ەلدىڭ ءتورى – ەلوردادا ەلىمىزدىڭ ەلەۋلى, ەڭسەلى تۇلعالارىنىڭ ەسكەرتكىشى قويىلۋى – وتكەنگە قۇرمەت, ۇرپاققا – ۇلگى. قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان جانىبەك پەن كەرەي, عۇمىرى كۇرەسپەن ات ۇستىندە وتكەن كەنەسارى حان, الاش ارىستارى, سۇسىمەن-اق ەلىنە قورعان بولعان باۋىرجان مومىشۇلى, رەيحستاگقا تۋ تىككەن – راقىمجان قوشقارباەۆ, كۇي اتاسى – قۇرمانعازى, باس اقىنىمىز – ۇلى اباي ەسكەرتكىش-مۇسىندەرىنىڭ عيبراتى عالامات. ال ەندى شيرەك عاسىردان بەرى ەلدىڭ بايتاعىنا اينالعان استانادا ءالى كۇنگە دەيىن باس جازۋشى – مۇحتار اۋەزوۆكە ءبىر ەسكەرتكىش بۇيىرماۋى قالاي؟
بىلتىر قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى, الاش قايراتكەرلەرىنىڭ سوڭعى تۇياعى – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 125 جىل تولدى. الەمگە ايگىلى ۇلى تۇلعانىڭ تۋعان كۇنى جوعارى دارەجەدە ۇلىقتالدى دەپ ايتا المايمىز. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جارىسا جازعانى بولماسا, قۇزىرلى ورگاندار تاراپىنان اسا بەلسەندىلىك بايقالا قويعان جوق.
مۇحتار اۋەزوۆ – الەمدىك وركەنيەت بيىگىنە كوتەرىلە بىلگەن بىرەگەي تالانت يەسى. ول الەم وركەنيەتىن تەرەڭ يگەرىپ, ونى قازاق توپىراعىنا جەرسىندىرگەن. قازاق رۋحانياتىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرگەن تۇلعا, قازاقتىڭ كەلمەسكە كەتىپ بارا جاتقان كوشپەندى ءومىرى وركەنيەتىنىڭ سۋرەتىن سوزبەن سالعان زەرگەر. ەسكىنىڭ كوزى, جاڭانىڭ جارشىسى. «حح عاسىرداعى ەڭ ۇزدىك شىعارمالاردىڭ ءبىرى» (لۋي اراگون) الەمگە ايگىلى «اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىنىڭ اۆتورى, شىعارمالارى الەم حالىقتارىنىڭ 120-دان استام تىلىنە اۋدارىلعان, كەڭەس وداعى كەزىندە ەڭ جوعارى دارەجەلى سىيلىق يەلەنگەن جالعىز قازاق جازۋشىسى.
سوڭعى جىلدارى الاش زيالىلارىن ارداقتاۋ, ولاردى زەرتتەۋ ءىسى ايتارلىقتاي قارقىن الدى. سول قاتاردا ۇلتقا قىزمەت ەتكەن ۇلى تۇلعالاردى ۇلىقتاۋ, ولاردىڭ ەڭبەكتەرىن ەسكەرىپ, اتىنا كوشە بەرىپ, ەسكەرتكىشىن تۇرعىزۋ جۇمىستارىن دا اتاۋعا بولادى. اباي, احمەت سىندى ايتۋلى تۇلعالارىمىزدىڭ مەرەيتويلىق جىلىنا وراي ەسكەرتكىشتەرى تۇرعىزىلىپ, اتى اسپەتتەلىپ جاتقانى – سونىڭ ايعاعى. الايدا ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتكەندە, اقىندى الەمگە تانىتقان ايتۋلى تۇلعا – مۇحتار اۋەزوۆ ەسكەرۋسىز قالدى. بۇرىن ءىرى قالالاردا ۇلى جازۋشى اتىنا كوشە بەرىلگەنمەن, ەل كولەمىندە ەرەكشە اتاپ وتەتىندەي كەرەمەت ەسكەرتكىش تۇرعىزا المادىق. ۇلى جازۋشى مەرەيتويى تۇسىندا دا بۇل ولقىلىقتىڭ ورنى تولعان جوق. ەلىمىزدىڭ باس قالاسى – استانادا دا جازۋشى اتىنا كوشە بەرىلگەنى بولماسا, ءمۇسىنى جوق. ەندەشە اباي ەسىمى ارداقتالىپ جاتقاندا, ۇلى اقىندى, قازاق حالقىن الەمگە تانىتقان ۇلتىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى, باس جازۋشى – مۇحتار اۋەزوۆتى دە ۇلىقتاپ, ەلوردادا ءبىر ەڭسەلى, ەرەكشە ەسكەرتكىش تۇرعىزۋ كەرەك دەپ ويلايمىز. وسى ماسەلەنى ەلوردانىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى دە كوتەرىپ, وتكەن جىلى «استانا اقشامى» گازەتىندە حات جاريالاعان بولاتىن. بۇل ەسكەرتكىش كەڭەس ءداۋىرىنىڭ تار قاپاسىندا قانشاما تاۋقىمەت تارتسا دا, ۇلتىن, ونىڭ تاريحى مەن بولمىسىن سۋرەتتەۋدەن تانباعان ۇلى تۇلعاعا دەگەن قۇرمەتىمىز بولار ەدى.
مۇحاڭنىڭ شاكىرتى, قازاق دالاسىن, قازاق بالاسىن قىرعىزبەن قاتار شىعارماسىنىڭ التىن ارقاۋىنا اينالدىرعان ۇلى سۋرەتكەر, ولمەس شىعارمالارى الەمنىڭ بارشا تىلىنە اۋدارىلىپ, ادامزاتتىڭ ايتماتوۆى اتانعان شىڭعىس تورەقۇلۇلى «مەنىڭ ەكى ۇلى ۇلتتىق قاسيەتتى تۇمارىم بار. بۇلار – «ماناس» پەن مۇحتار اۋەزوۆ. بۇلار – مەنىڭ حالىقتارىمنىڭ سيمۆولى» دەگەن ەدى… ەندەشە ادامزاتتىڭ ايتماتوۆى عانا ەمەس, الەمنىڭ كوزى اشىق وقىرمانى ۇستاز تۇتقان دانىشپان ويشىل, بىرەگەي عالىم-اكادەميك, جازۋشى – مۇحتار اۋەزوۆ ەسكەرتكىش بولىپ ەلورداعا ورالار دەپ ءۇمىت ەتەيىك…
ەركىن قىدىر,
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى
