«بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2020» باعدارلاماسىنىڭ بيىل ەكىنشى كەزەڭى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. ءبىرىنشى كەزەڭى بۇدان التى جىل بۇرىن باستالعان ەدى.
سودان بەرى دە بۇل باعدارلاما تالاي جاس كاسىپكەردىڭ تۇساۋىن كەستى. جۇزدەگەن جاڭا جوبا قارجىلاندىرىلىپ, جاڭا ءوندىرىس ورىندارى دۇنيەگە كەلدى. باعدارلاما جۇمىس ورىندارىن ساقتاپ قالۋعا دا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزۋدە. تەك وتكەن جىلى استانادا 700-دەن استام جۇمىس ورنى ساقتالىپ, باعدارلاما اياسىندا جاڭادان 500 جۇمىس ورنى اشىلعان ەكەن.
قازىرگى ۋاقىتتا ەلوردادا ەڭبەككە جارامدى حالىقتىڭ 61 پايىزىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. جۇمىس ىستەپ جاتقان ادامدار سانى دا جوعارى قارقىنمەن ءوسىپ كەلەدى. ايتالىق, بىرەر جىل بۇرىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىندە 153 مىڭ ادام جۇمىس ىستەسە, قازىرگى ۋاقىتتا 287,7 مىڭ ادام ءوز ناپاقاسىن وسى سالادان تاۋىپ وتىر.
بولاشاققا باعدار بەرگەن باعدارلاما
بۇگىندە استانادا سابىن وندىرەتىن جالعىز كاسىپورىن بولسا, بۇل دا وسى باعدارلاما اياسىندا ىسكە قوسىلعان ەدى. ويتكەنى ونىڭ قوجاسى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىنا قاتىسۋشى. ال تاعى ءبىر كاسىپكەر بالالاردىڭ شىعارماشىلىق ورتالىعىن اشسا, ەندى ءبىرى جول قۇرىلىسىمەن اينالىساتىن ءىرى كاسىپورىن قۇرعان. سوڭعى بىرەر جىلدا باعدارلامانىڭ شاراپاتىن كورگەن كاسىپكەرلەردىڭ ءوزى بۇگىندە ۇلكەن ءبىر تىزىمگە اينالعان كورىنەدى. سوندىقتان ونى توقتاۋسىز جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. بىراق ماقسات ول ەمەس. بۇگىندە وسى باعدارلامانىڭ ورىندالۋ دەڭگەيى قانداي؟ جىل باسىنان بەرى باعدارلاما اياسىندا قانشا جوبا ماقۇلدانىپ, كاسىپكەرلەرگە قانداي مولشەردە قارجىلىق قولداۋ كورسەتىلدى؟ جالپى باعدارلامانىڭ ءتيىمدى تۇستارى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ بۇل ماقالادا وسىعان باسا ءمان بەرۋگە تىرىستىق.
– باعدارلاما تەك قانا جاڭا كاسىپتى باستاۋعا عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە قىسقا كۋرستىق ءبىلىم بەرىپ, جۇمىس تابۋىنا دا سەپتەسەدى. بۇگىندە مىڭداعان استانالىق باعدارلاما بويىنشا وقىپ, وزدەرىنە جاڭا جۇمىس تاۋىپ, بولاشاققا دەگەن سەنىمى وياندى. ماسەلەن, ايگەرىم بەكمۇحامبەت ەسىمدى 21 جاستاعى جاس قىز بۇدان بىرەر جىل بۇرىن بولاشاعىن قۇرۋ ءۇشىن قوستانايدان كەلگەن ەكەن. استانادا «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن, سول باعدارلاما بويىنشا تەگىن وقىپ, شاكىرتاقى الۋعا بولاتىنىن ەستىگەن سوڭ, ارنايى قۇجاتتارىن تاپسىرادى. ساناۋلى ۋاقىتتا «باسپا ءوندىرىسى» ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ شىققان ول بۇگىندە وسى سالادا تابىستى ەڭبەك ەتۋدە. وسىنداي مىسالداردى وتە كوپ كەلتىرۋگە بولادى. سونداي-اق ءبىزدىڭ ورتالىقتا بيزنەس جوسپار جاساۋعا, ناقتى ءبىر كاسىپتىڭ جوباسىن جاساۋدىڭ جولدارىن سۇراپ بىلە الادى. كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتىلەتىن بارلىق تەتىكتەر قاراستىرىلعان. بەلگىلى ءبىر كاسىپتى باستاۋ ءۇشىن قانداي مولشەردە نەسيە قاجەت, ونى قايدان جانە قانداي بانكتەن نەمەسە باعدارلامالار ارقىلى العان ءتيىمدى؟ بۇل سۇراقتار بويىنشا دا بىزدەگى ماماندار قولداۋ كورسەتەدى, – دەيدى «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى» اق استانا قالالىق ايماقتىق فيليالىنىڭ قۇزىرەتتىلىكتى ارتتىرۋ جونىندەگى مەنەدجەرى دانيار تورعاەۆ.
ماقۇلدانعان جوبالاردىڭ ماقساتى زور
استاناداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى 2020» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلعالى بەرى ەكى ەسە وسكەن. قازىرگى ۋاقىتتا ەلوردادا ەڭبەككە جارامدى حالىقتىڭ 61 پايىزىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. جۇمىس ىستەپ جاتقان ادامدار سانى دا جوعارى قارقىنمەن ءوسىپ كەلەدى. ايتالىق, بىرەر جىل بۇرىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىندە 153 مىڭ ادام جۇمىس ىستەسە, قازىرگى ۋاقىتتا 287,7 مىڭ ادام ءوز ناپاقاسىن وسى سالادان تاۋىپ وتىر. وندىرىلگەن ءونىم كولەمى 3215,8 ملرد تەڭگەگە جەتكەن. وسىنى جان باسىنا شاعىپ ەسەپتەسەك, 3727,3 مىڭ تەڭگەدەن كەلەدى. بۇل – رەسپۋبليكالىق ورتاشا ەسەپتىك كورسەتكىشتەن 4 ەسە جوعارى. وسىنداي كورسەتكىشتىڭ ارقاسىندا استانا ءبۇگىندە ايماقتار اراسىندا كوش باستاپ تۇر. بۇل كورسەتكىشتەردى ءبىز, ارينە, اسپاننان الىپ وتىرعانىمىز جوق. مۇنىڭ ءبارى – استانا قالالىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسىنىڭ جىلدىق, توقساندىق ەسەپتىك مالىمەتتەرىندە كەلتىرىلگەن دەرەكتەر.
– جىل باسىنان بەرى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى بويىنشا ەلوردادا 61 جوبا ماقۇلدانعان بولاتىن. سونىڭ ىشىندە ليزينگتىك كومپانيالاردىڭ بانك نەسيەلەرى پايىزدىق مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋ بويىنشا 55 جوبا ماقۇلدانعان. ونىڭ جالپى كولەمى 11,8 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. سونىڭ ىشىندە 22 جوبا نەسيەلەردى ءىشىنارا كەپىلدەندىرۋ باعىتىنداعى قولداۋعا يە بولدى. بۇل – 902,1 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن قارجى. سونداي-اق جانە ءبىر جوبا وندىرىستىك يندۋستريالدىق ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋدى كوزدەيدى. بۇعان 233,4 ملن تەڭگە قارالعان, – دەيدى جىل باسىنان اتقارىلعان جۇمىستار جونىندە استانا قالاسى كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءبولىمىنىڭ باس مامانى اينۇر باتىرقىزى.
اتالمىش ءبولىم ۇسىنعان مالىمەتتەرگە قاراعاندا, باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ قولعا الىنعان ۋاقىتتان بەرى ەسەپتەگەندە بۇگىنگە دەيىن 542 جوبا ماقۇلدانعان. بۇل جوبالاردىڭ جالپى قۇنى 96,4 ملرد تەڭگەگە تەڭ. مۇنىڭ ىشىندە پايىزدىق مولشەرلەمەلەردى سۋبسيديالاۋ بويىنشا 486 جوباعا قول قويىلعان. ونىڭ جالپى قۇنى 93 392,4 ملن تەڭگەگە شىعادى. ال نەسيەلەرگە كەپىلدىك بەرۋ بويىنشا 110 جوبا راسىمدەلگەن ەكەن. ياعني, بەس ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قارجى باعدارلاما نەگىزىندە نەسيەلەردى كەپىلدەندىرۋگە قىزمەت ەتكەن. باعدارلاما قولعا الىنعان ۋاقىتتان بەرى وندىرىستىك ينفراقۇرىلىم اياسىندا ەلەكترمەن جابدىقتاۋ سالاسىندا, جول جوندەۋدە, كارىز جۇيەلەرىن قالپىنا كەلتىرۋ باعىتىندا 36 جوبا قولداۋعا يە بولىپتى. جىل باسىنان بەرى گرانتتىق قولداۋ اياسىندا 20 جوبا تابىستى جۇزەگە اسىرىلا باستاعان. ول جوبالاردىڭ جالپى قۇنى 60 ملن تەڭگەگە جەتەقابىل. بۇيىرتسا, جىل اياعىنا دەيىن تاعى بىرنەشە جوبا ماقۇلدانباق.
ءتورتىنشى باعىت ءتيىمدى
تىلگە تيەك بولىپ وتىرعان باعدارلامانىڭ «كاسىپكەرلىك الەۋەتتى كۇشەيتۋ» دەپ اتالاتىن ءتورتىنشى باعىتى بار. وسى باعىت كاسىپكەرلىككە وقىتىپ شىعارۋدا اۋقىمدى مىندەتتەردى ورىنداپ كەلەدى. بيىلعى جىلدىڭ باسىنا دەيىن استانادا ءتورتىنشى باعىت بويىنشا ءبىلىم العاندار سانى بەس مىڭنان اسىپ جىعىلادى. سونىڭ ىشىندە «بيزنەس كەڭەسشى», «ىسكەرلىك بايلانىستار»,
«نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە توپ-مەنەدجمەنتتىككە وقىتۋ» جوبالارى نەگىزىندە ءبىلىم العاندار كوپ ەكەن. بۇعان قوسا, بيزنەستى جۇرگىزۋ بويىنشا 12 مىڭ سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتىلگەن. ەگەر مۇنداي باعدارلاما بولماسا, كاسىبىن جاڭا باستاعان كاسىپكەرلەرگە, بۇل سالاعا ەندى بەت بۇرعاندارعا «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە توپ-مەنەدجمەنتتىككە» وقۋعا مۇمكىندىك بولا قويۋى ەكىتالاي. ال قازىر باعدارلامانىڭ ءتورتىنشى باعىتى بويىنشا بولاشاق كاسىپكەرلەر ەلىمىزدەگى ەڭ بىلىكتى دە, ءبىلىمدى مامانداردىڭ الدىنان ءدارىس الىپ جاتىر. وتكەن جىلى وسى ۋنيۆەرسيتەتتە شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ 31 باسشىسى وقىپ شىققان. بۇگىندە ولار بيزنەسىن جاڭا زاماننىڭ اعىمىنا ساي وركەندەتە باستاسا كەرەك. سايىپ كەلگەندە, باعدارلامانىڭ «كاسىپكەرلىك الەۋەتتى كۇشەيتۋ» دەپ اتالاتىن ءتورتىنشى باعىتى اتاۋىنا ساي ءىس تىندىرىپ, ەلورداداعى ءبىراز بيزنەس وكىلدەرىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا سەپتەسكەن. بۇيىرتسا, 2020 جىلعا دەيىن ءالى تالاي كاسىپكەر بيزنەستىڭ ەڭ بيىك باسپالداعىنا ورلەيتىن بولادى.
مەڭدوللا شامۇراتوۆ
