ماسەلە

قازىرگى تويلاردىڭ ادەبى قانداي؟

شىنىندا دا, قازاق توي دەسە قۋ باس دومالايتىنىن ايتادى. وتباسى قۋانىشىن ەلدەن ەرەكشە تويلاپ, جاقسىلىقتى كوبەيتكەن جاقسى, بىراق اسابانىڭ ەستىسى بار, ەسەرى بار دەگەندەي, كەيدە قىزدى-قىزدىمەن تويدا ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىز ەسكەرىلمەي, كەلىسپەيتىن, ەرسى ويىندارعا جول بەرەتىنى, ارينە, وكىنىشتى.

ەلۋدەگى, الپىستاعى, ءتىپتى جەتپىستى القىمداعان ەل اعالارىنىڭ نەمەسە اپالارىمىزدىڭ اققۋ نەمەسە باسقا قۇس بولىپ كيىنىپ, داڭعىراعان مۋزىكاعا جۇرت الدىندا قيسالاڭداپ بيلەۋى, ەرسى قىلىقتار كورسەتۋى جاستاردى تاربيەگە ەمەس, كەرى ناسيحاتقا باستايتىنى راس. تويدى وتكىزۋ ءۇشىن نەسيە الىپ, شەكتەن تىس ىسىراپ توي جاساۋ, قۇدالارعا شامادان تىس ىسىراپ داستارحان جايۋ, كيىتكە شىعىندالۋ دا وزگەگە تىم ەلىكتەۋدىڭ سالدارى. تويعا شاقىرىلعان 400 ادامنىڭ كوبىن ۇيلەنىپ جاتقان جاستار تانىمايدى دا, ۇزىن-سونار, ءبىر-بىرىنەن اۋمايتىن قىزىقسىز توست ايتۋ, تىلەك ءبىلدىرۋ دە تويدى باسقا فورماتتا, جاستار قالايتىن توي شىعىنىن ۇنەمدەپ, جاڭاشا باعىتتا جۇرگىزۋ قاجەت ەكەنىن تالاپ ەتەدى.

قۇدايى تاماق, ساداقا وتكىزۋدە دە ءمۇفتيات بەكىتكەن ءپاتۋا بويىنشا داستارحان جايۋدىڭ ورنىنا باسىنا قايعى تۇسسە دە, جۇرتتان قالىسپايىن دەپ تىرىساتىندار بار. دۇنيەدەن وتكەن كىسىنىڭ باسىن قارايتۋ, بەيىت سالۋ ماسەلەسى دە وزەكتى كۇيىندە قالىپ وتىر. نەعۇرلىم قاراپايىم بولۋدى, ورتاشا بولۋدى ۇندەگەن بابالارىمىزدىڭ «توپىراقتان جارالدىق, توپىراققا اينالامىز» دەگەن ءسوزى الىستا قالدى, ءبىر-بىرىنەن اسىپ, كۇمبەزبەن زيرات تۇرعىزۋ – تەك تىرىلەرگە كەرەك نارسە. باقيلىق بولعاندارعا تيەتىنى قۇران عانا.

وسىلايشا, ءفاني مەن باقي اراسىندا كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە كەزدەسەتىن ءتۇيىنى شەشىلمەگەن وزەكتى ماسەلە كوپ. «اتا-انا قارتايسا بالاسىنا ەرەدى, تۇيە قارتايسا بوتاسىنا ەرەدى» دەگەن ءسوز بار قازاقتا. جاhاندانۋ, جاڭاشىل باعىتتى قولدايتىن جاستار باردا قازاق ۇلتى دا ءوز ەرەكشەلىگىن ساقتاي وتىرىپ, جاقسى, يگى داستۇرلەردى يگەرۋگە تىرىساتىنى ايدان انىق. قوعامدا بۇل ماسەلەلەر ۇنەمى تالقىلانۋمەن كەلەدى, سولاردىڭ ەڭ وزىق ۇلگىلەرىن ورتاق بەكىتىپ, قولدانىسقا ەنگىزسەك, ۇلتتىڭ ىلگەرىلەۋىنە ءبىر قادام جاسالار ەدى.

جۋىردا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى شىمكەنت قالاسىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەستى. باسقوسۋعا قوعام قايراتكەرلەرى, ارداگەرلەر قاتىستى.

جيىن بارىسىندا جاستاردى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ يدەولوگياسىنان ساقتاندىرۋ, يمامداردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ, توي وتكىزۋ ادەبىن دۇرىستاۋ, اس بەرۋ مەن زيرات كوتەرۋدە ىسىراپقا جول بەرمەۋ سياقتى قوعامداعى قىزۋ تاقىرىپتار قوزعالىپ, تالقىلاندى.

«مەن وسى رەتتە وزدەرىڭىزبەن توي وتكىزۋ ادەبىنە قاتىستى پىكىرلەسكىم كەلەدى. تويدا قاريالار الدىندا ءتۇرلى قىلىق كورسەتىپ, انايى بيلەۋ, ادەپسىز ويىنداردىڭ ۇيىمداستىرىلۋى ءسىز بەن ءبىزدى بەي-جاي قالدىرماسى انىق. وسى رەتتە تويدى ۇيىمداستىرۋشى ازاماتتارعا ايتارىم: قۋانىشتى ءبولىسۋدىڭ وزىندىك ادەبىن ساقتاساق دەگىم كەلەدى» دەدى ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى.

– سىزدەر دە وسى ماسەلەنى ءوز ورتالارىڭىزدا ايتا جۇرسەڭىزدەر دەگەن تىلەگىم بار. ەكىنشىدەن, ەل ىشىندە اس بەرۋ مەن زيرات كوتەرۋدە ىسىراپقا جول بەرىپ جاتقان جاندار از ەمەس. وسى ماسەلەگە دە قاريالارىمىز نازار اۋدارىپ, قوعامنىڭ قاپەرىنە سالا جۇرسە. ءزاۋلىم كەسەنە تۇرعىزۋعا, استا-توك اس بەرۋگە جۇمسالعان ارتىق شىعىن قايىرىمدىلىققا, حالىقتى اعارتۋ ىسىنە بەرىلسە نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى, – دەدى ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى.

زيالى قاۋىم وكىلدەرى باس ءمۇفتي كوتەرگەن ماسەلەنى قولدايتىنىن ءبىلدىرىپ, ءوز ويىن ورتاعا سالدى.

«ءداستۇردىڭ وزىعى بار, توزىعى بار» دەگەندەي, توي-جيىن وتكىزەردە قازىرگى زامانعا, جاعدايعا قاراپ بەيىمدەپ, ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى ناسيحاتتاپ, وزىق ءداستۇرىمىزدى, ەرەكشەلىگىمىزدى ساقتاي وتىرىپ, جاستار ءوز ەلى, ءوز ۇلتى ءۇشىن ماقتاناتىنداي, بولاشاققا تويقۇمار, ساۋىقشىل ەمەس, ساۋاتتى, ءبىلىمدى ۇرپاق قالدىرۋ جاعىن قاراستىرۋىمىز كەرەك. توي قۋعان ەمەس, وي قۋعان جاستار كوبەيسە, عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ وزىق ۇلگىلەرىن يگەرسە دەگەن تىلەك بار.

تاعىدا

گۇلشات ساپارقىزى

«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى, اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button