Tyŋ igeru kezınde Selinograd atanǧan qalanyŋ täuelsızdıktıŋ alǧaşqy jyldary baiyrǧy Aqmola atauyn qaitaryp aluy, ejelgı Qaraötkel jūrtynda egemendık qarsaŋynda qazaq drama teatrynyŋ aşyluy, qazaq mektepterı men balabaqşalarynyŋ köbeiuı, sol uaqytta eldık, ūlttyq, memlekettık mäselelerı kürmeuınıŋ şeşıluı körnektı jazuşy-publisist, Memlekettık syilyqtyŋ iegerı, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Aldan Smaiyl esımımen tıkelei bailanysty. Qalamy qarymdy qalamger – jarty ǧasyrdan berı osy qalanyŋ tūrǧyny. Aitary bar azamatpen el men elordanyŋ keşegısı men bügını, qazırgı qoǧamnyŋ betalysy, artyq-kem tūstary jaily äŋgımelestık.
Aqmola atauy qalai qaitaryldy?
– Aldan aǧa, biyl – mereitoilar köp jyl. Täuelsızdıgımızdıŋ 30 jyldyǧyn atap ötkelı otyrmyz. Özıŋız radioda jūmys ıstedıŋız, Qazaq radiosyna 100 jyl tolyp otyr. Qalibek Quanyşbaev teatrynyŋ aşylǧanyna da 30 jyl. Öner oşaǧynyŋ aşyluyna tıkelei sızdıŋ qatysyŋyzdyŋ baryn bılemız. Jaqyn künderı mereilı 75 jasqa tolǧaly otyrsyz. Qūtty bolsyn! Osy jastyŋ biıgınen qaraǧanda, ömırıŋızdı saralaǧanda qandai oilar keledı? Ötken ömır jolyŋyzǧa köŋılıŋız tola ma?
– Halqymyzǧa belgılı azamat, qazaqtyŋ Aqseleuı atanǧan aǧam bolǧan. Bır künı kölıkte kele jatsam, radiodan «Altyn qordan» alynǧan habar berılıp jatyr eken. Söilep jatqan – Aqseleu Seidımbek. Sonda: «Közı aşyq, kökıregı oiau, ūlttyq namysy bar adam ūlttyŋ, qoǧamnyŋ şaruasyna aralaspai tūrmaidy. Bükıl ömırım qazaqtyŋ tarihy men önerın zerttep, sonyŋ namysyn jyrtumen öttı» dedı. Osyny men de aita alamyn. Keŋes odaǧy kezınde oqudy bıtırgen soŋ, joldama beredı. Sol jerge mındettı türde baruyŋ kerek. Osylai QazMU diplomyn alǧannan keiın Selinogradqa kelıp, oblystyq radioǧa jūmysqa tūrdym. Būl 1971 jyl bolatyn.
Osyndaǧy közı aşyq qazaq azamattarymen aralasyp jüretınbız. Seksenınşı jyldardyŋ aiaǧyna qarai «Tıldıŋ türı – mynau. Osylai ünsız kete beremız be?» dep oilana bastadyq. Selinogradta jalǧyz qazaq mektebı boldy. Sonyŋ özınde tömengı klastarda orysşa oqytatyn. Onyŋ sebebı qazaqtar qazaq synyptaryna balalaryn bermeitın.
Odaqtyŋ 15 respublikasynyŋ ışınde erterek oianǧany – Pribaltika memleketterı. Toqsanynşy jyldarǧa qarai sonda «Saiudis» degen qoǧamdyq-saiasi ūiym qūryldy. Bız de osy ūiym siiaqty qoǧam qūraiyq dep şeştık. Sony bastaǧanymyzda bıreuı tüsındı, bıreuı tüsınbedı. Qūryltai ötkızıp, jarǧysyn jazu kerek bolǧan soŋ, oblystyq partiia komitetın habarsyz qaldyruǧa bolmaityn. Olar aiaqtan şaldy. Bıraz sabylǧanymyzdan keiın būrynǧy Pionerler saraiy, qazırgı Mahambet Ötemısūly atyndaǧy Oquşylar saraiynda qūryltai ötkızuımızge rūqsat berıldı. Sol jerde «Tıl jäne mädeniet» qoǧamyn qūrdyq. Qūryltaiǧa sol uaqytta osynda jürgen Mekemtas Myrzahmetov kezdeisoq qatysyp qaldy. Ol kısı söz söilep: «Apyrmai, myna orystanyp ketken Selinogradta sızder respublikada alǧaş ret qazaq qoǧamyn qūryp jatyrsyzdar» dep taŋǧaldy. Sol qoǧamdy özım basqardym. Oblystyq «Tıl jäne mädeniet» qoǧamynyŋ qūryltaiy 1990 jyldyŋ mamyr aiynda öttı.
– Osy qoǧamnyŋ yqpalymen Selinogradta qazaq teatry aşyldy, qalaǧa Aqmola atauy qaitaryldy. Osynyŋ bärı qalai jüzege asqanyn öz auzyŋyzdan estısek.
– Qoǧamdy qūrǧannan keiın aldymyzǧa ülken maqsattardy qoidyq. Bırınşı maqsatymyz tarihi jer ataularyn qaitaru boldy. Qajymūqan auylyna baluannyŋ atyn beruden bastadyq. Ol būryn Budennyi dep atalatyn. Qajekeŋnıŋ tuǧan jerı – būl. Äkesı men şeşesınıŋ beiıtı de sol jerde. Anau künı bıreuler sony taptyq dep sensasiia jasap jür. Būl – baiaǧydan belgılı.
Odan soŋ Aqmola atauyn qaitaruǧa kırıstık. «Būl mümkın emes» degender köp boldy. Bır künı oblystyq partiia komitetınıŋ bırınşı hatşysy Andrei Braunǧa kırdım. Oǧan baiyrǧy ataudy qaitaru kerek dep aittym. Ol bolsa: «Qandai ertegı aityp otyrsyz? Men qoldaǧanmen osy jerdıŋ qalyŋ halqy des bermeidı. Jan-jaqtaryna közderıŋdı aşyp qarasaŋdarşy, bolmaityn närsenı nege quasyndar?» dedı. Būl mäselenı taiauda ötetın oblystyq deputattar sessiiasynyŋ kün tärtıbıne engızudı sūradym. Braun «Meilı» dedı. Keŋes otyrysyna qatysyp, baiandama jasadym. Keŋes janynan osy mäselenı zertteitın komissiia qūrudy ūsyndym. Būl dauysqa salǧanda ötpei qaldy. Sosyn Braun: «Osy komissiiany qūra salsaŋdarşy. Sodan bırdeŋe şyǧady dep oilaisyzdar ma? Jürsın solai» dedı. Qaitadan dauysqa saldy, komissiia qūryldy. Maǧan keregı – osy edı. Öitkenı oblystyq keŋestıŋ janynan qūrylǧan komissiia zaŋdy komissiia bolyp esepteledı.
Komissiia qūrylǧan soŋ bärı menı töraǧa qylyp sailady. «Selinograd qalasy Aqmola qalasy, oblys Aqmola oblysy bolyp özgertılsın» dep qol jinadyq. Az ǧana uaqyttyŋ ışınde 12 myŋ qol jinaldy. Sony Joǧarǧy Keŋeske apardyq. Sol kezde Joǧarǧy Keŋes töraǧasy Äbış Kekılbaev edı. Bıraq ol kısıge jolyǧa almadym, baspasöz hatşysy Erbol Şäimerdenūlyna tapsyrdym da, qaittym. Aiaǧy Aqmola atauynyŋ qaituymen aiaqtaldy ǧoi. Artynan Erboldan bılsem, olar Ükımet janyndaǧy onomastika komissiiasynyŋ kelısımın alǧan. Joǧarǧy Keŋestıŋ qainaǧan otyrysy üstınde eŋ soŋǧy mäsele etıp kün tärtıbıne engızgen. El şarşap otyrǧan kezde dauysqa salǧanda Äbekeŋ: «Mūny talqylaudyŋ qajetı joq» degen ǧoi. Sondyqtan Aqmola atauynyŋ qaituynda Äbış Kekılbaev pen Erbol Şäimerdenūlynyŋ da eŋbegı baryn atap aituym kerek.
Sol kezde Petropavl men Pavlodardaǧy jıgıtterge: «Qazır alasapyran bolyp jatqan kez. Menıŋ ızımmen jürıp, jaǧdaidy paidalanyp qalyŋdar» dep talai ret aittym. Bıraq olar ıstei almai, keşıgıp qaldy.
Ūlt tamyryn ūlyqtasaq
Qazaq teatryn qūrudy ūsynǧanymyzda tiıstı şeşımge oblystyq atqaru komitetınıŋ töraǧasy Qairedin Kärıbaev qol qoidy. Onyŋ orynbasary Sailau Baibolov pen qalany basqarǧan Amanjol Bölekbaev teatrǧa kerektın bärın jasap berdı. Teatrǧa rejisser Jaqyp Omarovty şaqyruǧa sebepker boldym.
Taǧy bır jūmysymyz qazaq mektepterı men qazaq balabaqşalaryn köbeitu boldy. Onda da kündız-tünı qol jinadyq. Qalany kvartal-kvartalǧa bölıp, keşke jūmystan keiın qolymyzǧa qaǧaz, qalam alyp, el araladyq. Bırınşı jyldyŋ özınde mektepterde on şaqty qazaq klassy aşyldy. Üi qūrylysy kombinaty salǧan jaŋa ǧimarattan taza qazaq balabaqşasyn aştyq. Oǧan da Amanjol Bölekbaev kömektestı. Sonyŋ kömegımen jihazdarǧa deiın jasattyq. Oŋtüstıkke kısı jıberıp, ädıstemelık, ǧylymi ädebietterdı aldyrdyq. Būl prosess oblys boiynşa jürdı. Qazaq klasstary köbeigen saiyn mūǧalımder men tärbieşıler jetpeitın boldy. Sol sebepten orys mektepterın aralap, qazaq mūǧalımderın ügıttedık. Olarǧa myŋ da bır raqmet, köbısı kelıstı. Solarǧa Bölekbaev siiaqty azamattardyŋ arqasynda 20 paiyzǧa deiın qosymşa jalaqy tölettırdık.
Qazaq muzyka mektebı de sol uaqytta aşyldy. Sonymen qatar meşıt mäselesımen de tıkelei şūǧyldandyq. Bazardyŋ maŋynda tūrǧan meşıttı saldyrtqan edık.
– Aityp otyrǧanyŋyz «Säduaqas Ǧylmani» meşıtı me?
– İä. Oblystyq partiia komitetınde ıstegen, keiın senator bolǧan Qaisar Omarov degen azamat meşıttı aşu üşın audandardan astyq jinady. Jinalǧan astyq meşıt mäselesımen ainalysqan komissiiaǧa tapsyrylyp, olar sony satyp, aqşaǧa ainaldyrdy. Osynda «Selinogradstroitehmontaj» degen ülken kombinat bar edı. Meşıt qūrylysymen osy kombinatqa qaraǧan trest ainalysty. Ol qysqa ǧana merzımde boi köterdı.
Şynyn aitu kerek, sol kezde el özınıŋ tılıne de, dınıne de, salt-dästürıne de äbden şöldedı. Eldıŋ özı bızben qatar jügırdı. Onyŋ üstıne özım aşqan «Qaraötkel» gazetı ülken röl atqardy. Qazır sol gazet tıgındılerın qarap otyryp, qanşama jūmys jürgızgenbız dep özım taŋǧalamyn. Sol uaqytta şarşaudy da bılmeitınbız.
«Jastar» teatryna esenberlin esımı berılse
– Qazaq teatrynyŋ aşyluy jaily aityp otyrsyz. Oǧan Qalibek Quanyşbaevtyŋ aty berıldı ǧoi. Men Äşırbek Syǧaidyŋ bır maqalasyn oqyǧan edım. Bastapqyda būl teatrǧa Iliias Esenberlinnıŋ aty berılmekşı bolǧan eken. Menıŋşe, qazır vokzal jaqtaǧy būrynǧy Küläş Baiseiıtova teatrynda otyrǧan «Jastar» teatryna Esenberlinnıŋ atyn beru kerek siiaqty. Sız būǧan qalai qaraisyz?
– Qazaq teatry aşylǧan soŋ, oǧan Iliias Esenberlinnıŋ atyn beru kerek degen pıkırde edım. Jaqyp Omarovqa «Qahardy» spektaklge ainaldyr degen ūsynys aittym. «Qahardaǧy» oqiǧanyŋ özı osy jerde öttı. Qajymūqan stadionynyŋ maŋaiynda bekınıs bolǧan. Sony 1838 jyly Kenesary şabuyldap, qiratqan. Qamal 1832 jyly salynǧan. Jaqypqa «Är oblystyq drama teatrynyŋ özınıŋ pasporty bolady. Qaraǧandy Säken Seifullindı, Taldyqorǧan Iliias Jansügırovtı qoiady, Semei teatrynyŋ şymyldyǧy Abaimen aşylady, sen Kenesarymen aş» degen edım. Ol könbei qoidy.
Söitıp jürgende Äşırbek Syǧai keldı. Ol sol kezde – Mädeniet ministrınıŋ orynbasary. Bärımız jinalyp, bır jiyn ötkızdık. Oǧan oblys äkımınıŋ orynbasary Svetlana Jalmaǧambetova bastaǧan azamattar qatysty. Sol uaqytta teatrǧa Qalibek Quanyşbaevtyŋ atyn beru turaly ūiǧaryldy. Būl şeşımge qarsy şyǧu bırtürlı ǧoi endı. Quanyşbaev – Abaidy somdaǧan qazaqtyŋ ūly akterı. Elubai Ömırzaqov, Serke Qojamqūlov – būl üşeuınıŋ şoqtyǧy qaşan da biık qoi. Olar – qazaq teatr önerınıŋ negızın qalap ketken adamdar. Onyŋ üstıne sol kezde Quanyşbaevtyŋ 100 jyldyq mereitoiy toilanyp jatqan. Sol joly Jaqyp Omarovqa Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı ataǧy da berıldı.
Al aityp otyrǧan sözıŋ – dūrys. «Jastar» teatryna Iliias Esenberlinnıŋ atyn beruge bolady. Ärı-berıden soŋ beru – mındet. Köp adam osy jerdıŋ tarihyn, Esenberlinnıŋ osy öŋırde tuǧanyn da bılmeuı mümkın. Özı uaqyt ötken saiyn keibır qūndylyqtar sūiylyp bara jatyr. Däl Esenberlinnıŋ erlıgın jüregımen tüsınıp, jüregımen sezetın adamdar da az boluy mümkın.
Osy qalada Esenberlin atynda teatrdyŋ bolmauy bır kem dünie bolsa, ekınşısı – Qajymūqannyŋ eskertkışı joq. Osyny aita-aita şarşadym. Qazaqtyŋ arǧy-bergı sport tarihynda Qajekeŋe jetken adam joq. Jaqsylyq Üşkempırov atyna ülken sport saraiyn berıp, eskertkışın ornattyq qoi. Mūny qūptaimyn, öte dūrys. Bıraq Qajekeŋnıŋ qūrmettelmei jatqany ökınıştı. Atynda eskı stadion bar, oǧan restavrasiia jasaimyz degen. Bıraq qaşan jasalatyny belgısız. Qajymūqannyŋ köşesı bar, sonyŋ boiynda baluan babamyzdyŋ eskertkışı tūruy kerek edı. Būl mäselenı qanşama ret köterdım. Deputat kezımde de aittym. Älı de bolsa Qajekeŋe bır eskertkış qoiuymyz kerek.
Eskertkışter – ūlttyq, memlekettık ideologiia
– Eskertkıştı aityp jatyrsyz. Osydan ekı-üş jyl būryn Raqymjan Qoşqarbaevtyŋ eskertkışın synaǧansyz. Jaqynda boi kötergen Jaqsylyq Üşkempırovtıŋ eskertkışı de jany joq dep synaldy. Biyl täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧy bolǧannan keiın elordada bıraz eskertkış ornatyldy. Astanadaǧy eskertkışterge köŋılıŋız tola ma?
– Raqymjan Qoşqarbaevtyŋ eskertkışı öte naşar. Zıldei bır tu… Janynan ötıp bara jatqan adam onyŋ kım ekenın de bılmei qalady. Tūǧyry Reihstag boluy kerek edı. Tūǧyrdaǧy adam ülken qimyldyŋ üstınde bolǧany dūrys edı.
Eskertkış – bırınşıden belgılı bır tarihi tūlǧaǧa körsetılgen qūrmet. Ekınşıden – ülken ūlttyq, memlekettık ideologiia. Qazaq tarihyndaǧy qai oqiǧaǧa jäne qandai tūlǧaǧa nazar audaru kerek? Osyny şeşıp aluymyz qajet edı. Eŋ aldymen nazar audaratyn – Alaş ardaqtylary. Alaşorda qairatkerlerı qazaqtyŋ täuelsızdıgı üşın qūrban boldy. Olar osy ideiany kötergende, atylatynyn da, darǧa asylatynyn da, türmege jabylatynyn da bıldı. Erlık degen – osy. Astana Arqaǧa köşkende eŋ aldymen solarǧa eskertkış ornatu kerek edı. Bıraq olai bolmady. Qazır endı Älihan Bökeihan, Ahmet Baitūrsynūly jäne Mırjaqyp Dulatūlynyŋ eskertkışterı salyndy. Bıraq közge tüspeitın eleusız jerge ornatty. Ol maŋaiǧa el bara qoimaidy. Biık tūǧyrdyŋ üstıne de qoiǧan joq. Qalada Älihan Bökeihannyŋ daŋǧyly tūr ǧoi. Eskertkıştı soǧan nemese ortalyqtyŋ ülken alaŋyna qoiu kerek edı.
Qazaqy orta qalyptastyra almadyq
– Sızdıŋşe, Täuelsızdıktıŋ basty maqsattary qandai boluy kerek?
– Täuelsızdık ūran üşın emes, ūlttyq mazmūn üşın kerek. Osyny Aqseleu de aitatyn. Bızge respublikanyŋ saiasatynan, ekonomikasynan, äleumettık ömırınen bastap qazaqtandyryp, ūlttandyruymyz kerek. Äitpese bolmaidy. Demokratiialyq Europa deimız ǧoi. Qarap otyrsaŋ, olardyŋ bärı ūlttyq memleket. Angliia da, Germaniia da, Fransiiada da, İspaniia da, İtaliia da. Mysaly, Germaniia nemıstıŋ ruhyna şaŋ tigızbeidı. Fransuzdar da, italiandyqtar da, ispandyqtar da – solai. Olardyŋ tılıne tiısıp körşı, ne bolar ekensıŋ?! Otyz jyl boiy qazaq tılı mäselesın quyp jürgenımızdıŋ özı – ülken olqylyq. Älı künge deiın sonyŋ joǧyn joqtap jürudıŋ özı – ūiat. Sonda otyz jylda ne bıtırgenbız?!
Bız ūlttyq qazaqy orta qalyptastyra almadyq. Mūny moiyndauymyz kerek. Sonyŋ mysalyn aitaiyn. Men «Aǧylşyn oramynda» tūramyn. Liftıge mınsem, menıŋ jasymdaǧy adamdar nemerelerımen orysşa söilesıp tūrady. Sonda imanyŋ qasym bolady. Dalaǧa şyqsam da – sol. Üidıŋ janyndaǧy saiabaqta künde üş-tört saǧat seruendeimın. Onda estitın sözım de – orysşa.
Būl Qazaqstannyŋ astanasynda ūlttyq orta qalyptaspaǧanyn körsetedı. Qazaqtyŋ qany osynşama qalai sūiylyp kettı?! Otyz jyl boiy qan nege qoiulanbai jatyr?! Men soǧan taŋqalamyn. Men segız jyl Parlamentte otyrǧanda bırauyz orysşa söilegen joqpyn. Al osy Parlamentke deputat bolyp kelgen qazaq azamaty namystanyp, qazaqşa söileu kerek qoi. Bıraq olai emes. Nege? Osy «nege?» degen sūraq älı künge deiın jürekke qadalyp tūr. Sony oilauymyz kerek. Ekonomika öitıp-büitıp tüzeler. Alaida osylai kete berse, ūlttyq mädeniet qadırlenbeidı, ūlttyq ädebiet damymaidy. Al halyqtyŋ köp bölıgı «oraza, namaz toqtyqta» degendei, özınıŋ künkörısımen jür.
Jetıstıktı eşkım tartyp almaidy. Mūny aita berudıŋ qajetı de joq. Halyq mūny körıp otyr. Halyq – oiynşyqqa aldanatyn bala emes. Täuelsızdıktıŋ eŋ ülken maqsaty ūltyŋdy tanu boluy kerek. Damyǧan elderdı qarap otyrsaŋ, olar ūltty özınıŋ dästürı, özınıŋ dara qasietterı arqyly tärbieleuge ülken köŋıl böledı. Olar ūlttyq namysty oiatudy bırınşı kezekke qoiǧan. Öitkenı namysy bar ūlt özın damytady, basqadan kem qalmau üşın bärın ısteidı. Al orysşa söilep jürgen qazaqtan bırdeŋe kütu qiyn.
Adamtanu jäne ūlttanu instituty kerek
Özıŋdı tanu üşın basqany da bılu kerek. Men baiaǧyda adamtanu jäne ūlttanu institutyn aşaiyq degenmın. Däl osyndai institut Reseide baiaǧyda qūrylǧan. Ol öz ūltyŋ tanidy, basqa ūlttarmen salystyrady. Kemşılıktıŋ bärın tızedı. Soǧan säikes saiasi belgılı bır josparlar jasaidy.
Qazaq köşınıŋ keiın qaluyna kım nemese ne sebep boldy? Būǧan patşalyq Reseidıŋ imperiialyq saiasaty sebep. Keŋes odaǧynyŋ kommunistık partiiasynan da keremet qamqorlyq körgen joqpyz. Ras, oqytty, toqytty. Bıraq ūlttyq mädeniettı, ūlttyq dästürdı, dınımızdı damytuǧa eşqandai mümkındık bergen joq. Al zardaptary qanşama boldy. Sol zardaptardan ūlt qanşalyqty ruhani ziian şegıp jatyr?! Sony kım zertteidı?!
Täuelsızdık alǧannan keiın syrtta 5 million qazaq bar dedık. Osy uaqytta sonyŋ 4 milliony Qazaqstanda otyru kerek edı. Onyŋ kem degende 3,5 millionyn Soltüstık Qazaqstanǧa, Qostanaiǧa, Şyǧys Qazaqstanǧa qonystandyru kerek edı. Tıldı, basqany damyta almai, jasqanşaqtap otyrǧanymyzdyŋ sebebı ne? Şekaralas oblystarda qazaqtardyŋ älı de azdyǧy. Eger qazaqty köpşılık etetın bolsaq, mäseleler özınen-özı şeşıler edı. Eŋ bırınşı jasalatyn mäselemız osy bolu kerektın. Täuelsızdıktıŋ ülken olqylyqtarynyŋ bırı de – osy. Älı de keş emes.
– «Tamūqtan kelgen adam» romany üşın Memlekettık syilyqty ielendıŋız. Būl şyǧarmanyŋ jelısın qaidan aldyŋyz?
– Mūny jazuyma aşarşylyq, repressiia turaly estıgen äŋgımelerım sebep boldy. Aldymen osy taqyrypqa povest jazdym. Ony 1975 jyly aiaqtap, «Jazuşy» baspasyna aparyp berdım. Üş aidan keiın «şyǧarmaŋ basylmaidy» degen jauap keldı. Bıraq sebebı aitylmady. Povest sol qalpymen qaldy. Qoǧamdyq jūmystarmen jürıp qalyp, bertınde roman qylyp jazyp şyqtym. Smaǧūl Elubaev «Aq boz üi» romanyn menen köp keiın jazdy. Al menıŋ romanymda özımızdıŋ äulettıŋ oqiǧasy suretteledı. Sony Aqseleu aǧam oqyp, «Memlekettık syilyqqa ūsyn» dep keŋes berdı.
– Qazır ne jazyp jürsız?
– Keiıngı kezde «Täŋır soty» degen dramalyq poema jazdym. Endı ülken dünieler jazatyn jastan ketıp bara jatyrmyz. Qazır älemde ūlttyq säikestık jürıp jatyr. Älemnıŋ bükıl halyqtary öz ūltyn jaŋa zamanǧa beiımdeudıŋ joldaryn ızdestırıp otyr. Bügıngı künnıŋ adamy erteŋgı künmen ömır süre almaityn zamanǧa jettık. Ǧylym keremet qarqynmen damyp jatyr. Aqparat tasqynynyŋ astynda qaldyq. Osyndai zamannyŋ ekpınıne ılese almasaŋ, jetılgen ūltqa emes, jetılgenderge qyzmet etetın ūltqa ainalasyŋ. Köştıŋ soŋynda jüresıŋ. Osy mäselenı zerttep, «Jahan jäne adam» jinaǧyn şyǧardym. Bıtırgen ülken eŋbegımnıŋ bırı «Ūlt. Azamat. Namys» dep atalady. Onda qazaq ūltyna sipattama berıp, kemşılıkterı men jetıstıkterın jazdym.
– Mazmūndy äŋgımeŋızge raqmet!
Äŋgımelesken
Amanǧali QALJANOV
