Käsıpke qolaily şahar

Är qalanyŋ qarqyndy damuy üşın tūraqty investisiialyq salymdar qajet ekenı dausyz. Ötken jyly elordaǧa 1 trln teŋgeden asa investisiia salynǧan. Būl – Astana üşın rekordtyq körsetkış. Bas qalamyz soŋǧy jyldary şeteldık kapital üşın asa tartymdy bola tüsude. Būǧan dälel – barlyq investisiialardyŋ jalpy kölemınıŋ törtten bırı şeteldık investorlar ülesınde. Mäselen, bügıngı taŋda jüzege asyrylyp jatqan qūny 3 trln teŋge bolatyn 193 jobanyŋ 44-ıne şetel investorlary men transūlttyq kompaniialar qatysuda. Mūndai statistikalyq derekterdı halyqqa esep beruı kezınde Astana äkımı Baqyt Sūltanov jariia ettı.

Astana – käsıpkerler qalasy

Atap aitarlyǧy, inves­tisiialyq salymdardyŋ jalpy kölemındegı 86 pa­iyzy – būl şaǧyn jäne orta biznestıŋ in­vestisiia­lary. Demek, qa­laǧa salynyp jatqan in­­vestisiialar, negızınen, jekemenşık qarajat esebınen ūlǧaiuda. Iаǧni memlekettık investisiialardyŋ 1 teŋgesıne jekemenşık investisiialardyŋ 6-7 teŋgesı teŋ keledı. Eskeretın jait, elordanyŋ basty investory şaǧyn biznes bolyp otyr. Negızgı kapitalǧa qūiylatyn investisiialar kölemınıŋ 71 paiyzy şaǧyn biznestıŋ ülesıne tiedı.
– Elımız boiynşa şaǧyn jäne orta biznestıŋ eŋ joǧary ülesı Astanadan körınıs tabuda. Ol – qalanyŋ jalpy öŋırlık önımınıŋ 61 paiyzy. Būl – maqtanyşpen aitatyn ülken jetıstık. Qazır elordada 120 myŋnan astam biznes subektılerı jūmys ısteidı, būl körsetkış ötken jylǧymen salystyrǧanda 20 paiyzǧa artyq. Sondai-aq bügınde biudjetke tüsetın salyq tüsımderınıŋ jartysynan köbın (57 paiyz) şaǧyn jäne orta biznestıŋ töleitın salyǧy (604 mlrd teŋge) qūraidy, – dep mälım ettı Baqyt Sūltanov.
Memleket käsıpkerler­dı qoldauǧa erekşe köŋıl bölude. Sonyŋ aiqyn dä­lelı – memlekettık baǧ­dar­­lamalardyŋ barlyq qūraldary belsendı qol­danyluda. Mäselen, «Biznestıŋ jol kartasy» bo­iynşa käsıpkerlıktıŋ 1090 subektısı 185,9 mlrd teŋge kölemınde kö­mek alǧan. 873,3 mln teŋ­gege şaǧyn nesieler berılgen. Sonyŋ nätijesınde 65 adam käsıbın jaŋadan aşypty. Mūndai ıs-şaralardyŋ bererı köp. Bırınşıden, būrynǧy 9 myŋ jūmys oryndaryn saqtap qaluǧa mümkındık berse, ekınşıden, jaŋadan 6300 jaŋa jūmys oryndaryn aşuǧa septıgın tigızıptı.

Salyq amnistiiasy tabysty arttyrady

Qala basşysy aǧymdaǧy jyldyŋ mamyr aiynda Astanada käsıpkerler­ge qyzmet körsetetın tolyq­qandy ortalyq aşylatynyn habarlady. Mūndai ortalyq öz jobalaryn jüzege asyruǧa niettengen käsıpkerlerge qajettı qarajat pen memlekettık qyzmet türlerın alu joldaryn jeŋıldetedı. Kez kelgen käsıpkerge «bır tereze» qaǧidaty boiynşa barlyq qyzmet türlerın kedergısız alyp, jobasyn ıske asyruǧa qoldau körsetıledı.
Käsıpkerlerdı naqty qoldaudyŋ taǧy bır tetıgı – salyq amnistiiasy. Memleket basşysy
Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ bas­tamasymen ötkızıletın būl şara är käsıpkerge öz tabysyn arttyruǧa jol aşady. Bır sözben aitsaq, jinaqtalǧan salyqtardan bosatu şaǧyn jäne orta bizneske öndırısın ūlǧaituǧa, saiyp kelgende, tabysyn eseleuge jäne ömır süru sapasyn jaqsartuǧa jaǧdai tuǧyzady.
Būdan bölek, Elbasynyŋ tapsyrmasy boiynşa Astanadaǧy käsıpkerlerdıŋ kartasy jasalady. Ol kartada ärbır käsıpkerge qatysty naqtyly mälımetter bazasy qalyptasady. Jalpy mälımettermen qatar aktualdy märtebesı, iaǧni käsıpker nesiesınıŋ bar-joqtyǧy, onyŋ bankrotqa ūşyrau qaupı, salyqtardy der uaqytynda tölegenı, qandai mamandarǧa mūqtajdyǧy jäne t.b. körsetıledı. Sonymen qatar käsıpkerlıkke qatys­ty ahualdy baqylap otyruǧa mümkındık beretın arnaiy portal aşu mäselesı qarastyryluda.

Öndırıs östı, jūmys oryndary köbeidı

2018 jyldyŋ qaŋtar-­jeltoqsan ailarynda 601,7 mlrd teŋgege önerkäsıp önımderı öndırılgen. Būl körsetkış ötken jyldyŋ säikes kezeŋımen salystyrǧanda 6,7 paiyz­ǧa artyq. Önım öŋdeu önerkäsıbınde ösım deŋgeiı 8,8 paiyzdy nemese 505,1 mlrd teŋgenı qūraǧan. Sonyŋ ışınde: susyndar öndırude – 35 paiyzǧa, maşina jasauda – 11,2 paiyzǧa, himiia önerkäsıbı önımderı öndırısınde – 46,1 paiyzǧa, qaǧaz jäne qaǧaz önımderı öndırısınde – 1,1 paiyzǧa, metallurgiia önerkäsıbınde – 12,9 paiyzǧa, kiım şyǧaruda – 49,8 paiyzǧa, azyq-tülık önımderı öndırısınde 5,4 paiyzǧa östı.
Ötken jyly jalpy qū­ny 10,5 mlrd teŋgenı qū­­rai­tyn 7 joba ıske qo­syl­dy. Sonyŋ nätijesınde jaŋadan 730 tūraqty jūmys orny qūryldy. El­ordada önerkäsıptıŋ qar­qyndy damuyna arnaiy ekonomikalyq ai­maq­tyŋ önerkäsıptık alaŋ­qaiynyŋ boluy oŋ yq­pa­lyn tigızetını sözsız. Qazırgı taŋda būl alaŋda elımızde teŋdesı joq bıregei tauarlar şyǧaratyn
50 käsıporyn jūmys ısteidı. Atalǧan käsıporyndar telekommunikasiialyq modemder, kommutatorlar, elektrondy-optikalyq qūrylǧylar, adamdardy köşıruge arnalǧan qūtqaru kapiu­şondary jäne t.b. önımder şyǧarady.

«Aqyldy qalanyŋ» igılıgı – innovasiialar

Zamana aǧymyna sai in­no­vasiialardy engızu dege­nımız tehnologiialardyŋ soŋynan quu emes. Būl – bäsekelestı kürestegı qatty qūral. Öitkenı basqa närse emes, tek innovasiia­lar ǧana köşbasşyny aiqyn körsete alady.
Elordada «Aqyldy qala» jobasy boiynşa zama­naui sifrlyq teh­no­lo­giia­­lar engızılıp jat­qany­nan jūrt­tyŋ bärı habardar. Būǧan mysal – auqymdy mälımetterdı jinau jäne öŋdeu jü­iesı, «Sergek» beinebaqylau jüiesı, Smart-bılım beru, Smart-medisina, elektrondy PİK, kommunaldy-tūrǧyn üi salasyn sifrlandyru siiaqty jobalar. Halyqqa esep beruı kezınde qala basşysy Baqyt Sūltanov biyl «Zattar ǧalamtory» tehnologiiasyn qoldanu arqyly 31 köşe şamdarynyŋ auystyrylatynyn jariialady. Mūndai tehnologiia qondyrǧylardyŋ qosyluyn, mälımetterdı jinaqtau jäne taldamaly aqparatty aludy, şyǧyndardy azaitudy jäne jūmystyŋ tiımdılıgın arttyrudy qamtamasyz etedı.
Atap aitarlyǧy, qolaily innovasiialyq ortanyŋ boluy käsıbın jaŋadan bastaityn käsıpkerlerge arnaiy jūmys keŋıstıgın qūruǧa mümkındık beredı. «Aǧymdaǧy jyldyŋ säuır aiynda bız käsıpkerler men innovatorlardyŋ basyn bır jerge bırıktıretın qalalyq innovasiialyq alaŋqaidy aşudy josparlap otyrmyz. Būl TMD keŋıstıgındegı alǧaşqy kovorking-ortalyq bolmaq. Jobany Şveisariianyŋ Jeneva qalasynda orna­lasqan «Seedstars» halyq­aralyq biznes akseleratorymen bırlese otyryp jüzege asyramyz. Atalǧan kompaniia jelısıne älemnıŋ ärtürlı elderındegı 70-ten astam startapşylar, käsıpkerler jäne investorlar kıredı» dedı Baqyt Tūrlyhanūly.
Sonymen qatar biyl EKSPO qalaşyǧyndaǧy pavilondardyŋ (S 2.4 blogy) bırınen üzdık kä­sıpkerlık şeşımderge arnalǧan «IDEA Park» aşylady. Ol jerde Astananyŋ «aqyldy qala» salasynda qoldanyluy mümkın degen keleşegı zor tehnologiialar ūsynylady. Atap aitsaq, virtualdy naqtylyq, zattar ǧalamtory, Smart City tehnologiialary, robottar jäne özge de trendtık tehnologiialar.
İnnovasiialardy medisinaǧa engızuden de As­tana köş basynda tūr. Qa­la basşysy medisina sa­lasyndaǧy innovasiialardy da tılge tiek ettı. Onyŋ aituynşa, jedel järdem kölıkterı qazırdıŋ özınde baǧdarşamdardy basqara alatyn deŋgeige jettı. Taǧy bır jaŋalyq – täjıribe retınde engızılgen «densaulyq brasletterı». Astanalyqtardyŋ denı qazır elektrondy tölqūjatqa köştı.
Qalada «Sergektıŋ» 6 myŋ kamerasy ornatyl­ǧan. Olardyŋ barlyǧy bır-bırı­men bailanystyrylǧan. Bır quanarlyǧy, osy «Sergektıŋ» arqasynda aulalardaǧy qylmys deŋgeiı ekı esege tömendedı. Al tas­joldardaǧy jol-kölık oqi­ǧalary 2 esege qysqardy.