Astanada Ükımettık emes ūiymdardyŋ VII qalalyq forumy öttı. Azamattyq qoǧamdy damytu baǧytyndaǧy aşyq dialog alaŋynda Parlament Mäjılısınıŋ deputattary men äkımdık ökılderı 250-den asa qoǧamdyq bırlestık müşelerımen kezdestı. Alqaly jiynda Astanadaǧy ükımettık emes ūiymdardyŋ tynys-tırşılıgı baiandalyp qana qoimai, eŋ üzdık 10 äleumettık joba marapattaldy.
ELORDALYQ ŪIYMDARǦA BELSENDILIK JETISPEIDI
«Statistikalyq derekterge süiensek, bügınde Astanada 2300-den asa ükımettık emes ūiym tırkelgen. Alaida olardyŋ jüz şaqtysy ǧana belsendı jūmys ısteude. Ökınıştısı, bırlestıkterdıŋ köbı memlekettık qoldauǧa ie bolǧan soŋ jūmys qarqynyn bäseŋdetıp, josparlaǧan nätijenı körsetpei jatady. Zaŋ boiynşa būl üşın jauapqa tartylmasa da, Ükımet şyǧyndaryn aqtamaityny anyq. Sondyqtan qoǧamdyq ūiymdardyŋ belsendı bolǧany jön. Öitkenı ükımettık emes sektordy qarjylandyruǧa biyl 523 million teŋge bölıngen. Ükımettık emes ūiymdardyŋ bastamasyn qoldau jönındegı būl körsetkış Astananyŋ respublika boiynşa 8-orynda tūrǧanyn aiǧaqtaidy. Qazırgı künı qalamyzda ÜEŪ qatysuymen 52 joba ıske asyrylyp jatyr» deidı Astana qalasy Işkı saiasat basqarmasynyŋ basşysy Erlan Kanalimov.
Eŋ aldymen ol Astana qalasy äkımı Äset İsekeşevtıŋ qūttyqtau hatyn oqyp berdı. «ÜEŪ, eŋ äuelı, azamattyq qoǧamnyŋ damuyna, elorda öŋırındegı köptegen äleumettık maŋyzdy mäselelerdıŋ şeşıluıne özındık üles qosyp keledı. Elbasymyzdyŋ tapsyrmasymen Astanada ükımettık emes ūiymdardyŋ jūmysyn qoldauǧa erekşe köŋıl bölınude. Bügıngı forum elordadaǧy azamattyq qoǧam instituttary men memleket arasyndaǧy bailanysty jaqsartatyn tiımdı mäseleler talqylanatyn alqaly dialog alaŋy bolady dep senemın. Osy jerde aitylǧan barlyq mäseleler jıtı qaralyp, ony ıske asyru boiynşa naqty tapsyrmalar berıletın bolady» delıngen qala äkımınıŋ qūttyqtauynda.
QOǦAMDYQ BIRLESTIKTER ORTALYǦY AŞYLDY
Forum barysynda bırqatar tüitkıldı mäseleler köterıldı. Atap aitqanda, Astanada ÜEŪ-ǧa arnalǧan ortalyq qūru taqyryby jyl saiyn qozǧalatyn. Işkı saiasat basqarmasynyŋ basşysy Erlan Kanalimov atalmyş mäselenı ainalyp ötpedı.
– Qala äkımınıŋ tapsyrmasymen būl jaŋa ǧimarat Şūbar şaǧyn audanynda ornalasady. Bügınde 400 şarşy metr audandy alyp jatqan Ükımettık emes ūiymdar üiınıŋ ǧimaratyn bezendıru jürıp jatyr. Būl mekeme azamattyq bastamalardyŋ ortalyǧy bolmaq. Äzırge jaŋa qonysqa qai bırlestıkter köşıp baratyny belgısız. Būl tızım ÜEŪ keŋesınde bekıtılmek. Sonymen bırge, jyldyŋ soŋyna deiın aşylǧaly tūrǧan mekeme bazasynda jūmystyŋ sapasyn köterıp, jekelegen qyzmetter boiynşa keŋes beretın resurstyq ortalyq aşu josparlanǧan, – deidı basqarma basşysy.
Äleumettık maŋyzdy jobalar järmeŋkesınde ūsynylǧan 30 bastamanyŋ eŋ üzdık degen on jobasy anyqtaldy. Qala äkımdıgı tarapynan ozyq sanalǧan ideialar endı 25 qaraşada ötetın Ükımettık emes ūiymdardyŋ respublikalyq forumynda tanystyrylady. Mäselen, «Astana ÜEŪ forumy» zaŋdy tūlǧalar bırlestıgınıŋ prezidentı Baian Ahmetjanova:
– Memleket bızge ne beredı? Elımızdıŋ örkendeuıne bız qandai üles qosa alamyz? Ekı jylda bır ret ötkızıletın forum ömırdı jaqsartudyŋ joldaryn aiqyndaidy. Būl öz kezegınde türlı äleumettık jobalardy qamtidy, – dei kele, qalalyq forumǧa qatysqan öz jobasy turaly aityp berdı.
Üzdıkterdıŋ qataryna engen Baian Ahmetjanovanyŋ jetekşılıgındegı äleumettık joba «Ardager» qoǧamdyq bırlestıgın jandandyrudy közdeidı. «Skandinavtyq jürıs – jaralar men semızdıktıŋ jaŋa panaseiasy» atalatyn ideia ūsynylǧan. Būl joba zeinetkerlerdıŋ fizikalyq belsendılıgın köterıp, olardy qalanyŋ qoǧamdyq ömırıne keŋınen aralastyrudy közdeidı.
«Skandinavtyq jürıs 1990 jyldyŋ soŋynda tanymal bola bastady. Sporttyŋ būl türı jas talǧamaidy, jasyna da, jasamysyna da paidaly. Jürıs kezınde denenıŋ 90 paiyz būlşyq etı ıske qosylyp, şiratylady, şynyǧady. Jürıske arnalǧan arnauly taiaqşalary ädette aliuminiiden, kömırtektı plastikten, kompoziialyq materialdardan jasalady. Ardagerlerdı skandinavtyq jürıske baulu arqyly olardyŋ «ädemı qartaiuyna» jaǧdai jasaimyz» deidı joba jetekşısı. Sonymen bırge, ol är adam zeinetke şyqqannan keiın öz qabıletterın erkın paidalanuǧa mümkındık alatynyna senımdı. Iаǧni, paida bolǧan demalys uaqytyn tiımdı üilestıru kerek. «Būl kezekte jobamyz zeinetkerlerge qūqyqtyq bılım, aqparattyq tehnologiia, psihologiia, şet tılı sekıldı qajettı sabaqtardy oqytyp qana qoimai, olardyŋ özderıne degen senımdılıgın arttyruǧa arnalǧan» deidı Baian Temırtasqyzy.
JETIMDIK KÖRSETKIŞI TÖMENDEP KELEDI
Sondai-aq, forum barysynda bala qūqyǧyn qorǧau sekıldı qoǧam ömırındegı özektı taqyryptyŋ bırın Parlament Mäjılısınıŋ deputaty Zaǧipa Balieva tarqatty.
– Bügınde memleketımızde balalardyŋ ömırıne alaŋdauly tılekşı jandardyŋ köptıgı quantady. Kışkentailardyŋ jaǧdaiyna bei-jai qaramaityn sanaly kısıler öz aldaryna säbilerge kömektesu mındetın qoiyp jatyr. Eŋ bastysy, qoǧamnyŋ osal tūsyn döp tauyp, Ükımetke jetkızgenımız abzal, – degen Zaǧipa Balieva forumǧa keluşılerdı 21-22 qaraşada ötetın halyqaralyq konferensiiaǧa qatysuǧa şaqyrdy.
Deputat keltırgen resmi derekterge süiensek, Qazaqstanda bes jarym million bala bar. Elımızdegı jetımdık körsetkışı de jyl saiyn azaiyp keledı eken. Mäselen, äke-şeşenıŋ qamqorlyǧynan aiyrylǧan 29 myŋ jetım balanyŋ 21 myŋyn qaiyrymdy jandar asyrap alǧan. Mäjılıs deputaty respublika halqy qalǧan segız myŋyn da jatsynbai, bauyryna basatynyna ümıt bıldırdı.
– 2016 jyldyŋ alty ailyq qorytyndysy balalar arasyndaǧy ölım-jıtım 2905 adamǧa jetkenın körsettı. Auru-syrqaularǧa bailanysty ömırmen qoştasqan balaqailardyŋ sany ekı jarym myŋ bolsa, jol-kölık oqiǧasy saldarynan 95 bala qaza tapqan. 78 bala suǧa batyp ölse, 80 bala öz-özıne qol jūmsaǧan. Būl – bızdıŋ, eresekterdıŋ kınäsı deidı. Bız balanyŋ jany qinalǧanyn sezuımız kerek, onyŋ ışkı düniesıne köbırek köŋıl böluımız kerek.
Mäselen, Norvegiiadaǧy statistikany ülgı etkım keledı. 2015 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa Norvegiiada bır de bır bala jol apatyna ūşyramaǧan. Osyndai jetıstıkke bız jete almaimyz ba? – dedı Zaǧipa Balieva.
Aitqandai-aq, forum soŋynda marapattau räsımı öttı. Topty jarǧan jobalar qatarynda qorşaǧan ortany qorǧau, qyzmet körsetu salasyn damytu, käsıpkerlık mektebın qalyptastyru, mümkındıgı şekteulı azamattarǧa qolūşyn beru, bos jūmys oryndaryn qalyptastyru sekıldı türlı ideialar atalyp öttı.
Mädina JAQYP
