Juyrda, naqtyraq aitsaq, 4 qaraşa künı Alaş qairatkerlerınıŋ aqtalǧanyna 30 jyl toldy. Sol uaqyttan bastap arystarymyzdyŋ eŋbekterı basylyp, būl taqyrypty zertteuge jol aşyldy. Qazır alaştanuşy ǧalymdardyŋ şoǧyry qalyptasty. Alaşqa qatysty ǧylymi eŋbekter, kıtaptar jaryq körıp jatyr. Bırneşe derektı film tüsırıldı. Olardyŋ qataryn QR Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ tapsyrysymen Ş.Aimanov atyndaǧy «Qazaqfilm» AQ jäne «El» prodiuserlık ortalyǧy bırlesıp tüsırgen «Alaş tuy astynda» derektı filmı tolyqtyrdy. Rejisserı – Ergen Toqmurzin, ssenarii avtory – Bolat Mürsälım.
Astanada būl kinotuyndynyŋ arnaiy körsetılımı öttı. «Oian, qazaq!», «Jariialanbaǧan avtonomiia» jäne «Qaterlı ötkel» dep atalatyn üş bölımnen tūratyn filmde «Alaş» partiiasynyŋ saiasi arenaǧa şyǧuynan bastap, partiia qyzmetı, Alaş arystarynyŋ ūstanymdary qamtyldy. Osy tūrǧydan alǧanda oqiǧalar hronologiiasy jaqsy saqtaldy. Şyǧarmaşylyq top Reseidıŋ Mäskeu, Sankt-Peterburg, Ufa jäne Qazan qalalaryna baryp, Alaşqa qatysty HH ǧasyr basyndaǧy oqiǧalardy baiandaidy.
Alaş qairatkerlerı eŋ aldymen ūltymyzdy oiatudy oilady. Sol maqsatta «Aiqap» jurnaly, «Qazaq» gazetı sekıldı basylymdardy şyǧarudy qolǧa aldy. Alaida filmde arystarymyzdyŋ eŋbegı bızge aşylmai qalǧandai bolyp körındı. Onyŋ üstıne tuyndydan sol zamandaǧy tartysty baiqamadyq. Alaştyqtar bırese «qyzyldardyŋ», bırese «aqtardyŋ» yǧyna jyǧylyp otyrǧan därmensız jandardai bolyp elestedı.
Jalpy, filmnen ruhtana almadyq. Bälkım, tūlǧalar arqyly tuyndyny alyp şyǧuǧa bolar ma edı? Al bız sol zamandaǧy oqiǧalardyŋ jalpylama, keibırınıŋ tıptı bır-ekı auyz sözben berılgenın kördık. Basqasyn aitpaǧanda, Alaş kösemı Älihan Bökeihan tūlǧasy aşylmady. Ony üiqamaqqa otyrǧyzyp qoiǧan keŋes bilıgınıŋ seskengenı belgılı. Alaida būl ürei ne üşın tuǧany körermenge jūmbaq küiınde qaldy. Älımhan Ermekovtıŋ Leninmen qazaq jerınıŋ tūtastyǧyn qorǧap, söz talastyrǧany berılse de, film äserlırek şyǧar edı. Osyndai halyqqa belgılı faktıler engızılse, artyq bolmas edı dep oilaimyz.
Ärine, osyndai derektı filmderde halyqqa ūsynylatyn tyŋ derekter boluy kerek. Filmde būl bolmady ma, älde özımız baiqamadyq pa, äiteuır, özımız üşın tuyndyny tamaşalap, eş jaŋalyq aşpadyq. Filmnıŋ bas keŋesşısı Mämbet Qoigeldı, Tūrsyn Jūrtbai, Dihan Qamzabekūly, Sūltanhan Aqqūly, Berık Äbdıǧaliūly syndy alaştanuşylardyŋ kadr ışınde söilegen sözderı tuyndynyŋ jügın köterdı.
Filmnen sol zaman tynysyn, Alaş qairatkerlerıne zamannyŋ jasaǧan yqpalyn ǧana baiqadyq. Jerde töŋkerılıp jatqan şaŋyraqty alyp jüretın salt atty adam kinotuyndyǧa jaqsy engızılgenın de aituǧa tiıstımız. Būl adamnan Alaş qairatkerlerınıŋ jiyntyq beinesın, partiia ideiasyn, al şaŋyraqtan qazaq ūltyn körgendei boldyq.
İä, alaştyqtar ūltqa qyzmet etudı basty maqsaty etıp qoiǧan edı. Ol maqsatqa belgılı bır deŋgeide jettı de. Qazırgı mäsele sony jūrtqa aşyp körsetude bolyp otyr. Osy jaǧynan olqylyqtar ketıp jatyr. Ǧalymdar Alaşqa qatysty älı de köp zertteulerdı jürgızu kerek degendı aityp jür. Osy ıstıŋ bärı memlekettık deŋgeide jürgızılse, artyq bolmaidy.
