Maqtanyşymyz – Maqtai aǧa

Biyl körnektı memleket jäne qoǧam qairatkerı Maqtai Saǧdievtıŋ tuǧanyna 90 jyl toldy. Özım osyndai ardaqty azamatpen jaqyn aralasyp jäne qyzmette üzeŋgıles bolǧanymdy ülken märtebe sanaimyn.

Aǧamyz adamgerşılıgı mol, el qyzyǧardai ülgıge, tälım-täjıribege toly elımızdıŋ abzal azamaty edı. Sonau seksenınşı jyldar basynda Mäskeuden Bükıl­odaqtyq ǧylymi-zertteu kibernetika institutyndaǧy qyzmetımdı tastap, elge kelgende menı Torǧai oblysyna sovhozdyŋ bas ekonomisı jūmysyna jıbergen edı. Sol uaqytta bırınşı ret Maqtai Ramazanūly Saǧdiev turaly estıgen bolatynmyn. Bılıktı basşy, şeber ūiymdastyruşy, ädıl adam ekenın qarapaiym halyq süisıne aityp jürgenın emıs-emıs estıdım.
Bırınşı tanysu Almatyda – Memlekettık agroönerkäsıp komitetınde boldy. Ol kezde men sol komitet bastyǧynyŋ bırınşı orynbasary – ministr qyzmetın atqaryp jürgen edım. Ūzyn boily, jüzı aşyq, özıne adamnyŋ nazaryn tez audartyp, köŋılın tartyp alatyn adam eken. Sol kezde Maqtai Ramazanūly – Kökşetau oblystyq partiia komitetınıŋ bırınşı hatşysy. Basqaryp otyrǧan oblysy – respublikadaǧy auyl şaruaşylyǧy eŋ damyǧan aimaq. Köptegen jaŋalyqtar engızgen. Äsırese, auyl şaruaşylyǧy önımderın öŋdeude aldyŋǧy qatarda bolatyn. Dükenderı de jergılıktı nan, et-süt önımderıne tolyp tūratyn. Äleu­mettık jaǧdaiǧa köp jaŋalyq engızgen. Aleksandrovka (qazırgı Kenesary) auylyn qaitadan jaŋǧyrtyp, ülgı retınde jaŋa qūrylystar salǧan. Sol kezeŋderde köptegen auylşaruaşylyq mäselelerın talqylap edık. Kökşetau oblysyn aralaǧanda Maqtai aǧamyzdyŋ ıstep jatqan ısın, engızgen jaŋalyqtaryn körıp, özın ırı auyl şaruaşylyq maqtany, üzdık agroönerkäsıp keşenın ūiymdastyruşy retınde tanytqanyna öz közımmen kuä boldym.
Qazaq elı egemen bolǧannan keiın Kökşetau oblysynyŋ bırınşı äkımı bolyp Prezident Jarlyǧymen taǧaiyndaldym. Ärine, oblysqa baruǧa daiyndyq jürgızıp, saraptau jasadym. Eŋ bastysy, agrarlyq oblysty industriia­landyru qajet edı. Sonyŋ arqasynda äleumettık mäselelerdı şeşu. Ol – jylu, jol, su mäselelerı. Kökşetauda osy mäselelermen tolyǧyraq tanysyp qarasam, oblysta būl problemalardy şeşuge Maqtai aǧamyz kezınde kırısıp ketken eken. Dälırek aitsam, RK-2 qazandyǧy barysynda äjeptäuır jūmystar ıstelgen. Jol mäselesın şeşude de bastama jasalyp, Kökşetau men Şuchinsk arasyndaǧy keŋ joldy saluǧa kırısken eken. Al su mäselesı kezınde öte kürdelı, Kökşetauǧa Sergeev su qoimasynyŋ su qūbyry tartylyp, Saumalkölge jaqyndap kelgen. Osy qūrylystardy jalǧastyrudy oilaǧanmyn. Sonymen qatar Vasilev ken-baiytu kombinatynyŋ jūmysyn bastap, jaŋa ädıspen altynnyŋ konsentratyn alyp, Kökşetauda altyn qorytatyn seh salyp ta ülgerıptı. Syrymbettegı qalaiy ken ornyn igerudı bastauǧa öz ülesın qosqan eken. Mıne, osyndai elge, halyqqa qajettı mäselelerge bas bolyp, küş salǧan Maqtai aǧamyz oblysta özınıŋ öşpes ızın qaldyryp edı. Sondyqtan da äsem Kökşede qarapaiym halyq bolsyn, ärtürlı deŋgeidegı basşy bolsyn, Maqtai aǧamyz turaly sü­iıspenşılıkpen aitatyn. Öz tarapymnan men de Maqtai aǧamyzdyŋ bastaularyn jalǧastyryp, ärı qarai damytuǧa tyrys­tym. 1989-1990 jyldary Qazaq KSR Joǧarǧy Keŋesı töralqasynyŋ töraǧasy bolyp, osy asa joǧary qyzmettı abyroimen atqardy. Ol kısı kezınde ministr, KSRO halyq deputaty, keiınırek Mäjı­lıs deputaty boldy.
Keiınırek Ardagerler keŋesınıŋ töraǧasy qyzmetıne auysyp, astanany Aqmolaǧa köşırude şyn jürekten qoldap, ülken kömek körsettı. Jalpy, Ardagerler keŋesın basqarǧanda aqsaqaldardyŋ, jalpy halqymyzdyŋ qūrmetıne bölendı. Oblystardy basqarǧanda respublikalyq Ardagerler keŋesımen, onyŋ basşysy Maqtai Ramazanūly Saǧdiev­pen aqyldasyp tūratynbyz. Sondaǧy eŋ bastysy Maqtai aǧamyzdyŋ aitatyny – «Ardagerler – elımızdıŋ altyn qazynasy ekenın eşqaşan esten şyǧarmau kerek, jasaǧan kömek esesımen qaitady» deuşı edı.
Maqtai aǧamyzdyŋ şirek ǧasyrdan artyq uaqytta bıreuge bır qatty söilep, aiǧailaǧanyn, ne bolmasa bıreuge jekıp ūrysqanyn körgenım joq. İitellektualdyǧy joǧary, adamgerşılıgı mol, ömırşıl, jūrtşyl, aq niettı, abzal aǧamyz edı.
Aqyrǧy künderıne deiın kezdeskende, telefon arqyly söileskende eldıŋ jaǧdaiyn bılıp, onyŋ ışınde auyldyŋ, jalpy halyqtyŋ jaǧdaiyn sūraityn. Ekı ǧasyrdyŋ toqailasqan tūsynda ömır sürıp, ekı däuırde – Keŋes Odaǧy kezınde, odan keiın egemen Qazaqstan kezınde elıne, jerıne qyzmet ıstedı. Köp jyldar josparly ekonomika qūryp, kompartiia qyzmetkerı bolsa da, Qazaqstannyŋ naryq ekonomikasyna kömektesıp, tolyǧymen qoldady jäne Prezidentımızdıŋ reformalaryn ıske asyru jolynda belsene eŋbek sıŋırdı. Tūŋǧyş Prezidentımız Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev aitqandai, «Maqtai aǧamyz ädemı qartaia bıldı».
Fazyl Kärıbjanov aǧamyz­dyŋ tuǧanyna jüz jyl toluyna bailanysty elımızdıŋ eleulı memleket jäne qoǧam qairatkerlerı, Elbasyǧa hat jazǧanda bırınşı qoltaŋbasyn Maqtai Ramazanūly Saǧdiev qoiǧanda: «Bız ūlylarymyzdy ärdaiym ūmytpaiyq» dep aitqan eken. Solai bolǧai dep ärdaiym tıleimın. Maqtai aǧamyz da elımızdıŋ ūlylarynyŋ qatarynda ekenı sözsız. Eren eŋbegı, halqyna jasaǧan qyzmetı äruaqytta este qalady.

Jänıbek KÄRIBJANOV,
memleket jäne qoǧam qairatkerı