استانا قالاسىنىڭ جانە اۋدانداردىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنىن وتكىزۋى تۋرالى
دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنىن مەرەكەلەۋ شەڭبەرىندە اتاپ وتكەنى تۋرالى استانا قالاسىنىڭ قالالىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى 2024 جىلعى 29 قاڭتاردان 2 اقپانعا دەيىن دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنىن (بۇدان ءارى – جسق) وتكىزۋ كەستەسىن جاساپ, ءىس-شارالارعا بارلىق اۋداندىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارى قاتىستى.
وسى كەزەڭدە جىل سايىن اقپان ايىنىڭ ءبىرىنشى بەيسەنبىسىندە اتاپ وتىلەتىن «دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنى», «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى» تاقىرىپتارىندا قالا جاستارىنىڭ كوشباسشىلارىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىلدى. سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كاسىبي مەرەكەسى 2005 جىلى وتكەن سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ باس كونفەرەنتسياسىندا بۋداپەشتتە (ۆەنگريا) جانە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن, بيىل مەرەكە 1 اقپاندا تويلاندى.
دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنىن مەرەكەلەۋ ءداستۇرى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تولىققاندى مۇشەسى بولىپ تابىلاتىن ەۋروپالىق سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋشىلار قاۋىمداستىعىمەن (ACEEEO) باستاماشىلىق ەتتى.
كەزدەسۋلەر تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋ تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى ەلىمىزدىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋ جانە دامۋ كەزەڭدەرى تۋرالى قوعامدى اقپاراتتاندىرۋعا, سايلاۋشىلاردىڭ ەلەكتورالدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا جانە جاستار اراسىندا دەموكراتيالىق قۇندىلىقتارعا دەگەن ۇمتىلىستى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.
استانادا ۇيىمداستىرىلعان ءىس-شارالار كەستەگە سايكەس جۇرگىزىلدى.
اعىمداعى جىلدىڭ 1 اقپانىندا قالالىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىنىڭ بازاسىندا استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى, ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى, كەاق استانا قالاسى جەتى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى. مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى, استانا IT ۋنيۆەرسيتەتى, ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى, ەسىل ۋنيۆەرسيتەتى, ق.قۇلاجانوۆ اتىنداعى قازاق تەحنولوگيا جانە بيزنەس ۋنيۆەرسيتەتى, بارلىعى 34 ستۋدەنت قاتىستى. قالالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى جۇمابەكوۆ بەيسەمباي قۋانىشۇلى قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ, ستۋدەنتتەرگە قازاقستانداعى سايلاۋ جۇيەسى تۋرالى جان-جاقتى اقپارات بەردى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا حالىقارالىق ستاندارتتار مەن دەموكراتيالىق تالاپتارعا ساي كەلەتىن سايلاۋ جۇيەسى قۇرىلدى. بۇل ساياسي, مەملەكەتتىك جانە قۇقىقتىق جۇيەنى كەزەڭ-كەزەڭىمەن جاڭعىرتۋدىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا قالالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى يسكاكوۆا سايران قابدولدينقىزى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى» تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى. وقۋشىلارمەن پراكتيكالىق جۇمىستى جالعاستىرۋ بەس توپ ۇيىمداستىرىلدى, ءار توپ تاپسىرما الىپ, ءوز جوباسىن تانىستىردى. سونداي-اق سايلاۋ جۇيەسى تۋرالى سۇراقتاردى ءبىلۋ بويىنشا جەدەل ساۋالناما جۇرگىزىلدى. 10-15 مينۋت ىشىندە توپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ, ءوز جوباسىن ۇسىنىپ, سايلاۋالدى ۇگىت-ناسيحات فورماسىن, ەلەكتروندى داۋىس بەرۋگە كوشىرۋ ارقىلى سايلاۋدى وتكىزۋ فورماتىن جەتىلدىرۋدى ۇسىنعان ستۋدەنتتەردىڭ بەلسەندىلىگى مەن قاتىسۋىن اتاپ وتكەن ءجون. سەمينار بارىسىندا جاعدايلارعا تالداۋ جاسالدى. سەمينار سوڭىندا قالالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى جۇمابەكوۆ بەيسەمباي قۋانىشۇلى سەمينارعا قاتىسۋشىلاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.
بايقوڭىر اۋدانىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى اعىمداعى جىلدىڭ 29 قاڭتارىندا ەسىل ۋنيۆەرسيتەتىندە 45 ستۋدەنت قاتىسقان شارا وتكىزدى.
بايانداماشىلار وكرۋگتىك كوميسسيانىڭ توراعاسى ابىشەۆ نۇربول مۇحامبەتنۇرۇلى جانە №134 ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى ايجان ەسەنقۇلقىزى تۇياقوۆا ءوز سوزىندە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋىنىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارىن اشىپ بەردى, ولار سەنىممەن جۇرگىزىلدى. الەمدىك قاۋىمداستىققا ۇلتتىق مۇددەلەرمەن ۇيلەستىرە وتىرىپ, حالىقارالىق سايلاۋ پرينتسيپتەرى مەن ستاندارتتارىنا ادالدىق پوزيتسيالارىندا كىردى.
سارىارقا اۋدانى بويىنشا اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى اعىمداعى جىلدىڭ 30 قاڭتارىندا س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە سەمينار ءوتتى. سەمينارعا وسى وقۋ ورنىنىڭ 100 ستۋدەنتى, سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ مۇشەلەرى جانە استانا قالاسىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
بۇل ءىس-شارانىڭ نەگىزگى ماقساتى – سايلاۋ پروتسەسىنىڭ نەگىزدەرىن ءتۇسىندىرۋ جانە قازىرگى زامانعى سايلاۋ زاڭناماسىنىڭ قاعيداتتارىن, ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە جۇمىس ىستەيتىن سايلاۋ جۇيەسىن ناقتى ءتۇسىنۋ, سونداي-اق جاستاردى نەگىزگى دەموكراتيالىق پرينتسيپتەرمەن جانە پوستۋلاتتارمەن تانىستىرۋ, ولاردىڭ سايلاۋ قۇقىقتارىن ءتۇسىنۋىن جانە مەملەكەتتىك باسقارۋعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرۋ. ديانا قىدىرحانقىزى بەكىتىلگەن دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنى تۋرالى كەڭىنەن ايتىپ, قوعامدىق ساناداعى دەموكراتيا ۇدەرىسىن جۇيەلەۋگە, حالىقتى سايلاۋ ۇدەرىسىندەگى جەتىستىكتەردەن حاباردار ەتۋگە, سايلاۋعا دەگەن تەندەنتسيانى قالىپتاستىرۋعا باسا نازار اۋداردى.
سەمينار-ترەنينگ باستالماس بۇرىن مۇز ەكراندارىنان سايلاۋ كۇنى تۋرالى بەينەروليك كورسەتىلدى. ءسوز سوڭىندا ديانا قىدىرحانقىزى ستۋدەنتتەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. سەمينار سوڭىندا ستۋدەنتتەرگە قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە «داۋىس بەرۋ كۇنىن وتكىزۋ ءتارتىبى» اتتى بۋكلەتتەر تۇرىندەگى اقپاراتتىق جادىنامالار تاراتىلدى.
اعىمداعى جىلدىڭ 31 قاڭتارىندا الماتى اۋدانى بويىنشا اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەكونوميكا, فيلولوگيا جانە مەحانيكا-ماتەماتيكا ماماندىقتارى بويىنشا 3 جانە 4 كۋرس ستۋدەنتتەرىمەن سەمينار-ترەنينگ وتكىزدى. ل.ن.گۋميلەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى» تاقىرىبىندا بارلىعى 23 وقۋشى قاتىستى. سەميناردا ءبىرىنشى بولىپ ءسوز العان كوميسسيا ءتورايىمى گۇلسىم كوشەمباەۆا قازاقستاننىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى مەن قالىپتاسۋىنا توقتالدى. ەكىنشى ءسوز العان «الماتى» وكرۋگىنىڭ №11 ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى گالينا مياكۋشكو جاستاردىڭ سايلاۋعا قاتىسۋى نەلىكتەن ماڭىزدى ەكەنىن ءتۇسىندىردى.
نۇرا اۋدانىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى اعىمداعى جىلدىڭ 2 اقپانىندا ق.قۇلاجانوۆ اتىنداعى قازاق تەحنولوگيا جانە بيزنەس ۋنيۆەرسيتەتىندە 2 جانە 3 كۋرس ستۋدەنتتەرىمەن سەمينار ءوتتى. سەمينارعا بارلىعى 60 ستۋدەنت قاتىستى. كوميسسيا توراعاسى تورەبەكوۆ بەرىك جولمۇحانۇلى دەموكراتيالىق سايلاۋدىڭ حالىقارالىق قاعيداتتارى مەن ستاندارتتارىنا, بايقاۋشىلارمەن جۇمىس ىستەۋگە, قازاقستان رەسپۋبليكاسى سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ ءبىرتۇتاس جۇيەسىن قۇرۋعا, سايلاۋدى دايىنداۋ مەن وتكىزۋ ۇدەرىستەرىنە توقتالدى. ازاماتتاردىڭ ۋاقىتشا بولاتىن جانە مۇگەدەكتەردىڭ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتەتىن جەرلەردە قۇرىلعان سايلاۋ ۋچاسكەلەرى.
العاش رەت داۋىس بەرۋگە قاتىسقان جاستار ءۇشىن بەرىك جولمۇحانۇلى داۋىس بەرۋ بيۋللەتەنىن تولتىرۋ فورماسىنا كەڭىنەن توقتالىپ, ستۋدەنتتەردىڭ ءوز بەتتەرىنشە سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنىڭ ۇلگىسىن تولتىرۋعا مۇمكىندىك بەرىپ, پراكتيكالىق جۇمىستار جۇرگىزدى. تىڭداۋشىلار. سەمينار سوڭىندا ستۋدەنتتەرگە قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە «داۋىس بەرۋ كۇنىن وتكىزۋ ءتارتىبى» اتتى بۋكلەتتەر تۇرىندەگى اقپاراتتىق جادىنامالار تاراتىلدى.
ەسىل اۋدانى بويىنشا اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى اعىمداعى جىلدىڭ 2 اقپانىندا استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «سايلاۋ – اركىمنىڭ ءىسى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى. ءىس-شارانىڭ ماقساتى – بولاشاق سايلاۋشىلاردىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىن ارتتىرۋ, جاستاردىڭ بويىندا سايلاۋ قۇقىقتارىن سانالى تۇردە جۇزەگە اسىرۋعا قاجەتتى ءبىلىم, بىلىك جانە داعدىلاردى دامىتۋ.
دوڭگەلەك ۇستەلگە استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى جوعارى زاڭ مەكتەبىنىڭ باسشىلىعى مەن وقىتۋشىلار قۇرامى, دوكتورانتتار, امۋ ستۋدەنتتەرى قاتىستى. كوميسسيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى گۇلۆيرام ماركينجانقىزى اكباروۆا جانە استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى جوعارى زاڭ مەكتەبى دەكانىنىڭ ورىنباسارى جانات دۇيسەنبايۇلى سەيىلحانوۆ كىرىسپە ءسوز سويلەدى. ءىس-شارانىڭ مودەراتورى زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى, جوعارى قۇقىق مەكتەبىنىڭ دوتسەنتى ءتۇسىپوۆا ليازات قاپاسقىزى بولدى.
دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا اعا وقىتۋشى ف.م.ابۋگاليەۆا «قازاقستان رەسپۋبليكالارىنىڭ ازاماتتارىنىڭ سايلاۋ قۇقىعىن جۇزەگە اسىرۋداعى كۇشتىك ەرلىكتەر» تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى.
دوتسەنت ل.ق.اماندىقوۆا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋىنىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرىنە توقتالدى. ءىس-شارا بارىسىندا دوتسەنت ە.س.جامباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ەلەكتروندىق سايلاۋ جۇيەسىن پايدالانا وتىرىپ سايلاۋدى وتكىزۋ ەرەكشەلىكتەرى» اتتى بايانداما جاسادى. سونىمەن قاتار, دوڭگەلەك ۇستەلدە دوكتورانت س.گ.قوجاحمەتوۆا «دەموكراتيالىق ادىستەردى (سايلاۋ, رەفەرەندۋم) قولدانۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرى» تۋرالى بايانداما وقىدى.
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى حالىقارالىق سايلاۋ پرينتسيپتەرى مەن ستاندارتتارىن ۇلتتىق مۇددەلەرمەن ۇيلەستىرە وتىرىپ, الەمدىك قوعامداستىققا سەنىممەن كىرگەن تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋىنىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارىن, سايلاۋ ۇدەرىسىنىڭ نەگىزىن جانە جاڭاشىلدىقتاردى اشتى.
بۇگىنگى تاڭدا سايلاۋ ينستيتۋتىنىڭ بولۋى دەموكراتيالىق مەملەكەتتىڭ جۇمىس ىستەۋىنىڭ دالەلى بولىپ تابىلادى. سايلاۋ ينستيتۋتىنىڭ دامۋ جۇيەسى قوعام مەن جالپى مەملەكەتتىڭ دەموكراتيالانۋ دەڭگەيىن كورسەتەدى.
سەمينار بارىسىندا ستۋدەنتتەردى سايلاۋشىلار تىزىمدەرىن جاساۋ جانە ناقتىلاۋ, سايلاۋ كوميسسيالارىن قۇرۋ, كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ جۇمىس ەرەكشەلىكتەرى, ءارتۇرلى سايلاۋ راسىمدەرىن قۇقىقتىق رەتتەۋ, سونىڭ ىشىندە سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىستاردى ساناۋ جانە قورىتىندى شىعارۋ ماسەلەلەرى قىزىقتىردى.
بارلىق كەزدەسۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قاتىسۋشىلار مەن سەمينارعا قاتىسۋشىلار جاستاردىڭ دەموكراتيالىق قوعامنىڭ ينستيتۋتى رەتىندەگى سايلاۋ جۇيەسى تۋرالى ءبىلىمى جوعارى جانە سايلاۋعا قاتىسۋعا دايىن ەكەندىگى تۋرالى ءبىراۋىزدان پىكىر ءبىلدىردى. ولاردىڭ ازاماتتىق بورىشى مەن قوعامدىق ماسەلەلەردى شەشۋگە دەگەن ۇمتىلىسى, سايلاۋعا قاتىسۋ جانە داۋىس بەرۋ پروتسەدۋراسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىنۋ.
دۇنيەجۇزىلىك سايلاۋ كۇنىن مەرەكەلەۋ اياسىندا استانادا 2024 جىلدىڭ 29 قاڭتارى مەن 2 اقپانى ارالىعىندا 6 ءىس-شارا وتكىزىلدى, وعان ءارتۇرلى ۋنيۆەرسيتەتتەردەن 304 ستۋدەنت قاتىستى.
