Juyrda Memleket tarihy institutynyŋ «Ūly Dala tūlǧalary» seriiasymen taǧy bır kıtaptyŋ tūsauy kesıldı. Būǧan deiın jaryq körgen Nūrsūltan Nazarbaev, Jūmabek Täşenev, Älımhan Ermekov, Iliias Esenberlin, Kärım Myŋbaev sekıldı tūlǧalardyŋ ızı Nūrtas Oŋdasynovqa qatysty qūndy eŋbekpen tolyqty. Osy oraida ırgelı zertteudıŋ avtory, tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty Qanat EŊSENOVPEN sūhbattasqan edık.
«BIRINŞI Bİ – HALYQ, EKINŞI Bİ – TARİH»
– Nūrtas Oŋdasynov elımızdıŋ eŋ qiyn kürdelı kezeŋınde el Ükımetın 13 jyl boiy basqarypty. Sonau 1938 jyly talai qyrşyndy qynadai qyrǧan uaqytta nebärı 34 jasta joǧary qyzmettıŋ jauapkerşılıgın sezıngen eken. Jalpy, onyŋ önegelı ısın közı qaraqty ziialy qauym jaqsy bılgenımen, jeke tūlǧa retınde qoǧamdyq-saiasi qyzmetı ǧylymi tūrǧydan öz baǧasyn aldy ma?
– Kez kelgen eldıŋ jürıp ötken joly men tarihy bolady. Sondai-aq, är memleket özınıŋ ırı tūlǧalarymen tanylady. El tarihyndaǧy är däuırdıŋ qadau-qadau tūlǧalary bar ekendıgı anyq. Jiyrmasynşy ǧasyrdyŋ qatal da ozbyr synynan ötken bırtuar azamattyŋ bırı Nūrtas Dändıbaiūly edı. Ol – Ǧylym akademiiasynyŋ salynuyna, qyzdar pedagogikalyq jäne şet tılder instituttaryn aşuǧa mūryndyq boldy. Moiynty–Şu temırjoly, Ile, Şu özenderıne köpır, Syrdariiaǧa böget jäne Bögen su qoimasy, Arys–Türkıstan kanaldarynyŋ salynuyna da ūiytqy bolǧan azamat. Qazaqstanda auyr önerkäsıptıŋ damuyna qosqan ülesı öz aldyna. Kino önerınıŋ alǧaşqy damu kezeŋınde «Amangeldı», «Raihan», «Abai änderı» körkem filmderınıŋ tüsırıluıne septıgın tigızgen. Abai Qūnanbaevtyŋ 100 jyldyq mereitoiyn ötkızude resmi qauly şyǧaryp, basy-qasynda jürgen.
Tarihi tūlǧanyŋ taǧdyry auyr. Ony közı tırısınde bırge ömır sürgen halyq synaidy, ömırden ötkennen keiın taǧy da zamana elegınen ötedı. Qairatkerdıŋ «Bırınşı bi – halyq, ekınşı bi – tarih» dep aitqan ūlaǧatty sözı bar. Rasynda, uaqyt töreşı, halyq baǧalauşy ekendıgı haq. Sondyqtan «er esımı, el esınde jüruı» üşın onyŋ ömırı men qyzmetın tolyq qamtityn ǧylymi tūrǧydan zerdelengen eŋbek jazu kerektıgın tüsındım. Elge qaltqysyz qyzmet etken tūlǧany jas ūrpaqqa därıpteu öte özektı dep bılemın. Öitkenı tūlǧanyŋ qoǧamdyq-saiasi qyzmetın zertteu barysynda sol zamannyŋ tynysy men tabiǧaty, adamdardyŋ qarym-qatynasy aşylady. Jalpy, tarihi tūlǧalarymyzdyŋ önegelı ömırın zertteu men nasihattau – elımız üşın öte qajet mäsele. Mysaly, alysqa barmai aq, körşı Reseide «İosif Stalin», «Nikita Hruşev», «Leonid Brejnev» jäne taǧy basqa qairatkerlerı men orys patşalaryn jeke-jeke seriialyq eŋbekter retınde şyǧaryp, ūlttyq tarihyn ūlyqtap kele jatyr ǧoi. Al bügıngı jahandyq däuırde bız de, eldıgımızdı saqtap, täuelsızdıgımızdı baiandy etuımız üşın ūlttyq tarihymyz imidj ekendıgın ūmytpauymyz kerek. Öitkenı älem elderınıŋ ärqaisysy özındık kelbetın eŋ bırınşı ūlttyq tarihy jäne tūlǧalarymen tanytyp kele jatyr.
– Ūlt qairatkerı Nūrtas Oŋdasynovtyŋ atqarǧan qoǧamdyq-saiasi qyzmetıne qysqaşa şolu jasai ketseŋız?
– Nūrtas Oŋdasynov 1904 jyly Türkıstan jerınde qarapaiym diqanşylyqpen ainalysatyn otbasynda düniege keldı. Jas künınde auyl moldasy Kärımqūldan arabşa hat tanyp, qissa, dastan jäne batyrlar jyryn oqyp, ūlttyq dästürmen ruhtanyp ösken. Jastai jetım qalyp, 1920-1922 jyldary Taşkent qalasynda №14 mektep-internatta oqydy. Odan keiın 1923-1927 jyldar aralyǧynda Taşkent Orman şaruaşylyǧy tehnikumynda därıs alǧan. 1927-1930 jyldary Qyzylorda, Jambyl jäne Şymkent qalalarynda Su şaruaşylyǧy mekemesınıŋ qyzmetkerı boldy. Jas kezınen alǧyr, zerek jas jıgıt 1930-1934 jyldary Taşkenttegı Orta Aziia universitetıne qarasty İrrigasiia institutyna oquǧa tüstı. Al 1934-1938 jyldary Qazaq Orman şaruaşylyǧy basqarmasynda orynbasar, keiınırek basşylyq qyzmet atqarǧan. Ol qyzmet babymen örlep, 1938 jyly Şyǧys Qazaqstan oblystyq atqaru komitetıne töraǧa bolyp taǧaiyndalady. Oblysta alty ai qyzmet jasap jürgen uaqytynda onyŋ ıskerlıgı men jaŋaşyldyǧyn, talantyn tanyǧan Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq komitetınıŋ bırınşı hatşysy Skvorsov 1938 jyldyŋ şılde aiynda Ükımet töraǧalyǧyna (Sovnarkom) taǧaiyndaǧan. Keŋestık Qazaqstannyŋ eŋ auyr jyldarynda 1938-1951 jyldary Ükımet töraǧasy retınde qyzmet atqaryp, el müddesın qorǧai bılgen qairatker, 1951-1953 jyldar aralyǧynda Mäskeudegı Joǧary Partiia mektebınıŋ tyŋdauşysy boldy. Odan qaita oralǧanda 1954-1955 jyldary Qazaqstan Joǧarǧy Keŋesı Töralqasynyŋ töraǧasy qyzmetın atqaryp, 1955-1962 jyldar aralyǧynda 7 jyl boiy Gurev (qazırgı Atyrau) oblysynyŋ basşysy qyzmetterınde bolyp, zeinetkerlıkke şyqqan.
ARMANDA KETKEN BAUYRLAR
– Jalpy, qairatkerdıŋ eŋbegın saralauda onǧa juyq mūraǧat qoryn aqtardyŋyz. Türkıstan topyraǧynda düniege kelgen tūlǧanyŋ balalyq şaǧy men ösken ortasyna qatysty qandai da bır tyŋ derekter tabyldy ma?
– Qairatkerdıŋ ömırı men qyzmetıne qatysty ǧūmyrbaiandyq ǧylymi-zertteu eŋbegın jazyp şyǧu oŋai şarua emes, öitkenı onyŋ qyzmet jasaǧan jerlerı boiynşa ızın quyp qarau kerek. Odan keiın zamandastarynyŋ estelıkterınen basqa, ǧylymi ainalymǧa kırmegen tyŋ mūraǧat derekterı köp bolǧandyqtan, olardy ızdeu kerek boldy. Tek, sonda ǧana qairatkerdıŋ qoǧamdyq-saiasi qyzmetı tolyq aşylatyndyǧy belgılı. Sondyqtan, Almaty, Atyrau, Semei, Taraz, Qyzylorda, Şymkent qalalaryndaǧy mūraǧat qorlarynda ūzaq ızdenıster jasap, qairatker qabyldaǧan būiryqtar, şeşımder, qauly-qararlar, baiandamalar, qoly qoiylǧan qūjattar jäne taǧy basqa ärtürlı tyŋ derekter qaralyp, olardyŋ barlyǧy būltartpas dälelder retınde eŋbek jazuǧa tyŋ derekter retınde paidalanyldy. Mäselen, anasy erte qaitys bolyp, aşarşylyq jūty qysqan zamandy körgen Nūrtas Oŋdasynovtyŋ jas kezınde bır-bırınen köz jazyp qalǧan Toiyndyq esımdı qaryndasy bolǧan. Kezınde Arys qalasynda bıreuler asyrap alǧan eken. Sol Toiyndyqtyŋ qyzy keiın özınıŋ balalaryna «naǧaşym lauazymdy qyzmetker bolǧan» dep ünemı aitady eken. Bıraq balalary jastyqpen män bermegen. Qaitys bolarynda «eŋ bolmasa soŋǧy ret bır ızdeŋderşı» dep amanattaǧan körınedı. Kezınde Nūrtas Dändıbaiūly qaryndasynyŋ sol qyzyn Jaqsygül dep ızdegen eken. Alaida asyrap alǧan äjesı Marjan qyzdy alyp ketpesın dep onyŋ atyn ädeiı «Güljan» dep özgertıp jıbergen. Sodan bolar 1936-38 jyldary Nūrtas Oŋdasynov jienın ızdep taba almai ketken körınedı. Analary qaitys bolǧanşa naǧaşysyn körudı armandap ketken. Şükır, bügınde olardyŋ ūrpaqtary bır-bırımen aralasuda.
– Nūrtas Dändıbaiūly Taşkenttegı jetım balalarǧa arnalǧan internatta Beisembai Kenjebaev, Ötebai Tūrmanjanovtarmen bırge oqyǧan desedı…
– Aty atalǧan azamattarmen qatar Raiymbek Ahmetov, Jüsıpbek Arystanov, Bektas Şynarbaev, Beisembai Qasqyrov, Bapaş Kenşımbaev bärı Taşkenttegı № 14 jetım balalarǧa arnalǧan internatta tärbielengen. Beisembai Kenjebaevtyŋ şäkırtı, tanymal ǧalym Qūlbek Ergöbek ūstazynan estıgen bırqatar qūndy mälımetter keltıredı. Jetımhanada sabaq bergen ūstazdary – Säduaqas Ospanov jäne Mäjhür Jüsıptıŋ balasy Ämin Jüsıpov. Säduaqas Ospanov qarausyz, köşe kezbelerı atanyp kelgen balalarǧa Abaidyŋ öleŋderın jattata bergen. Abai ruhy äbden taŋdailaryna sıŋgen. Nūrtas Oŋdasynov pen Beisembai Kenjebaevtardyŋ qily zamandarda aryna kır şaldyrmai, ūlt aldyndaǧy paryzyn adal atqaruy osyndai ruhani altyn qainardan susyndap ösuınen.
ŪLT QAINARYN ŪSTAZDAN SIŊIRGEN
– «Ūstazy jaqsynyŋ, ūstamy jaqsy» demekşı, Säduaqas Ospanov Alaşorda qūramynda bolǧan emes pe?
– Ärine, alaşorda qūramynda bolǧan adam. Özıŋız bılesız, qazaqtyŋ tūŋǧyş aǧartu instituty Abai atyndaǧy Almaty memlekettık universitetı dep jürmız ǧoi. Şyntuaityna kelgende, qazaqtyŋ tūŋǧyş aǧartu instituty Taşkent qalasynda aşylǧan. Aşyluynan qaşan qalyptasuyna deiın aianbai eŋbek etken adam – Säduaqas Ospanov. Ol – «Aq joldy» şyǧaruşy redaktorlardyŋ bırı. Özı keiın Semei öŋırınde audandyq partiia komitetınıŋ bırınşı hatşysy qyzmetınde tūryp alaşorda müşesı esebınde 1937 jyly «halyq jauy» retınde atylyp ketken.
– İnternattaǧy ekınşı ūstazy Mäşhür Jüsıptıŋ ūly Ämin turaly ne aitasyz? Onyŋ taǧdyry qalai boldy?
– Ämin Jüsıpov – büldırşınderdıŋ taza jüregıne ūlttyq ruh qūiyp tärbielegen, qazaqtyŋ alǧaşqy aǧartuşylarynyŋ bırı. Ätteŋ, qyrşyn ketken. Ol Abaişyl, Alaşşyl bolǧan desedı. Jetım balalar osy ekeuınıŋ arly jüzıne qarap ösken.
Aita keteiın, bırge oqityn Babaş Kenşımbaevtyŋ 10 jasar qaryndasyn aştyqtan yǧysyp Taşkentke barǧan kezde naubaihana ūstaityn bai armian azamaty segız äielınen üstınen toqaldyqqa alady. Män-jaidy bılıp, jylap kelgen Babaş baliǧatqa tolmaǧan qaryndasyn ūstazy Ämin bastap, balalar baryp, tapa-tal tüste tartyp äketedı. Söitıp, özderınıŋ internatyna ornalastyrady. Osy oqidan keiın ekı-üş kün öter-ötpesten jetımhana aldyn tazalatyp jürgen Ämin Jüsıpovtı qara tündı jamylyp kelgen qaraqşylar pyşaqtap ketken. Jetım balalar Ämindı jabylyp köterıp aparǧanmen, emhanaǧa jetpei jolda jan tapsyrǧan. Sol bır qaraly jiynda ūstazben qoştasqan Beisembai Kenjebaev jäne Nūrtas Oŋdasynov egılıp tūryp jylaǧan desedı. Däl osy jiyndaǧy qoştasuda Mırjaqyp Dulatov söz söilegen.
Nūrtas Dändıbaiūlyn 13 jasynda internatta qazaqtyŋ jetım balalarymen bırge qamqorlyqqa alǧan Ǧani Mūratbaev. Sondyqtan ünemı «Ǧanidan ǧibrat ǧūmyrym» dep aityp jürgen. Ūstazy turaly ädemı estelıkterı köp. Jalpy, Nūrtas Oŋdasynovtyŋ ömır jolynda jäne qiyn sätterde onyŋ aldynan qazaq ziialylary jolyqty, tärbie berdı, baǧyt berdı. Aituly qairatker tūlǧa Nūrtas Oŋdasynov jiyrmasynşy ǧasyr basyndaǧy qazaq ziialylarynan – Sūltanbek Qojanov, Näzır Töreqūlov, Ǧani Mūratbaev, Säduaqas Ospanov, Ämin Jüsıpov, Mūhtar Äuezovterden tälım-tärbie alǧan jäne olardyŋ keŋestık kezeŋdegı jalǧasy ekendıgı anyq.
«QAZAQSTAN ǦYLYMY KÜMISTEI TAZA BOLSYN»
– Nūrtas Oŋdasynov Dınmūhammed Qonaevty – Leningradtan, Qanyş Sätbaevty – Jezqazǧannan, Hakımjan Nauryzbaevty Qostanaidan tapqan desedı…
– «Bırın ırı saiasi qairatker, ekınşısın ǧūlama ǧalym, üşınşısın tūŋǧyş müsınşı jasaǧany üşın qazaq halqy oǧan qaryzdar» dep jazǧan professor Ǧarai Saǧymbai. Ol kezderı KSRO Ǧylym akademiiasynyŋ Qazaqstan bölımşesınde kıleŋ özge ūlttyŋ ökılderı qyzmet etıp, qazaq ǧalymdarynyŋ joqtyǧy tūlǧanyŋ janyna batady. Söitıp Ǧylym akademiiasyn qūrudy maqsat etedı. Özı Qanyş Sätbaevtyŋ talantyn baiqaidy da, kömekşısıne aitqan tapsyrmasy boiynşa ol Mäskeu qalasyna N.D.Oŋdasynovtyŋ soŋynan baryp, alǧaş ekeuı qonaq üide qūpiia jaǧdaida kezdesken. Sebebı Q.İ. Sätbaevtyŋ üstınen būryn Alaşorda müşesı bolǧan dep aryzdar jazyla bastaǧan uaqytta, ony asa saqtyqpen qiyn jaǧdaidan alyp şyǧyp, Qazaqstan Ǧylym akademiiasyna Prezidenttıkke ūsynǧan. Oǧan deiın «Sosialistık Qazaqstan» jäne «Kazahstanskaia pravdadan» maqalasyn oqyp, tyŋ oilaryn, ideialaryn ūnatqan. Tıptı, maqalasyn saqtap qoiǧan eken. Orynbasaryna «Sätbaevty tabyŋdar. Soŋymnan Mäskeuge kelsın» dep ötınedı. Sodan ekeuı Mäskeude kezdesıp, qazaq ǧylymy turaly äŋgımelesıp, bolaşaqqa jospar qūrady. Ol uaqytta Sätbaev Jezqazǧanda geologiialyq ekspedisiiany basqaryp jürgen. Söitıp, onyŋ basyna töngen qauıpten arşalap alǧan da Oŋdasynov. Sodan köpten kütken Ǧylym akademiiasy qūrylyp, ony Sätbaevqa tapsyrady. Nūrtas Oŋdasynov özı köpten armandaǧan akademiianyŋ aşylu kezınde «Qazaq ǧylymy kümıstei taza bolsyn» dep yrymdap kümıs aqşany taǧan qaqqanda tabanyna tastaǧan eken.
Sol siiaqty Şyǧys Qazaqstan oblysyna barǧan saparynda Leninogor kenışınde jürgen Qonaevpen 1938-1939 jyldary tanysyp, 1942 jyly ülken saiasatker basşylyq qyzmetke äkeledı. Al 1943 jyly Qostanai oblysy, Ūzynköl audanyna ıssaparǧa barǧan barǧanda 16 jasar Hakımjan Nauryzbaevtyŋ talantyn baiqap, ony Almatyǧa oquǧa şaqyrtyp, müsınşı Olga Kudriavsevaǧa tapsyryp, Ukraina men Reseige oquǧa jıbertken. Keiın Hakımjan Nauryzbaev qazaq halqynyŋ ataqty müsınşısı boldy. Ol özınıŋ estelıgınde: «Qairatker Nūrtas Oŋdasynov bolmasa, müsınşı Hakımjan Nauryzbaev bolmas edı» dep jazǧan edı.
Halqynyŋ şyn janaşyry kün demei, tün demei qyzmet etken. Alǧaşqy Samarqan atalǧan tüsınıksız atauy bar zauytty – «Temırtau», Gurev-20 degen atauy bar qalany – «Aqtau» atandyrǧan da Nūrtas Oŋdasynov. Mūnaily Maŋǧystau men Atyrauǧa 7 jyl basşy bolǧan Oŋdasynovty älı künge deiın aŋyz qylyp aitatyn aqsaqaldar bar.
QYZMETTEN KETIRGEN – HRUŞEV
– Bır derekterde Nūrtas Oŋdasynovtyŋ Hruşevtıŋ qyryna ılıkkenı turaly aitylady. Ne üşın?
– Ökınışke qarai, 1962 jyly Oŋdasynovty Gurev oblysy basşylyǧynan 58 jasynda ketıruge Hruşev qūpiia tapsyrma bergen. Öitkenı ekeuı üş mäselede kelıspei qalǧan. Ūlt qairatkerı bırınşı, tyŋ igeruge, ekınşı, Oŋtüstık Qazaqstan audandaryn Özbekstanǧa beruge jäne üşınşı, Maŋǧystau mūnaiyn igeremız degen de, Hruşev Sıbır mūnaiyn igeremız, Maŋǧystau mūnaiynyŋ qajetı joq dep aitysyp qalǧan. Keŋestık qyzyl imperiia basşysyna pıkırın aşyq aityp, qarsy şyqqany üşın onyŋ qyryna ılıkken. Bıraq, odan taisaqtap, keşırım sūrap iılmegen. Ūlttyq müddenı qorǧai bılgen azamat. Sol sebeptı, ony erterek zeinetkerlıkke şyǧartuǧa astyrtyn äreket jasalǧan.
Zeinetke şyqsa da, şyǧarmaşylyqpen ainalysqan. Onyŋ 2 tomdyq «Arabşa-qazaqşa tüsındırme sözdıgı», 1 tom «Parsyşa-qazaqşa tüsındırme sözdıgı» jäne «Arab tektı qazaq esımderı» men «Şyǧys halyqtarynyŋ maqal-mätelderı» atty eŋbekterı, sonymen qatar türık satirigı Mehmet Teaufiktıŋ «Bū Adam» degen audarmasy jaryqqa şyqqan.
Jalpy, qairatker Nūrtas Oŋdasynov 27 jyl zeinetkerlık jasynda Mäskeude tūryp, şyǧarmaşylyqpen ainalysyp, Qazaqstandaǧy ziialy qauymmen tyǧyz aralasyp otyrǧan. Maqalalar jazǧan, hattar joldaǧan. Mäselen, Manaş Qozybaev, Özbekälı Jänıbekov, Rahmanqūl Berdıbaev jäne taǧy basqalarmen aralasqan. 1989 jyly Mäskeu qalasynda qazan aiynyŋ soŋynda ömırden ozyp, süiegın tuǧan jerı Türkıstanǧa äkelıp jerlegen.
ORYNDALMAǦAN ÜŞ ARMAN
– Qatelespesem, 2004 jyly Türkıstanda Nūrtas Oŋdasynovtyŋ 100 jyldyǧyna arnalǧan halyqaralyq konferensiia öttı. Jiynǧa Mäskeuden ūrpaqtary kelıp, söz söilegen bolatyn. Sonda ölerınıŋ aldynda äkelerınıŋ «Tuǧan jerıme jerleŋder» dep äbden amanattaǧanyn estıdık. Tūlǧany soŋǧy saparǧa qalai şyǧaryp saldy?
– Elge bır kelgen saparynda «Osy menı qaitys bolǧannan keiın elge äkelıp qoiatyn adamdar bolar ma eken?» dep bır sät oilanyp otyrǧan kezderı bolǧan desedı. Qaitys bolarynan aldyn äielı Valentina Astapovaǧa da amanat retınde «Men qaitys bolsam, elden adamdar äketuge kelse, ūstama» deptı.
1989 jyly Mäskeu qalasynda qazan aiynyŋ soŋynda ömırden ozyp, süiegın tuǧan jerı Türkıstanǧa äkelıp, 4 qaraşada jerlegen. Türkıstandaǧy būryn Üşqaiyq atalǧan auylǧa, keiın Amangeldı atauy berılgen. Qazır ol «Nūrtas auyly» dep atalady.
Negızınde, Oŋdasynovtyŋ oryndalmaǧan üş armany bar edı. Sonyŋ bırı zeinetkerlıkke şyqqan soŋ Almatyda tūrsam dep armandaǧan, alaida Mäskeuge ötıp kettı. Ekınşı armany – qazaqy, talantty jıgıtterdı qyzmet babynda köp ösıre almadym deidı. Üşınşısı – jas kezınde ǧylym qusam, kıtap jazsam dep armandaǧan. Bıraq taǧdyrdyŋ jazuy el basqaru boldy.
Balalary jönınde aitsam, Nūrtas Oŋdasynovtyŋ Eskendır jäne Gennadii atty ekı ūly boldy. Olardan üş nemere, bır şöbere süigen. Qazır olar Mäskeude tūrady. Düisen degen aǧasynan Äbıldä, Nūrdıldä, Zübaira, Manzura, Güljan, Jūmadıldä taraǧan. Bärı zeinette. Osy rette aita keteiın, Nūrtas Oŋdasynov Düisennıŋ balasy Äbıldany bauyryna alady. Qūjattaryn bärın ötkızgen eken. Bıraq Äbılda qaitys bolyp ketedı. Sonda «Menı Mäskeude qaldyrmai, elge aparady degen Äbılda menen erte kettı ǧoi» dep äbden küizelgen.
– Nūrtas Oŋdasynov atymen atalatyn respublikada tört mektep bar. Almaty, Atyrau jäne Astana qalalarynda köşe ataulary berılgen. Tūlǧanyŋ önegelı ısterın därıpteude özıŋızdıŋ qandai ūsynysyŋyz bar?
– Aldymen tūlǧanyŋ tazalyǧy jönınde aitsam. Onyŋ «Bırınşıden, qanşa jyl qolymda bilık bolsa da, bıreuden bır tiyn da para almadym – Qolym taza! Ekınşıden, üştıktıŋ bırı bolyp, bıreudıŋ syrtynan qol qoiǧan emespın, iaǧni eşkımnıŋ qany moinymda joq – Arym taza! Üşınşıden, adamdardy ataǧa, ruǧa, jüzge bölgen emespın – Jüzım taza!» degenı dana sözge ainalyp kettı. Osyndai ūltynyŋ laiyqty ūlynyŋ ömırı men qyzmetın jas ūrpaqqa ülgı etıp tanystyru üşın qyruar jūmys atqaryluy kerek dep esepteimın. Onyŋ soŋynda qalǧan mūralaryn jüielep, jaryqqa şyǧaru, teatrlyq qoiylym daiyndau, tolyq nūsqada derektı film tüsıru, Almaty jäne Astana qalalarynda eskertkış ornatylsa, nūr üstıne nūr bolar edı.
Orystarda «uvekovechit» degen jaqsy söz bar. Onyŋ qazaqşa maǧynasy «qairatkerlerdıŋ esımın halyq jadynda mäŋgılık jaŋǧyrtu üşın attaryn altyn ärıptermen jazu» degenge keledı. Nūrtas Dändıbaiūly – tarihi tūlǧalardyŋ bırı emes, bıregeiı jäne ısımen önege bolǧan tūlǧa. Sondyqtan, onyŋ önegelı ömırı men halqyna jasaǧan qaltqysyz qyzmetın halyqqa nasihattap, jas ūrpaqtyŋ tärbiesıne jaratu – bügıngı künde de özektı mäsele.
Jalpy, el men jerdıŋ tūtastyǧynyŋ saqtaluyna, ūlt müddesın qorǧap, onyŋ damuyna sanaly ǧūmyryn arnaǧan qairatkerlerdı ūlyqtauda qazaq halqy da aianbauy kerek.
Cūhbattasqan
Gülmira AIMAǦANBET
