31 مامىر - ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى

وتىز ەكىنىڭ قىرعىنى

وتكەن حح عاسىر باسىندا پاۆلودار ءوڭىرى باياناۋىل اۋدانىنىڭ ون بەسىنشى اۋىلىندا (قازىرگى اقمولا وبلىسىنىڭ ەرمەيمەنتاۋ اۋدانىنداعى اجى اۋىلى) 1921 جىلى تۋىپ, 1990 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ومىردەن وتكەن, بۇكىل سانالى عۇمىرىن 1940 جىلدان 1978 جىلعا دەيىن ۇستازدىققا ارناعان, ستەپنياك كەنتىندەگى اباي اتىنداعى, ەرەيمەنتاۋ اۋدانىنداعى اقسۋ, ­بەستوبە كەنتىندەگى, ولەڭتى اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتە وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى, ديرەكتور قىزمەتىن اتقارعان, ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارىندا تسەلينوگراد (بۇگىنگى نۇر-سۇلتان) قالاسىنىڭ رەسپۋبليكا داڭعىلى بويىنداعى «قازىرگى زامان ونەرى» مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارعان مارقۇم حالەل سۇلتانۇلى انافينمەن كورشى تۇرعانىمدا, ول ايگىلى وتىز ەكىنشى جىلعى ءوز باسىنان كەشكەن اشتىق جىلدارىن بىردە ماعان سىر قىلىپ ايتىپ بەرگەن ەدى. سونىڭ نەگىزىندە «وتىز ەكىنىڭ قىرعىنى» دەگەن باللادالىق ولەڭ جازعانىممەن, ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى ءباسپاسوز بەتىنە جاريالانباي كەلدى. سودان بەرى قىرىق جىلعا جۋىق ۋاقىت وتكەندە سارعايعان قاعاز­دارىمدى اقتارا وتىرىپ, تاۋىپ الدىم. مىنا مامىردىڭ 31 جۇلدىزىنداعى قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىندە ۇستازدىق ەڭبەگى لەنين, «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەنىمەن, كوپتەگەن مەدالدارمەن اتالىپ وتىلگەن, قازاق كسر ەڭبەك سىڭىرگەن مۇعالىمى, كسرو وقۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى, قازاق كسر حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى اتانعان حالەل سۇلتانۇلىنىڭ ارۋاعى ءارى ۇرپاقتارى الدىنداعى ءوزىمنىڭ ءبىر پارىزىم رەتىندە كەش بولسا دا وسى باللادانى ورتاعا سالىپ, قالىڭ وقىرمان نازارىنا ۇسىنۋدى ءجون كوردىم.

[smartslider3 slider=3087]

قازاق ۇلى, قازاق قىزى, باۋىرىم,

بىلەسىڭ بە اتا-بابا قابىرىن؟

ارۋاقتارعا دۇعا قىلساڭ ۇزىلمەس,

تۋعان ەلدىڭ تاعدىرىنان تامىرىڭ.

(ەل اۋزىنداعى ولەڭنەن)

وتىز ەكى…

قاڭتار ايى.

ۇسكىرىك.

ەكىلەنە بورانداتقان ىسقىرىپ.

مال قورادا موڭىرەيتىن سيىر جوق,

وتتىقتا ات تەبىنبەيدى پىسقىرىپ.

 

تىرلىك قاشىپ, وشاقتا وت سونگەلى,

كوپ بولعان-دى ۇيلەردى قار كومگەلى.

كەي مۇرجادان ءتۇتىن ءيىسى تارايدى,

باياناۋىل… اجى جاتىر ولگەلى.

 

ولگەن ءولدى ءۇي ىشىندە…

كىم كومەر؟

البارلاردا ولگەن ادام – مۇردەلەر.

ولمەگەننىڭ شىعار-شىقپاس جانى بار…

اجالىنا ارا تۇرار كىم كەلەر؟

 

كۇننەن-كۇنگە اشتىق قىسىپ, مەڭدەتىپ,

قىبىرلايدى ولمەشىلەر ءال كەتىپ.

كورشى ءۇيدىڭ جاس بالاسى جىلادى…

جالعىز ءيتتىڭ ءۇنى ءوشتى قاڭق ەتىپ.

 

وگپۋ-ءدىڭ تۇرعان كەزى جان الىپ,

اكەم سۇلتان تۇتقىندالعان قامالىپ.

وسى قىستا اشتىق قىستى ءبىزدى دە,

قايعىمىزعا جانە قايعى جامالىپ.

 

شەشەم عاينىل…

ءۇش بالامىز وزگەمىز.

ۇيەلمەلى-سۇيەلمەلى كەزدەمىز.

جارتى قاپتاي قارا تارى بار ءازىر…

توقشىلىقتا جۇرگەندەيمىز كوزگە ءبىز.

 

وتىن قىلىپ پەشكە جاقتىق تەزەكتى,

تارى نانى جالعاپ تۇردى وزەكتى.

قاردىڭ سۋىن شاي عىپ ىشتىك سول كۇندە…

بىرتە-بىرتە توق جۇرەتىن كەز ءوتتى.

 

ويسىرادى قارا تارى قاپتاعى,

اش وزەككە كۇن ءوتىپ, تاڭ اتپادى.

كوگىس تارتتى شەشەم عاينىل كوز الدى…

كۇرسىنۋسىز ءبىر كەش ءتۇزۋ جاتپادى.

 

انا جانى شىر-پىر بولىپ قينالدى,

ولمەشىدەي جان شىقپاعان كۇي قالدى.

بىردە ءبىزدى كورشى ۇيگە تابىستاپ,

اقپان تۋا ۇزاق جولعا جينالدى.

 

اجى مەنەن ەكىباستۇز اراسى,

جاياۋ جانعا جەتكىزبەستىڭ شاماسى.

اماناتتاپ ءۇش بالاسىن قۇدايعا,

كەتە باردى جاسقا تولىپ شاراسى.

 

تىرلىك قىلدىق سودان باستاپ تالپىنىپ,

قول ديىرمەنگە تارى تارتتىق,

نان قىلىپ.

جاس جۇبايلى, جاس بالالى كورشىمىز,

ول دا كەتتى اق جازىقتى جول قىلىپ.

 

ناۋرىزدىڭ كۇن شۋاعى توگىلىپ,

كوكتەم تۋدى قار كوبەسى سوگىلىپ.

تارى ءبىتتى…

سوڭعى تارى ءبىر ۋىس,

قۋىرىپ جەپ ءبىز وتىردىق ەگىلىپ.

 

سودان باستاپ اجال قۇرىق ۇسىندى,

اياق پەنەن دەنە بىتكەن ءىسىندى.

جاۋتاڭدايدى قوس باۋىرىم كورپەدەن,

شىبىن جانىم سوندا مەنىڭ قىسىلدى.

 

ءنار تاتپادىق ءۇشىنشى كۇن ءۇش بالا,

تاماعىما تايالىپ تۇر ۇستارا.

سونداي شاقتا شەشەم عاينىل ورالدى,

ورالعانداي جىلى جاقتان قۇس قانا.

 

ءاشىم اعام – اكەمىزدىڭ ءىنىسى,

دۇكەنشى-ءتىن سول كەزدەگى جۇمىسى.

ءۇش بالانىڭ جانىن ساقتاپ قالعان-دى,

سارقىلماعان سونىڭ بەرگەن ىرىسى.

 

قۋناپ قالدىق مىنا بىزدەر ءال كىرىپ,

اشىققان ەل الاسۇردى ماڭگىرىپ.

يت, مىسىقتان تۇك قالمادى ايماقتا…

تۇتاسقان ەل بوسىپ كەتتى قاڭعىرىپ.

 

تولعان ولىك – كوشەلەردە, الباردا,

ۋا, تىرلىك-اي, بولىپ كەتكەن ساندالما!

ەكىباسقا جەتسەك دەدىك مىنا ءبىز,

قىبىرلاعان بويدا ءازىر ءال باردا.

 

جولدا قالدى كوپ جۇرت جەتپەي كەنىشكە,

سۇيەك تولدى جازىق پەنەن ەڭىسكە.

ەي, ۇرپاعىم, شىندىعى بۇل اشتىقتىڭ,

ءوز ەركىڭدە, كەلىس, مەيلى, كەلىسپە.

 

كوكتەم قازىر…

بۇرشىك جاردى قىر گۇلى.

حالەل اعاي ايتقان سىر بۇل ءبىر كۇنى.

ارۋاعىڭ ريزا بولسىن

جازىقسىز قۇرباندارى – وتىز ەكى

قىرعىنى.

امانكەلدى جۇمابەك,

ارداگەر جۋرناليست

 

تاعىدا

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button