Mäsele

Sabantoi – qaŋsyq, hellouin taŋsyq pa?

Qazaq halqy elıkteuge kelgende aldyna qara salmaityny – äldeqaşan däleldenıp qoiǧan dünie. Jahandanudy jeleu etken bızdıŋ qoǧam bügınde özgenıŋ qaŋsyǧyn taŋsyq köruge qūmar. Äitpese, qazaq jastary qaraşanyŋ alǧaşqy künınde este joq eskı zamandaǧy europalyqtardyŋ hellouinın toilauǧa sonşa daiyndalmas edı.

[smartslider3 slider=669]

Bızdıŋ zamanymyzǧa kelt däuırınen jetse de män-maǧynasy özgeşe sipatqa ie bolyp, qūr qyzyq quudyŋ merekesıne ainalyp ketken «qorqynyş meiramyn» toilauǧa daiyndyqtyŋ kün ılgerı bastalatyny qynjyltady. Ärı elordadaǧy sauda oiyn-sauyq ortalyqtarynyŋ bırqatarynda hellouinge qajettı ūsaq-tüiek dünieler qazan aiynyŋ soŋǧy aptasynda satylymǧa şyǧyp jatqanyn öz közımızben kördık. Eŋ soraqysy, Ūlystyŋ ūly künın eleusız ǧana atap ötetın sauda ortalyqtary men dumanhanalardyŋ keibırınde hellouin qarsaŋynda eŋ qorqynyşty obrazǧa baiqau jariialanady. Älgı baiqaudan üzdık şyǧuǧa niettı jastar kez kelgen qūbyjyqtyŋ keipıne enuge daiyn.

Al tüp tamyryn zerdelep, tarihyna köz jügırtıp qarasaŋyz, hellouin özımızdıŋ sabantoi sekıldı meiram bolyp şyǧa keledı. Şynynda Europany meken etken kelt taipasy alǧaşynda būl kündı jerdı jyrtudan bastalyp, önımdı tolyq jinap alǧanǧa deiıngı nauqannyŋ aiaqtaluy retınde toilaǧan. Kelttıkterdıŋ ūǧymynda jyl jaryq jäne qaraŋǧy kezeŋderge bölınedı. Mıne, 31 qazannan 1 qaraşaǧa auǧan tün jaryq kezeŋdı qaraŋǧy mezgıldıŋ auystyratyn künıne tura keledı. Ärı hellouinnıŋ basty elementı retınde asqabaqtyŋ taŋdalyp aluy da «qorqynyş tünın» egın jinau mausymynyŋ aiaqtaluymen bailanystyruǧa negız bola alady.

Taǧy bır aŋyz jelısıne sai däl osy tünde tırılerdıŋ älemıne qorqynyşty äruaqtar şabuyl jasaityn körınedı. Öz kezegınde äruaqtardy qorqytu üşın tırıler meilınşe qorqynyşty keiıpke enuı kerek. Däl osyndai astary bar mereke keiınnen «Barlyq äulielerdıŋ keşı» (All Hallows Even) retınde toilana bastady.

Sonau VIII ǧasyrdyŋ özınde Rim papasy Grigorii III hellouindı 1 qaraşada atap ötudı jarlyq ettı. Alǧaşynda «qorqynyş tünın» İrlandiia, Şotlandiia, Uels, Angliia men soltüstık Fransiianyŋ tūrǧyndary toilaǧan. Uaqyt öte būl kündı küllı älem meiramdauǧa köştı.

Biyl hellouin «Kalmara oiyny» filmı trendte tūrǧan şaqpen tura keldı. Sondyqtan sarapşylar «qorqynyş tünınde» älgı kinodaǧy keiıpkerlerdıŋ kiımı köbırek qoldanysta bolady dep boljaǧan. Al Reseidegı «Avito dostavka» jetkızu qyzmetı reseilıkter arasynda İspaniiada tüsırılgen äigılı «Qaǧaz üi» serialyndaǧy qyzyl kombinezon men Dalidıŋ betperdesıne köbırek tapsyrys tüsıp jatqanyn rastady.

Qaitsek te, qazaq qoǧamynda hellouindı toilauǧa degen qūştarlyq jyl sanap artpasa, kemi qoiǧan joq. Onyŋ qasynda däl osy merekemen tarihi bastauy bır sabantoidy dürkıretıp toilau dästürı ūmytylyp bara jatqandai. Kerısınşe dala tösınde alty ai boiy ter tökken diqandardyŋ eŋbegı aqtalyp, mol önımı qambaǧa qūiylǧan sätte toilanatyn sabantoiǧa aŋsarymyzdyŋ auǧany dūrys edı. Üzdık diqanǧa qūrmet körsetıletın būl merekenıŋ jastardy adal eŋbekke baulityny mälım. Sondyqtan onyŋ janynda dınımız ben dılımızge jat, män-maǧynasy joq «qorqynyş tünı» hellouindı atap ötu qai tūrǧydan alyp qaraǧanda da qisynǧa kelmeidı.

Bır kezderı jastar arasynda tanymaldylyqqa ie bolǧan 14 aqpandaǧy äulie Valentin künın toilaudy 15 säuırdegı Ǧaşyqtar künıne auystyrylǧany este. Ǧaşyqtar künın de qazaq jastary anau aitarlyqtai keŋ kölemde atap ötpese de, äulie Valentin künıne degen būrynǧydai daiyndyq baiqalmaidy. Sol sekıldı jastardyŋ nazaryn hellouinnen eren eŋbektıŋ, molşylyq pen rizyq nesıbenıŋ merekesı retınde sabantoiǧa būruǧa qam-qareket jasalǧany dūrys sekıldı…

 

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button