Örkeniettı älemde qorşaǧan ortanyŋ ekologiialyq qauıpsızdıgı ülken maŋyzǧa ie. Qazırgı tehnikanyŋ damyǧan däuırınde auaǧa uly gazdyŋ köptep şyǧuyna, söitıp, qala tazalyǧynyŋ būzyluyna yqpal etetın jaǧdailar az bolmaidy. Tūrǧyndary segız jüz myŋnan asqan elımızdıŋ bas şaharyndaǧy jai ahual turaly elordalyq Ekologiia departamentınıŋ basşysy Ardaq Raiymbekov äŋgımeleidı.
–Qalamyzda ekologiialyq ahual qalai?
-Qalada ekologiialyq jaǧdai qalypty dep aituǧa bolady. Endı kül-qoqystardy belgılengen jerlerge aparmai, orta jolǧa nemese üilerdıŋ kıreberısterıne tastap ketetınder turaly äŋgıme basqa. Rasy kerek, bız köp jaǧdaida polietilen paketterınıŋ ainalaǧa şaşylyp, tūrǧyndardyŋ zaŋdy narazylyǧyn tuǧyzatyny turaly jiı estimız. Bızge «nege onyŋ öndırısıne tyiym salmaisyzdar?» degen saualdar qoiady. Moiyndau kerek, bızdıŋ onyŋ öndırısın toqtatuǧa qūqymyz joq. Ūsynystar jasap jatyrmyz. Al, tereŋırek üŋılsek, mäsele onyŋ öndırısıne tyiym saluda emes. Mentalitetımızdı özgertu qajet. Adamdarda ūqyptylyq, jinaqylyq, mädeniet jetısıŋkıremeidı. Sol paketterdı kez kelgen jerge tastai salmai, qoqys jäşıgıne jöndep salsa, tazalyq saqtalar edı.
Paidalanylǧan avtomobil şinalaryna bailanysty da osyny aituǧa bolady. Kez kelgen qoqysqa tastamai, paidalanylǧan şinalardy jinaityn arnauly oryndarǧa tapsyrsa degen ötınış bar.
-Aua qūramyndaǧy tütın turaly ne aitasyz?
-Är aptada saiyn jol polisiiasy basqarmasyna bes jüz avtomaşina tırkeledı eken. Elordada kölık künnen-künge köbeiıp barady. Jol qiylystarynda keptelıster de az bolmaidy. Mıne, osyndai kezde avtomaşinalardan şyǧatyn ziiandy zattar auaǧa taralary sözsız. Būl bügıngı küngı ülken mäsele bolyp otyr. Odan qūtyludyŋ türlı joldary ızdestırılude. Atap aitqanda, köşelerdı keŋeitıp, jol aiyryqtary men ainalma joldar salu qolǧa alynuda. Avtomobilderge janar maidy ünemdep, ziiandy zattardyŋ auaǧa taraluyn tömendetetın arnauly süzgı-qūrylǧylar ornatu ūsynyluda. Eŋ bastysy, janar maimen jüretın avtomobilderdı gazǧa köşıru ürdısı baiqalady. Sondai-aq, qalada aldaǧy uaqytta balamaly kölık retınde jer üstımen de, jer astymen de jüretın jeŋıl relstı tramvailar paidalanylady.
-Işıp jürgen suymyzdyŋ sapasy qandai?
– Bızdıŋ öz zerthanamyz, taldau-baqylau bölımımız bar. Auanyŋ, su resurstarynyŋ, topyraqtyŋ lastanuyn tekseru üşın osy zerthanada jūmystar jürgızıledı. Sondai-aq, departamentte auyz sudyŋ sapasyna memlekettık ekologiialyq saraptama da jürgızıledı. Qalaǧa auyz su negızı, Viacheslav su qoimasynan berıledı. Bügıngı taŋdaǧy mälımetter boiynşa ondaǧy su taza, sapaly. Aitqym kelgenı, su qoimasynan su qalaǧa on jetı süzgıden ötıp baryp, tazaryp jetedı. Sondyqtan, ışıp jürgen suyŋyzdyŋ qūramyna sekemdenbei-aq qoiyŋyz, bärı baqylauda.
Tüptep kelgende, bızdıŋ jūmysymyzdyŋ mänı de tabiǧat qorǧau zaŋdylyqtarynyŋ saqtaluyna baqylau jasau ǧoi. Osy baǧytta Bas prokuraturamen kelısıp, ministrlık bekıtken josparly tekseruler jürgızemız.
