. Ötken beisenbıde bolǧan «tıkelei tıldesu» barysynda atalmyş ortalyq bas därıgerınıŋ orynbasary osy mäseleler töŋıregınde äŋgımeledı.

– Sälemetsızder me?! Joldasym ekeumızdıŋ säbi kütıp jürgenımızge köp bolyp edı. Jaqynda aiaǧymnyŋ auyr ekenın bıldım. Quanyşymyzda şek joq. Bıraq, ülkender jaǧy älı eşkımge jariialamai–aq qoiyŋdar, tıptı, därıgerge de baruǧa erte deidı. Al, özım tezırek esepke tūrsam deimın. Jalpy, jüktılık kezınde qaşan esepke tūru qajet?

– Quanyşyŋyzǧa ortaqpyz. Ärine, ärbır äiel tūrmysqa şyqqannan keiın säbi süiudı armandai­dy. Bıraq, ana bolu öte zor jauapkerşılıktı talap etetının de esten şyǧarmaŋyz. Sondyqtan, kütınıp jüruge keŋes beremın. Negızı, jüktı bolǧan äiel 2-3 aida esepke tūruy qajet.

– Men jaqynda Pav­lodar qalasynan osynda köşıp kelgenmın. Qalany älı tolyq bıle qoimaimyn. Sondyqtan, sızden sūraiyn degenım, qai äielder keŋesıne qaralǧanym jön?

– Aldymen özıŋızdıŋ tūrǧylyqty meken-jaiyŋyzǧa bailanysty akuşer-ginekolog därıgerge qaraluyŋyz kerek.Akuşer-gi­nekolog därıger özı anyqtap, ke­rek jaǧdaida ekınşı jäne üşınşı därejelı №1äielder keŋesı ne­mese perinataldyq ortalyqtaǧy jäne №3 perzenthananyŋ äielder keŋesıne jıberedı.

– Tüsındırıŋızşı, ekınşı jäne üşınşı därejelı äielder keŋesterı bolyp ne sebeptı bölınedı?

– Jüktılık kezınde bırneşe skriningtık tekseruler jürgızıledı. Ol ıştegı ūryqtyŋ densaulyǧyn anyqtaidy. Aqaular anyqtalǧan jaǧdaida jäne jüktı äieldıŋ ekstragenitaldyq aurularyna bai­lanysty keibır äielderge joǧarǧy därejelı kömek körsetu qajettılıgı tuyndaidy. Äielder keŋesterı osyndai maqsatpen ekınşı jäne üşınşı därejelı bolyp bölınedı.

– Ūldai Mūqadesqyzy, qalamyzda syrttan keluşıler kün saiyn köbeiude. Osyndai şetten kel­gen azamattarǧa perinataldyq ortalyqta qalai qyzmet körsetıledı?

– Ärine, mūndai sanattaǧy äielder bızge de köp kelıp, kömegımızge jügınıp jatady. Qazaqstan Respublikasy Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ 2011 jylǧy 30 qyrküiektegı №665 būiryǧyna säikes immigranttarǧa, onyŋ ışınde oralmandar men etnikalyq qazaqtarǧa jäne olardyŋ otbasy müşelerıne tegın medisinalyq kömektıŋ kepıldendırılgen kölemı aiasynda medisinalyq qyzmet körsetu tegın negızde jürgızıledı. Qalǧan jaǧdailarda öz erkımen medisinalyq saqtandyru neme­se jūmys beruşınıŋ qarajaty esebınen medisinalyq kömek aqyly türde körsetıledı.

– Bırınşı balama aiaǧym auyr. Bosanuǧa kelgende serıktesımdı bırge alyp kelsem bola ma? Ol kısıge qandai talap qoiylady?

– Bosanuǧa öz serıktesıŋızben keluıŋızge äbden bolady. Būl jönınde emdeuşı därıgerıŋızben keŋesıŋız. Jalpy, denı sau, ere­sek adam, ol sızdıŋ qūrbyŋyz, apaiyŋyz, joldasyŋyz nemese t.b. boluy mümkın. Serıktes adam perzenthanaǧa sızben bırge kelgende taza üi kiımınde boluy kerek.

– Ūldai Mūqadesqyzy, balany qalai emızgen dūrys: saǧatpen be, älde jylaǧan kezde me?

– Balany dūrys emızıp üirenu qajet, ony sızge bosanǧannan keiın emdeuşı därıgerıŋız aitqan bo­lar. Balany saǧatqa qarap emızgen dūrys emes. Balany mazasyzdanyp, jylaǧan kezınde, iaǧni näreste tala­byna sai emızıp otyru kerek.

– Qyzymnyŋ bosanuyna ekı aptadai uaqyt qaldy. Qobaljyp jürmız. Josparly kesar tılıgı operasiiasynda serıktes retınde kıruge bola ma? Būl qyzmet türı bızde aqyly ma, älde tegın be?

– Operasiiaǧa serıgı qatyspaidy. Tek, bosanar aldy bölmesınde aialdap, perzenttı därıgerlerdıŋ beruın kütedı. Medisinalyq qyzmettıŋ būl türı bızde esepte tūrǧan, tırkeulı jüktı äielder üşın tegın medisinalyq kömektıŋ kepıldendırılgen kölemı aiasynda tegın körsetıledı.

– Qaiyrly kün! Men tūrǧylyqty me­ken–jaiym boiynşa basqa emhanaǧa qaraimyn. Bıraq, köpşılıktıŋ aituynşa, qalamyzdaǧy perinataldyq ortalyqta bosanǧan qauıpsız eken. Mūnda täjıribelı, bılıktı mamandar köp degendı estıdım. Esımım – Nazgül. Özım EKO ädısımen jüktı bolǧanmyn. Bügınde egız säbidıŋ düniege keluın taǧatsyzdana kütıp jürmın. Sondyqtan, ärine senımdı jerde bosanǧym keledı. Ūldai Mūqadesqyzy, aityŋyzşy, sızderdıŋ ortalyqqa tırkeuge tūruyma bola ma?

– Sälemetsız be, Nazgül. Ärine, bolaşaq säbiıŋızdıŋ denı sau bo­lyp, aman-esen düniege keluıne alaŋdaǧanyŋyz dūrys. Degenmen, elordadaǧy barlyq emhanalarda jaqsy, öz ısıne jauapty, täjıribelı mamandar jūmys ısteidı. Al, endı bızdıŋ qalalyq perinataldyq ortalyqqa esepke tūramyn deseŋız, sız aldymen tūrǧylyqty meken-jaiyŋyz boiynşa özıŋız tırkelgen emhanadaǧy därıgerıŋızden bızdıŋ ortalyqqa joldama alyp keluıŋız kerek.

– Men – Zarina Sar­balina, Petropavl qalasynda tūramyn. Astanaǧa kelıp, tolyq tekseruden ötsem deimın. Osy mümkın be jäne būl üşın qanşa aqşa töleuım kerek?

– Ärine, Zarina, sız bızdıŋ ortalyq arqyly konsultativtı tekseruden öte alasyz. Ol üşın aqyny qoldanystaǧy baǧalar tızımıne säikes töleuıŋız kerek.

– Tūŋǧyş säbiımızdıŋ düniege keler uaqytyn taǧatsyzdana kütıp jürmız. Bosanuǧa barǧanda äielım özımen bırge ne alyp baruy ke­rek?

– Būl jönınde sızdıŋ äielıŋızge emdeuşı därıgerı eskertken boluy kerek.

Degenmen, sızge de aita keteiın. Bosanuǧa barǧanda jaŋa tuǧan balaǧa ütıktelgen taza kiımdermen bırge pampers, dymqyl oramal ala barǧanyŋyz jön. Al, äielıŋız därıgerge qaralyp jürgendegı kar­tasyn, jeke kuälıgı men tazalyq zat­taryn, yŋǧaily halat, aiaq kiım men ūiyqtaǧanda kietın jeŋıl köilegın ala barǧany abzal. Sızderge sättılık tıleimın.

– Tūrǧylyqty meken-jaiym boiynşa men №3 perzenthananyŋ äielder keŋesıne qaraimyn. Bıraq, onda emes, sızderdıŋ ortalyqta bosanǧym keledı. Ol üşın ne ısteuım kerek?

– Būl mäsele boiynşa sız bızdıŋ ortalyqtyŋ bas därıgerınıŋ atyna ötınış jazuyŋyz kerek.

– Bügıngı taŋda qalamyzdaǧy barlyq per­zenthanalarda jas ana­lar serıktestıŋ qatysuymen bosanuda. Bızdıŋ kezımızde mūndai mülde bolmaǧan edı. Qazır za­man özgerdı. Keibıreuler būl ädıstı maqtap jatady, ekınşıler – kerısınşe, qajetı joq degendı ai­tady. Kelınımnıŋ aiaǧy auyr, oǧan qandai keŋes bererımdı bılmeimın. Jalpy, osy serıktester bosanu­şy äielge nendei kömek körsete alady?

– Dūrys aitasyz. Soŋǧy jylda­ry serıktestıŋ qatysuymen bosanu bızdıŋ täjıribemızge endı. Äzırşe būl täsıldıŋ kerı äserı baiqalǧan emes. Kerısınşe, uaqyt ötken saiyn serıktestıŋ qatysuymen bosanu­şylar bosanǧannan keiın özderın äldeqaida senımdırek sezınetınıne köz jetkızıp kelemız. Älbette, mūndai bosanu kezınde serıktes jai qarap tūrmaidy, jüktı äieldıŋ belın uqalap, su ışkızıp, t.s.s. qyzmetter körsetedı. Sondyqtan, kelınıŋızdıŋ serıktespen bırge bosanuyna rūqsat berseŋız, eş ökınbeisız.

Gülbarşyn ÖKEŞQYZY