Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Batys Qazaqstan oblysyna jūmys saparymen bardy. Prezident sapar barysynda öŋırdıŋ qarǧyn su basqan aumaqtaryn tıkūşaqpen aralap körıp, evakuasiialanǧan tūrǧyndarmen kezdestı. Sondai-aq tötenşe jaǧdailar jönındegı jedel ştabtyŋ otyrysyn ötkızdı. «Bırqatar aimaqty qarǧyn su basyp qaldy. Keibır jerde tasqyn su köterılıp jatyr. Būl – tabiǧi apat. Qysqasy, aldymyzda tūrǧan jūmys öte auqymdy. Bärımız bır el, bır ūjym bolyp osy apatty eŋseruımız kerek. Basqa jol joq. Tasqyn sudyŋ saldaryn joiu üşın naqty şaralar qolǧa alyndy» dep mälımdedı el Prezidentı tötenşe jaǧdai jönındegı jedel ştabtyŋ otyrysynda.
Aumaqtardy tıkūşaqpen aralady
Memleket basşysynyŋ Batys Qazaqstan oblysyna jūmys sapary qarǧyn su basqan aumaqtardy tıkūşaqpen aralap köruden bastaldy. Qasym-Jomart Toqaev Terektı, Syrym jäne Qaratöbe audandaryndaǧy qalyptasqan jaǧdaimen tanysty.
Oblys äkımı Nariman Töreǧaliev Prezidentke bügınde 6 audan men Oral qalasyn su basqanyn baiandady. Qarǧyn su 552 tūrǧyn üige, 427 saiajai telımıne ziian keltırgen. Öŋır basşysynyŋ aituynşa, su tasqynyna qarsy şaralarǧa 1911 adam, 332 tehnika, 101 motopompa, 1 tıkūşaq jūmyldyrylǧan. Sonymen qatar qūtqaru jūmystaryna Almaty jäne Maŋǧystau oblystarynyŋ qūtqaruşylary atsalysyp jatyr. Qarǧyn su basqan aumaqtardan 6505 tūrǧyn köşırılgen, jedel-evakuasiialau punktterı qūrylǧan. Zardap şekkenderge bırjolǧy materialdyq kömek körsetu üşın jergılıktı biudjet esebınen 63 million teŋge qarjy bölındı. Su aidau, nysandardyŋ jan-jaǧyn topyraqpen qorşau jäne su jüretın qūbyrlardy keŋeitu jūmystary jürgızılıp jatyr.
Evakuasiialyq punktke bardy
Memleket basşysy BQO Qaratöbe audanyndaǧy evakuasiialyq punktke bardy. Prezident su basqan aumaqtardy tıkūşaqpen aralap şyqqannan keiın audan ortalyǧyndaǧy Qajym Jūmaliev atyndaǧy mektep-gimnaziia bazasynda ornalasqan evakuasiialyq punktke bardy. Memleket basşysy gumanitarlyq kömektı taratatyn punkttıŋ jūmysymen tanysyp, su tasqynyna bailanysty jaqyn maŋdaǧy auyldardan köşırılgen tūrǧyndarmen kezdestı.
Qasym-Jomart Toqaev tūrǧyndarmen äŋgımelesu barysynda mūndai kölemdegı tasqynnyŋ būryn-soŋdy bolmaǧanyna nazar audardy. Onyŋ aituynşa, osyǧan ūqsas jaǧdai 1994 jyly bolǧan. Bıraq biylǧy tasqyn odan da asyp tüstı. Prezident şyǧyndardy öteu üşın memleket barlyq qajettı şarany qabyldaitynyn aitty.
«Hal-jaǧdailaryŋyzdy bılu üşın arnaiy kelıp otyrmyn. Būl – būryn-soŋdy bolmaǧan ülken tabiǧi apat. Sondyqtan bärımız bır el, bır halyq bolyp äreket etuımız kerek. Memleket, Ükımet barşaŋyzǧa qol ūşyn beredı. Materialdyq, qarjylyq kömek körsetedı. Oǧan eş alaŋdamaŋyzdar. Bärı dūrys bolady» dedı Prezident.
Kezdesude jergılıktı tūrǧyndar Jaqsybai jäne Qaldyǧaity özenderıne köpır salyp berudı, sondai-aq auyl maŋyndaǧy bögetterdı jaŋǧyrtudy sūrady. Memleket basşysy atalǧan mäsele boiynşa Ükımetke tiıstı tapsyrma beretının jetkızdı. Sonymen qatar qarǧyn sudy halyqtyŋ igılıgıne paidalanu qajet ekenın atap öttı.
Jedel ştab otyrysyn ötkızdı
Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ töraǧalyǧymen BQO-daǧy su tasqynyna bailanysty tötenşe jaǧdai jönındegı jedel ştabtyŋ otyrysy öttı.
«Qazır tiıstı mekemelerdıŋ bärı belsendı türde jūmys ıstep jatyr. Bırqatar aimaqty qarǧyn su basyp qaldy. Keibır jerde tasqyn su köterılıp jatyr. Būl – tabiǧi apat. Qysqasy, aldymyzda tūrǧan jūmys öte auqymdy. Bärımız bır el, bır ūjym bolyp osy apatty eŋseruımız kerek. Basqa jol joq. Tasqyn sudyŋ saldaryn joiu üşın naqty şaralar qolǧa alyndy. Qauıp-qaterdıŋ aldyn alu jūmystary atqaryluda. Menıŋ tapsyrmam boiynşa oblystardyŋ äkımderı jūmysqa belsendı kırıstı» dedı Prezident.
Memleket basşysy su tasqynyna qatysty jaǧdai älı de öte kürdelı ekenın atap ötıp, mūndai kölemdegı tasqynnyŋ būryn-soŋdy bolmaǧanyna nazar audardy. Onyŋ aituynşa, osyǧan ūqsas jaǧdai 1994 jyly bolǧan. Alaida qazırgı su tasqyny odan äldeqaida auqymdy.
«Men zardap şekken audandardy aralap şyqtym. Apattyŋ auqymyn, şyǧyndy körıp otyrmyn. Qanşama dünie-mülık, elektr jelılerı sudyŋ astynda qaldy. Joldar men köpırler şaiylyp kettı. Barlyq negızgı mäsele şeşılgennen keiıngı eŋ basty mındet – qaita qalpyna keltıru. Ükımetke jaŋa tiptegı üiler salu nemese būrynnan bar üilerdı rekonstruksiialau jönınde arnaiy jospar äzırleudı tapsyrdym. Būl mäselenı oŋtaily şeşemız dep oilaimyn. Ahualdyŋ auyr ekenın būǧan deiın de aittym. Ükımettıŋ, Respublikalyq ştabtyŋ jetekşılıgımen oblys äkımderı būl mındettı dūrys atqarady dep sanaimyn» dedı Prezident.
Memleket basşysy oblystaǧy aua raiy boljamynyŋ qolaisyzdyǧyn atap ötıp, su tasqyny jaǧdaiynyŋ uşyǧuyna daiyn bolu qajet ekenın aitty.
«Būl tabiǧi qūbylys ekenın bärımız tüsınemız. Qardyŋ eruı jäne toŋnyŋ qalyŋ boluy saldarynan topyraqtaǧy ylǧal mölşerı joǧary boldy. Sodan keiın kün kürt jylynyp, jauyn-şaşyn jiıledı. Ökınışke qarai, biyl osy faktorlardyŋ barlyǧy qabattasyp kettı. Būdan sabaq aluymyz kerek. Su tasqyny kezeŋıne jyl saiynǧy daiyndyq jūmystary jaz-küz mezgılderınde bastalyp, üş baǧytta jürgızıluı qajet. Eŋ aldymen, būl – boljam, saraptama jasau sipatyndaǧy şaralar. Gidrometeorologiialyq qyzmet boljam derekterın mūqiiat taldap, aldaǧy su tasqyny kezındegı jaǧdaidyŋ örbu ssenariilerın daiyndauǧa tiıs» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar Memleket basşysy su tasqynynyŋ kerı äserın aldyn ala eskertuge jäne joiuǧa baǧyttalǧan ūiymdastyru-aldyn alu, injenerlık-tehnikalyq, sondai-aq şūǧyl şaralardy jüzege asyrudyŋ maŋyzyna toqtaldy.
«Elımızde tiıstı sala mamandarynyŋ tapşylyǧy problemaǧa ainalyp otyr. Atalǧan jaǧdai osy tüitkıldı anyq körsettı. Kezınde bılım salasyndaǧy būl baǧytty eleusız qaldyrdyq. Endı olqylyqtyŋ ornyn toltyryp, gidrotehnik, irrigator, jalpy su salasyna bailanysty mamandardy tez arada daiarlauymyz kerek» dedı Memleket basşysy.
Prezident Ükımetke, uäkılettı organdarǧa, oblystardyŋ äkımderıne qysqa merzımde jaŋa tūrǧyn üi salu jäne üilerdı jöndeu, kommunaldyq, äleumettık infraqūrylymdy tez arada qalpyna keltıru üşın şaralar qabyldau, kündelıktı tūtynatyn azyq-tülık pen asa qajettı tauarlardyŋ baǧasyn baqylau jönınde bırqatar tapsyrma berdı.
Būdan bölek, Memleket basşysy maldyŋ jappai qyryluyna bailanysty uşyǧa tüsken epidemiologiialyq jaǧdaiǧa arnaiy toqtaldy. Qasym-Jomart Toqaev bolaşaqta su tasqynynyŋ aldyn alu şaralaryna airyqşa män berudı tapsyrdy.
«Köktem mezgılınde qar şyǧaru, özenderdıŋ qauıptı uchaskelerındegı mūzdy jaru, qarǧyn su jüretın arnalar jasau jäne basqa da qajettı şaralar aldyn ala jürgızıluge tiıs. Jaz-küz mausymynda özenderdıŋ arnalaryn uaqytyly tazalaudy, tabanyn tereŋdetudı jäne saǧalaryn keŋeitudı, avtomobil men temırjoldardyŋ boiyndaǧy qoldanystaǧy su ötkelderınıŋ quattylyǧyn arttyryp, jaŋasyn salu qajet. Qorǧanys bögetterı men su jüretın kanaldar salu kerek. Būl mındet Respublikalyq ştabqa jäne Ükımetke jükteledı» dedı Memleket basşysy.
Sonymen qatar Prezident suy mol özenderdıŋ arnasyn retteu üşın su qoimalaryn salu maŋyzdy ekenın aitty. Sonyŋ arqasynda köktem-jaz mezgılınde şaruaşylyq üşın qajettı su qoryn saqtauǧa mümkındık bolady.
«Tabiǧi jäne tehnogendı apattardyŋ aldyn alu üşın Tötenşe jaǧdailar ministrlıgıne ortalyq jäne jergılıktı atqaruşy organdarǧa baqylau jürgızu qūqyǧyn beru kerek. Mūny zaŋ jüzınde bekıtu qajet» dedı Memleket basşysy.
Būdan bölek, Prezident memlekettık organdardyŋ tötenşe jaǧdai kezındegı bıryŋǧai äreket etu algoritmın äzırleu qajet dep sanaidy. Onyŋ pıkırınşe, būl qūjatta tötenşe jaǧdai rejimın jariialaudan bastap, keltırılgen şyǧyndy öteuge jäne dünie-mülıktı qalpyna keltıruge deiıngı barlyq qūzyrly organnyŋ mındetterı men ıs-qimyly naqty qamtyluy kerek.
Jiyn barysynda Batys Qazaqstan oblysynyŋ äkımı Nariman Töreǧaliev, Premer-ministrdıŋ orynbasary Qanat Bozymbaev, Tötenşe jaǧdailar ministrı Şyŋǧys Ärınov, Su resurstary jäne irrigasiia ministrı Nūrjan Nūrjıgıtov, «Qazgidromet» RMK bas direktory Danara Älımbaeva baiandama jasady.
Qūtqaruşylarmen jäne erıktılermen kezdestı
Qasym-Jomart Toqaev Batys Qazaqstan oblysyna jūmys sapary kezınde ışkı ıster organdary, Tötenşe jaǧdailar departamentı, Ūlttyq ūlan qyzmetkerlerınen qūralǧan qūtqaruşylar tobymen jäne su tasqynyna qarsy şaralarǧa belsendı qatysyp jatqan erıktılermen jüzdestı. Kezdesu barysynda Prezident tabiǧi apatpen küreske atsalysqan barlyq azamatqa rizaşylyǧyn bıldırıp, olar bükıl elımız üşın öte maŋyzdy, igı ıs atqaryp jürgenın atap öttı.
«Köp ūzamai būl jūmystar da aiaqtalady. Qiyndyqty qalai da eŋseremız. Osynda eŋbek etıp jürgen qūtqaruşylar, poliseiler, erıktıler laiyqty deŋgeide marapattalady. Būl mındettı türde menıŋ baqylauymda bolady» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
