Biyl Leningrad qalasynyŋ (qazırgı Sankt-Peterburg) qorşaudan azat etılgenıne 75 jyl toldy. Sonau sūrapyl jyldary şahar tūrǧyndary 900 kün men tün jaumen arpalysyp, türlı qiyndyqty kördı. Qala qorşauda bolǧan kezde bır jarym milliondai adam qaza tauyp, onyŋ köp bölıgı aştyqtan köz jūmdy. Ekınşı düniejüzılık soǧystaǧy eŋ ūzaqqa sozylǧan būl şaiqas «Leningrad blokadasy» degen atpen tarihta qaldy. Sol qiynşylyq jyldary Jambyl babamyz auyr azapty bastan keşıp jatqan tūrǧyndar men jauyngerlerge «Leningradtyq örenım!» degen jyryn arnap, olardyŋ ruhyn köterdı. Qiyn-qystau kezde qazaq aqynynyŋ jüregınen şyqqan şynaiy öleŋ dostyqtyŋ ūranyna ainalyp, halyqtyŋ eŋsesın tıktedı.
Osy tarihi qalany qorǧauǧa qazaqstandyqtar da az üles qosqan joq. Otanymyzdan maidanǧa attanǧan myŋdaǧan jauyngerler Leningrad tübınde janqiiarlyqpen şaiqasty. Qiyndyqtan eldıŋ belı qaiysqan kezde mūzdai qarulanǧan jauǧa qarsy tabandy küş körsetu üşın elımızde jasaqtalǧan 310 jäne 314-atqyştar diviziiasy kömekke keldı.
Endıgı söz bügıngı bas qala, būrynǧy Aqmolada jasaqtalǧan 310-atqyştar diviziiasy turaly aitsaq deimız. Būl diviziia 1941 jyldyŋ şıldesınde jasaqtalyp, qysqa merzımde daiyndyqtan ötedı. Oǧan Aqmola, Qostanai, Qaraǧandy oblystarynyŋ tūrǧyndary alyndy. Diviziia qūramynyŋ 40 paiyzyn qazaqtar qūrady. Onyŋ komandirlerı men saiasi qyzmetkerlerı būryn äskeri salada qyzmet ıstep ysylǧan, täjıribelı mamandardan taǧaiyndaldy. Dälırek aitqanda, diviziia komandirı – polkovnik N.Zamirovskii, komissar – polkovnik S.Şamanin, ştab bastyǧy polkovnik M.Krujkov boldy. Jaŋa jasaqtalǧan diviziianyŋ kışı komandalyq qūramy Almaty men Taşkenttıŋ äskeri uchilişelerın bıtırgen jas komandirlerden tūrdy.
Tarihi derekterde 310-atqyştar diviziiasy turaly bıraz mälımet bar. Bız olardy tügel baiandamai, negızgı şeşuşı şaiqastardy ǧana aitudy jön kördık. Sol soǧys bastalǧan jyldyŋ tamyz aiynyŋ soŋyna taman diviziia Leningrad tübındegı Tihvin stansasyna kelıp toqtaidy. Būl kezde jau qorşauynda qalǧan qalanyŋ jaǧdaiy müşkıl edı. Öitkenı faşister şaharǧa jaqyn stansalardy basyp alyp, qorşau şeŋberın tarylta tüstı. Olar qys tüskenşe Ladoga kölıne jetıp, soltüstıkten kele jatqan fin äskerımen qosyludy közdedı. Bıraq nemıs basqynşylarynyŋ būl oiy ıske aspady. Soǧys kezınde Ladoga kölı «ömır joly» ataldy. Öitkenı osy jolmen qalaǧa qajettı azyq-tülık pen qaru-jaraq tasymaldandy. Bız söz etıp otyrǧan diviziia osy joldy jaudan tabandylyqpen qorǧady.
Osyndai qysyltaiaŋ şaqta diviziiaǧa jaudyŋ äskerın toqtatu turaly būiryq berıldı. Diviziia jauyngerlerı bırden şabuylǧa şyǧyp, üş kündık auyr ūrystardyŋ nätijesınde 10 şaqyrym alǧa jyljyp, Torfianik selosy men Siniavino kölın jäne Mga stansasynan 5 şaqyrym №7 jūmysşy poselkesın azat ettı. Jau äskerı bıraz şyǧynǧa ūşyrap, kerı şegındı. Osy ūrysta diviziia jauyngerlerı bırneşe faşistı qolǧa tüsırıp, olardan tank, kölık, qaru-jaraqtar oljalaidy. Alǧaşqy synaqtan sürınbei ötken jauyngerlerdıŋ ruhy köterılıp, maidanǧa qylyştai qairala tüstı. Endı diviziia jau bekınısı myqtap ornaǧan eŋ bır qiyn nükte – Gaitolovo selosyna şabuyl jasap, qiyndyqpen ony tolyqtai faşisterden tazartady. Būl jerde de ondaǧan adamdy tūtqyndap, 4 tankı, 3 avtomaşina, 3 zeŋbırek, 20 qol jäne stankolyq pulemetter, 4 minomet jäne köptegen qaru-jaraqty qolǧa tüsırdı. Osy selony aluda körsetken erlıgı üşın Leningrad maidanynyŋ äskeri keŋesı diviziiaǧa alǧys jariialady.
1941 jyly 21 qazanda diviziia jauyngerlerı Gontovaia Lipka üşın keskılesken ūrys jasap, eldı mekendı basyp aldy. Osy turaly 26 qazanda Sovinformbiuro «Leningrad maidany uchaskelerınıŋ bırınde podpolkovnik Milkadze jäne maior M.Mihailovtyŋ bölımşelerı öte maŋyzdy punktı alyp, köp äskeri mülıkke ie boldy» dep habarlaidy. Būl äskeri bölımşeler atalǧan diviziianyŋ qūramyndaǧy Milkadze komandirlık etetın 666-polk jäne Mihailov komandirlık etetın 1084-polk bolatyn.
1944 jyly qaŋtarda tört jylǧa juyq qorşauda qalǧan Leningrad jaudan tolyq azat etıldı. Qorşaudy būzuǧa jan aiamai küresken 310-atqyştar diviziiasy erlıktıŋ eren ülgısın körsettı. Diviziia qūramyndaǧy 574 jauynger erjürektıgı üşın orden, medaldarmen marapattaldy.
Odan keiın diviziia Novgorod jäne Pskov oblystaryn faşisterden tazartuǧa belsendı qatysty. 1944 jyly Novgorodty alu kezınde diviziia qalaǧa alǧaş bolyp kırdı. Sol üşın oǧan «Novgorodtyq» ataq berıldı. Däl osy jyly diviziia «Qyzyl Tu» jäne «Lenin» ordenımen nagradtaldy. Endı diviziia jauyngerlerı batysqa qarai jaudy türe quyp, Polşany nemıs äskerınen azat etıp, Şyǧys Pomeran, Berlin äskeri tobyn talqandauǧa qatysyp, Elbaǧa deiın baryp, jeŋıstı Germaniia jerınde qarsy aldy. Soǧys jyldarynda diviziianyŋ qaharmandyǧy qūrmetıne alty ret Mäskeude saliut berıldı.
Osylai Ekınşı düniejüzılık soǧys şejıresınde 310-atqyştar diviziiasy öz tarihyn öşpestei etıp qaldyrdy. Diviziia qūramynda qazaqtyŋ erjürek ūldary şaiqasty. Sonyŋ bırı osy öŋırde tuǧan, 21 jasynda Keŋes Odaǧynyŋ Batyry atanǧan elımızdıŋ tūŋǧyş Qorǧanys ministrı, armiia generaly, Halyq Qaharmany Saǧadat Nūrmaǧambetov boldy.
Qoryta kelgende, Aqmoladan attanǧan ataqty 310-atqyştar diviziiasy jauyngerlerınıŋ erlıgı el jadynan öşpei, jyl ötken saiyn jaŋǧyra beredı dep oilaimyz.
