كەشە استانا ەكونوميكالىق بىرىڭعاي الاڭىندا ءVى حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق فورۋم ءوتتى. ەلوردانىڭ الەم الدىنداعى ءبىتىم-بولمىسىن قالىپتاستىرىپ, وعان ينۆەستيتسيا تارتۋدى كوزدەگەن شارا حالىقارالىق ىسكەرلىك ىنتىماقتاستىقتى دامىتاتىن ءىرى بيزنەس الاڭىنا اينالدى.
قازاقستان بيزنەس-باستامالاردى قولدايدى
«Aستانا ينۆەست-2013» ينۆەستيتسيالىق فورۋمىنىڭ اشىلۋىندا ءسوز سويلەگەن قر پرەمەر-ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆ استانا قالاسى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا سونى سەرپىن بەرەتىنىن, ەلباسى قولداۋىنىڭ ارقاسىندا باس شاھار ءىرى ساياسي جانە ەكونوميكالىق ورتالىققا اينالعانىن اتاپ ءوتتى. ەۋرازيانىڭ كىندىگىندە ورنالاسقان استانادا ىسكەرلىك بايلانىستاردى نىعايتىپ, ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىكتەر كوپ. قالا ەلورداعا اينالعالى حالقىنىڭ سانى ءۇش ەسەگە دەيىن كوبەيىپ, بۇگىندە 800 مىڭعا جەتكەنىن ايتقان ۇكىمەت باسشىسى بۇل ەلوردانىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن ايعاقتاپ, ەكونوميكالىق الەۋەتىن كورسەتەتىنىن ايتتى.
كەيىنگى جىلدارى قازاقستان ىسكەرلىك ورتانى كوتەرمەلەپ, كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا, قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قالىپتاستىرۋعا ايرىقشا ماڭىز بەرىپ كەلەدى. اتاپ ايتقاندا, بيزنەس-باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا ىڭعايلى جاعدايلار جاسالىپ, كاسىپتى اشۋعا رۇقسات بەرەتىن جۇيەلەر وڭتايلاندىرىلا باستاعان. سونىڭ ىشىندە بيزنەسمەندەرگە سالىقتى جەڭىلدەتۋ بويىنشا ناقتى شارالار قابىلدانعان. پرەمەر-ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا, قازاقستان ينۆەستيتسيا سالۋعا ءتيىمدى مەملەكەت رەتىندە تانىلىپ كەلەدى. وعان دالەل رەتىندە وتكەن جىلدارى ەلىمىزگە 170 ميلليارد دوللار كولەمىندە شەتەلدىك ينۆەستيتسيا قۇيىلعانىن اتاپ وتۋگە بولادى. «ۇكىمەت جۇمىسىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ناقتى بيزنەس-باستامالاردى قولداۋ, ىسكەرلىك احۋالدى ودان ءارى جاقسارتۋ, مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىكتىك ارىپتەستىكتى كەڭەيتۋ. سوندىقتان ءبىز بيزنەس سالاسىنا قاتىستى كەز كەلگەن ىسكەرلىك ۇسىنىستارىڭىزدى قاراۋعا دايىنبىز. سىزدەردى بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە شاقىرامىز» دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
استانانىڭ ابىرويى اسقاقتايدى
بۇدان كەيىن ينۆەستيتسيالىق فورۋمنىڭ اشىلۋىمەن جۇرتشىلىقتى قۇتتىقتاعان استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ەلوردا – جاسامپازدىق مەن وركەندەۋدىڭ ناعىز ۇلگىسى ەكەندىگىن ايتا كەلە, قالانىڭ دامۋ قارقىنىن ناقتى كورسەتكىشتەرمەن ورنەكتەدى. ونىڭ ايتۋىنشا, استانا ەلورداعا اينالعالى بەرى ءجاو 90 ەسەگە, ءجىو-دەگى استانانىڭ ۇلەسى 7 ەسەگە ارتقان. ينۆەستيتسيا كولەمى 30 ەسەگە كوبەيگەن. بۇعان قوسا, 10 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنعان. سونىڭ 4 ميلليونى سوڭعى ءۇش جىلدا بوي كوتەرگەن.
ەلورداعا ينۆەستيتسيا تارتۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىنىپ وتىرعانىنا توقتالعان قالا اكىمى «استانا – جاڭا قالا» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىندا ورنالاسقان يندۋستريالدىق پاركتە بۇگىنگى تاڭدا ينۆەستيتسيا كولەمى 1,2 ميلليارد اقش دوللارىن قۇرايتىن 46 جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى. بۇل اۋماقتا ينۆەستورلاردى تارتۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاسالعانى دا اڭگىمە ارقاۋىنا اينالدى. ينۆەستيتسيالىق فورۋمعا قاتىسۋشىلار اكىمنىڭ سوزىنەن يندۋستريالدىق اۋماقتا ەركiن كەدەندiك رەجيم قالىپتاسقانىن, يمپورتتالاتىن تاۋارلارعا اكتسيز سالۋدى قوسپاعاندا, كەدەن باجدارى مەن سالىق سالىنبايتىنىن جانە تاريفتىك رەتتەۋ شارالارى قولدانىلمايتىنىن ءبىلدى. قۇرىلىس نىساندارى سالىنىپ جاتقان جەر تەلىمدەرى جەر سالىعىنان بوساتىلاتىنى, عيمارات سالىق سالۋ نىسانى بولىپ تابىلمايتىنى دا ينۆەس-تورلار ءۇشىن جاقسى مالىمەت بولعانى انىق. يندۋستريالدىق پارك اۋماعىندا «دجەنەرال ەلەكتريك», لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى, «تالگو» جولاۋشىلار ۆاگونى, «الستوم» ەلەكتروۆوز قۇراستىرۋ زاۋىتى, «ەۆروكوپتەر» تىكۇشاق قۇراستىرۋ جانە جوندەۋ زاۋىتى سىندى جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى دا ايتىلدى.
فورۋمعا كەلگەن مارتەبەلى مەيمانداردىڭ ءبىرى – فرانتسيا ىشكى ساۋدا ءمينيسترى نيكول بريك تە ينۆەستيتسيالىق فورۋمدا ءوز وي-پىكىرىن ورتاعا سالدى. قازاقستان مەن فرانتسيا اراسىنداعى ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس دامىپ كەلە جاتقانىن تىلگە تيەك ەتكەن مينيستر حانىم قازاقستاننىڭ جەتىستىگىن وتە جوعارى باعالايتىنىن, «ەحرو-2017» حالىقارالىق كورمەسىن وتكىزۋ مارتەبەسى بۇيىرعان ەلدىڭ بولاشاعىنا سەنىمى مول ەكەندىگىن جەتكىزدى. وسىناۋ بەدەلدى شارانى تالاي رەت وتكىزگەن تاجىريبەسى مول فرانتسيا قازاق ەلىنە كومەكتەسۋگە دە ءازىر ەكەن. ونىڭ ايتۋىنشا, كورمە تاقىرىبىنا جاسىل ەكونوميكا ماسەلەسىن تاڭداپ العان قازاقستان ادامزاتتى ەنەرگيانىڭ بالاما كوزدەرىن, جاسىل تەحنولوگيانى قولدانۋعا عانا ەمەس, قورشاعان ورتانى قورعاۋعا دا ۇندەۋگە ءتيىس. كورمە وتەتىن باس شاھار كەز كەلگەن سالانىڭ دامۋىنا بەيىم بولۋى كەرەك. «فرانتسيانىڭ ينۆەستور تارتۋداعى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى – ءبىز جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارى مەن كاسىپورىنداردىڭ جانە مەملەكەتتىڭ اراسىندا ءوزارا ءتيىمدى بايلانىس ورناتقانبىز. سونىڭ ارقاسىندا ينۆەستورلارعا قولايلى جاعداي دا جاساپ وتىرمىز. بۇگىنگى تاڭدا تەك پاريجگە 30 ميللارد ەۋرونى قۇرايتىن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە قوسۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز» دەيدى مينيستر. ونىڭ سوزىنە قاراعاندا, فرانتسيا «ەحرو» كورمەسىنە وراي استاناعا ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن. وسىعان بايلانىستى مينيستر استانا قالاسىنىڭ اكىمىن ءوز ەلدەرىنە شاقىرىپ, كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسۋگە ۇسىنىس ءبىلدىردى. «ەكى جاقتى كەزدەسۋلەر كەزىندە ءبىز ىرگەلى شاھار سالۋداعى جانە ەحرو-نى وتكىزۋدەگى تاجىريبەمىزدى استانامەن بولىسپەكشىمىز» دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى نيكول بريك.
حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق كومپانيالار مەن قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ, وتاندىق جانە شەتەلدىك قاۋىمداستىق وكىلدەرىنىڭ باسىن قوسىپ, «استانا ينۆەست – 2013» فورۋمىنا باس-اياعى 14 مەملەكەتتەن 500-دەن استام قاتىسۋشى تىركەلگەن ەكەن. استانانىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىگىن ارتتىرىپ, ونىڭ كەلەشەكتەگى كوكجيەگىن كەڭەيتەدى دەپ ءۇمىت ارتىلىپ وتىرعان فورۋمنىڭ قورىتىندىسىندا ينۆەستورلارمەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى.
جالپى وتكەن جىلدارى وتكەن ەكونوميكالىق فورۋم ەلىمىزگە 8,5 ميلليارد اقش دوللارى كولەمىندە ينۆەستيتسيا اكەلىپ, قازاقستاننىڭ دامۋىنا ءتيىمدى كوپتەگەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ تۇساۋى كەسىلگەن ەكەن. ەندەشە, كەزەكتى فورۋم جۇمىسىنان دا كۇتەرىمىز مول.
قىمبات نۇرعالي
جەدەلسوز
سەرگەي ستانوۆكين,
BBC تەلەارناسى كوممەرتسيالىق قىزمەتىنىڭ باسشىسى:
– مەن ۇزاق جىلدار بويى ۇلىبريتانيادا جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. ءوزىمنىڭ جۇمىس تاجىريبەمنەن تۇيگەنىم, كەز كەلگەن قالانىڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرۋدا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ماڭىزى زور. قوعامدى كۇماندى ويدان ارىلتاتىن دا, جاڭا ىستەر تۋرالى جاقسى پىكىر قالىپتاستىراتىن دا – اقپارات قۇرالدارى. سوندىقتان استانانى الەمگە تانىتۋعا, جاس قالا تۋرالى جىلى پىكىر ۇيالاتۋعا اقپارات قۇرالدارى بەلسەنە اتسالىسۋى كەرەك. ويتكەنى ەحرو – حالىقارالىق شارا. وعان كۇللى الەم كوز تىگەدى. استانانىڭ بەت-بەدەلى قالىپتاساتىن تۇسى دا وسى.
روبەرت ابدۋللين,
حالىقارالىق كرەديتورلار ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى (WOC):
– حالىقارالىق كرەديتورلار ۇيىمى ماسكەۋ, كيەۆ, استانا, مينسك, باكۋ, لوندون, بەرلين, پاريج, ۆاشينگتون, نيۋ-يورك جانە بەيجىڭ سىندى قالالاردىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرىن سارالايتىن ساراپتامالىق زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ەڭ ءبىرىنشى ءبىز اتالعان شاھارلاردىڭ ءبىلىم جۇيەسى قانداي دەڭگەيدە ەكەندىگىن زەردەلەدىك. WOC باعالاۋى بويىنشا, كيەۆ ەڭ ءبىلىمدى قالا بولىپ شىقتى. مۇنداعى تۇرعىنداردىڭ 16,9 پايىزى جوعارى ءبىلىمدى ەكەن. بىلىكتىلىگى جاعىنان ەكىنشى ورىندى مينسك الدى. ال حالىققا مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ جاعىنان تمد ەلدەرى الدىنا جان سالعان جوق. مىسالى, باكۋدە 10 مىڭ ادامعا 85 دارىگەردەن كەلەدى ەكەن. ال كيەۆتە 10 مىڭ تۇرعىنعا 84 اقحالاتتى قىزمەت كورسەتەدى. ماسكەۋدە – 78, بەرلين مەن بەيجىڭدە – 54 دارىگەردەن. ال لوندوندا 10 مىڭ ادامعا نەبارى 28 دارىگەر-مامان قىزمەت ەتەدى. سوعان قاراماستان اعىلشىنداردىڭ ءومىر جاس ۇزاقتىعى – 87-گە جەتەدى. پاريجدەگى حالىقتىڭ ءومىر جاسى شامامەن 80-نەن اسىپ جىعىلادى. نيۋ-يورك تە وسىمەن شامالاس. ال دارىگەرى كوپ تمد ەلدەرىندەگى حالىقتىڭ ءومىر سۇرۋ ۇزاقتىعى بۇدان الدەقايدا تومەن. 75 جاستان ءارى ۇزامايدى. دەمەك, ساننىڭ كوپ بولۋى ساپانىڭ مىقتىلىعىن بىلدىرمەيدى. جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى جاعىنان ەۋروپا مەن اقش الدىڭعى قاتاردا. ال ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعى جاعىنان لوندون, نيۋ-يورك, پاريج ەشكىمگە دەس بەرمەي كەلەدى. بارىمىزگە دە وسى ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن زەرتتەۋ ارتىق بولماس دەپ ويلايمىن.
