قۇربان ايتتان كەيىن الەۋمەتتىك جەلىدە قۇربانعا شالىنعان مالدىڭ باسى مەن ىشەك-قارنىن جۇك كولىكتەرىمەن اپارىپ قوقىسقا توگىپ جاتقان كورىنىسى جاريالاندى. مۇنى كورگەن جەلى قولدانۋشىلار «بۇل – بارىپ تۇرعان ىسىراپشىلدىق» دەپ قازىرگى جۇرتتىڭ باس-سيراق ءۇيتىپ, ىشەك-قارىن ارشىعاننان ەرىنەتىنىن سىناسا, ەندى بىرەۋلەر «ادام ءوز كىناسى ءۇشىن قويدى قىناداي قىراتىن نە ءجونى بار؟» دەپ اسىل دىنىمىزگە ءتىل تيگىزە باستادى. «قۇلاقتىڭ قاسۋىنا – ماسانىڭ باسۋى» ءدوپ كەلىپ تۇرعان سوڭ, «ونلاين قۇرباندىق دەگەن – وتتاعان اڭگىمە, قۇراندا قۇربان شالىڭدار دەگەن, بىراق ونلاين قۇرباندىق دەگەن ءسوز جوق» دەپ كەرى تولعاعاندار دا بولدى. جەلىدەگى جەلدەي ەسكەن بۇل اڭگىمەلەر بىزگە دە ءبىراز وي سالدى.
حانافي مازھابىندا قۇربان ايتتا شاماسى جەتكەندەرگە قۇرباندىق شالۋ ءۋاجىپ سانالادى. وسى جولدى ۇستانعان بابالارىمىزدىڭ قۇربان ايت كەزىندە ءال-اۋقاتى جەتسە, ءبىر مال شالاتىن قاراپايىم قاعيداسى بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ كەلەدى. الايدا قازاق «قۇربان شالىپ, قان شىعارساق ەسەپ» دەپ, ءدال قازىرگىدەي ىسىراپشىلدىققا مۇلدە جول بەرمەگەن. قۇرباننىڭ باسىن قوقىسقا تاستاماق تۇگىل, مۇجىلگەن سۇيەگىنىڭ ءوزىن بەتالدى شاشپاي, ادام باسپايتىن تازا جەرگە تاستايدى. بۇعان «قۇربانعا شالعان مال وتە قاسيەتتى, ونىڭ سۇيەگىن ادام اياعى باسپاسىن, يت مۇجىمەسىن» دەگەن نانىم سەبەپ بولعان. مالدىڭ باسىن ەڭ سىيلى تاعام دەپ بىلگەن حالقىمىز قۇرباندىقتىڭ باسىن دا اۋىلدىڭ اقساقالدارىنىڭ الدىنا قويعان. ال اۋىل اقساقالدارى ءار وتباسىنا كىرىپ, قۇرباندىقتىڭ ەتىنەن اۋىز ءتيىپ, سول شاڭىراقتان وتكەندەرگە قۇران باعىشتاپ, جاستارعا باتا بەرىپ, «ايتتان-ايتقا امان جەتەيىك» دەپ تىلەك تىلەيتىن. شەبەر قازاق ايەلدەرى قويدىڭ ىشەك-قارنىن تازالاپ ارشىپ, جۇمىرعا شاربى تىعىپ, ىشەكتەن جورگەم جاساپ, ادەمىلەپ ءپىسىرىپ, ايتتاپ كەلگەن اعايىننىڭ الدىنا قوياتىن. وكپەگە ۇن قۇيىپ, ءاسىپ جاسايتىن ايەلدەر دە بار.
وسى تۇرعىدان العاندا, قۇرباندى ساۋاپ ءۇشىن شالعان ەكەنبىز, ونىڭ باس-سيراعىن, ىشەك-قارنىن بەتالدى تاستاۋ دىنىمىزگە دە, داستۇرىمىزگە دە جات. «اڭنىڭ باسىن ۇيگە اكەلمەگەن, مالدىڭ باسىن دالاعا تاستاماعان» قازاق ءۇشىن «اللاھۋ اكپار» ايتىپ سويعان مالدىڭ باسىن دالاعا لاقتىرۋ بىلگەن ادامعا ابەس كورىنەتىنى انىق. جاڭادان سويعان مالدىڭ باسىن سىيلى قوناعىنىڭ الدىنا تارتا الماۋدىڭ ءوزى قازاق ۇعىمىندا جەتەسىزدىك سانالاتىنى تاعى بار. ارينە, قالالى جەردە باس-سيراق ءۇيتۋ دە قولايسىز, دەسەك تە قازىرگىدەي دامىعان زاماندا مالدىڭ باسىن قوقىسقا تاستاماي, ءبىر امالىن تاۋىپ باس-سيراقتى ءۇيتىپ الۋعا جارايتىن زاماناۋي تاسىلدەر دە از ەمەس قوي.
باس-سيراق دەمەكشى, قازاقستاندا باس-سيراق, ىشەك-قارىندى كەرەكسىز ەتكەنىمىزبەن, يران ەلىندە قويدىڭ ەتىنەن باس-سيراعى, ىشەك-قارنى قىمبات دەسە سەنەسىز بە؟! سەبەبى ولار قويدىڭ قۇيقاسى, ميى, ءتىلى جانە ىشەك-قارنىنان «كالەپاشا» دەگەن تاعام جاسايدى. پارسىلاردىڭ سۇيىكتى اسىنا اينالعان بۇل تاعامدى قازىر يران ەلىندە قالتاسى كوتەرەتىن بايلار عانا جەيدى-مىس. سونىڭ وزىندە ىشكى نارىقتى قامداي الماعان پارسىلار شەتەلدەن قىمبات باعامەن باس-سيراق, ىشەك-قارىن ەنگىزەدى. وكىنەرلىگى, يرانعا وسى «تاۋاردى» ەكسپورتتايتىن ەلدەردىڭ قاتارىندا قازاقستان جوق.
انە, سول پارسىلارعا قوي ەتىن جانە باس-سيراق, ىشەك-قارىن ەكسپورتتاۋمەن اينالىساتىن بايان-ولگەيلىك «زەرگەر ينتەرنەشنل» جشق باسشىسى نۇربول ميزامحانۇلى دا قويدىڭ باسى مەن ىشەك-قارنىنان كوپ پايدا كەلتىرۋگە بولاتىنىن ايتادى. «سەرىكتىگىمىز 2008 جىلى قۇرىلعان. 2011 جىلدان بەرى يرانعا قوي ەتى مەن باس-سيراعىن, ىشكى اعزاسىن ەكسپورتتاۋمەن اينالىسىپ كەلەمىز. سەبەبى پارسىلار قويدىڭ باس-سيراعىنان, ميىنان, تىلىنەن جانە ىشەك-قارنىنان «كالەپاشا» دەگەن تاعام جاسايدى. ول تاڭعى اسقا جەلىنەتىن, باعاسى ەتتەن قىمبات تاعام سانالادى. وسى ارادان قويدى سويىپ, باسىن ءۇيتىپ, ىشەك-قارنىن تازالاپ, ارنايى ستاندارت بويىنشا قوراپتاپ جىبەرەمىز. ونى جۋاتىن, تازالايتىن ارناۋلى اسپاپتار بار. ءبىر قويدىڭ باس-سيراعى ادەتتە 3 كەلى بولادى. ونىڭ ءار كەلىسىن پارسىلار 3,8 ەۋرودان الادى» دەيدى نۇربول. ەندى ەسەپتەي بەرىڭىز, ءبىر قويدىڭ باسى مەن ىشەك-قارنى ءبىزدىڭ اقشاعا شاققاندا 5000 تەڭگەدەن اسىپ جىعىلادى. ۇلكەن ساۋدانىڭ كوزى. ال قازاقستاندا مۇنى كوپ ەشكىم ەسكەرمەيدى. ەسكەرمەك تۇگىل, قۇرباندىقتىڭ باسىنىڭ ءوزىن قوقىسقا تاستايمىز. ەگەر ءبىزدىڭ ەلدە دە باس-سيراق ەكسپورتتاۋمەن اينالىساتىن ءبىر سەرىكتەستىك بولعاندا, تىم قۇرىعاندا قۇرباندىقتىڭ باسى اياققا تاپتالىپ, تاۋ-توبە بولىپ ءۇيىلىپ قوقىستا جاتپاس ەدى عوي دەگەن وي كەلەدى.
