Biylǧy jaŋa oqu jylynda Aqtöbede bes bırdei bılım oşaǧy aşylyp, olarǧa halqymyzdyŋ bırtuar tūlǧalary – Säbit Dönentaev, Älkei Marǧūlan, Mälık Ǧabdullin, Mūqaǧali Maqataev jäne Fariza Oŋǧarsynovanyŋ esımderı berılıp, ūltty ūiystyrar ūlaǧatty ıs jasaldy.
Osy jan jadyratar jaŋalyq bızge oi saldy. Halqymyz qaşanda maŋdaiy jarqyraǧan talantqa kende bolmaǧan. Bıraq… İä, bıraq bız sol asyldarymyzdy qadırleuge kelgende enjarmyz. Tıptı keiıngı jyldary är öŋır özınen şyqqan daryndardy ǧana därıpteu beleŋ aldy. Būl jaqsy ürdıs emes. Örkeniettı elderde mūndai ädet joq. Ūltqa tūtqa bolǧan tūlǧalar – bar qazaqqa ortaq. Olardy bölıp-jaruǧa bolmaidy.
Sondyqtan Aqtöbe äkımşılıgındegı azamattardyŋ eldık müddenı bärınen joǧary qoiǧany quantyp otyr. Öitkenı bız esımderın ataǧan ardaqtylarymyzdyŋ eşbıreuınıŋ būl elde kındık qany tambaǧan. Mäselen, ǧūmyry tym qysqa bolǧan daryndy aqyn, aty-jönın tek qana synyp oqulyǧynan bıletın Säbit Dönentaev pen arheologiia mektebınıŋ negızın qalauşy, önertanuşy, şyǧystanuşy ǧalym, akademik Älkei Marǧūlan Kereku jerınde ömırge kelgen. Keŋes Odaǧynyŋ Batyry, körnektı ǧalym Mälık Ǧabdullin körıktı Kökşetaudyŋ Zerendısınde düniege kelse, aqiyq aqyn Mūqaǧali Maqataev Alataudyŋ etegınde tudy. Ǧajaiyp aqyn, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Fariza apamyz – Atyraudyŋ perzentı. Endı Mūqaǧalidyŋ jyrlaryn aqyn düniege kelgen Qarasazdyŋ balalary ǧana emes, Aqtöbedegı Maqataev mektebınıŋ oquşylary da jatqa aitady. Fariza apamyz da solai därıpteledı.
Oidy oi qozǧaidy. Jalpy, bızde mektepke nemese köşege esımderın beretın tūlǧalardy saraptau älı de bır ızge tüspegen. Keide bız keŋestık däuırde oblys, audan basqarǧan, el ışınde az-mūz abyroiy bar azamattardyŋ attaryn aǧaiyndyqpen oqu ordasy men köşege berıp jatamyz. Ärine, olardyŋ da tuǧan jerınıŋ damuyna qosqan ülesı zor bolar. Bıraq ūlttyq müdde tūrǧysynan alǧanda oǧan basqaşa qaraisyz. Al halyq üşın basyn bäigege tıgıp, sol jolda qūrban bolǧan handar men batyrlar, Alaş azamattary, ūlttyŋ ruhani düniesın baiytqan ǧalymdar, qalamgerler, qysqasy jalpaq jūrt tanyǧan tūlǧalar tasada qalyp jatady. «Myna kısınıŋ bızdıŋ ömırge ne qatysy bar?» degen saual da jiı qoiylady. Ülken tūlǧalardy tek öz öŋırı, öz auyly, öz tuys-qandastary ǧana ūlyqtau kerek degen qaǧidadan qūtylmai, ūltymyz ılgerı baspaidy. Aqtöbe ülken önege körsettı.
Körnektı qoǧam qairatkerı, Alaş qozǧalysy kösemderınıŋ bırı, Türkıstan avtonomiiasynyŋ jetekşısı, ǧūmyrynyŋ soŋyna deiın azamattyq ūstanymynan taimaǧan erjürek azamat, süiegı Parijde jatqan Mūstafa Şoqaiǧa täuelsız tuǧan elınıŋ astanasynan būiyrǧan köşe – elordanyŋ şet jaǧyndaǧy, būryn «Promyşlennyi» kentı bolǧan, qazır tūrǧyn alap. Köşenıŋ ūzyndyǧy – 1108,8 metr. Onyŋ eskı atauy «Perspektivnyi» bolǧan eken. Onyŋ eskertkışı men köşelerı tek Şielı öŋırınde ǧana. Şoqai sonda Şielınıŋ ǧana perzentı me?
Bır jyldary Älihan Bökeihanov pen Ahmet Baitūrsynovqa da bas şahardan eleusız köşe berıldı. Sol kezde ziialylar dabyl qaǧyp, Alaştyŋ ekı arysyna sol jaǧalaudaǧy körnekı köşelerdı beru kerek degen mäsele köterdı. Aqyry, būl talap jüzege asty. Al Şoqai köşesı sol qalpynan özgermedı. Kındık qalada Älihan, Ahmet, Mırjaqyp, Mūstafa köşelerı qatar jatsa qandai jarasymdy!
Keŋestık qoǧamda barlyq ülken qalalar men şaǧyn eldı mekenderdegı basty köşelerge Marks, Lenin, Kirov, İlich, Engels, Kommunistık, Proletar, Beibıtşılık sekıldı qyzyl qairatkerler esımderı men qyzyl imperiiaǧa jaqyn ataular berıldı. Sol şaqta būl būljymas zaŋǧa, qaǧidaǧa ainaldy. Mäselen, özım Aqmolaǧa alǧaş tabanym tigende, qalanyŋ basty ärı ülken köşesı Karl Marks atynda boldy. Üirenşıktı, Almaty, Qostanai, Arqalyqta da solai. Keiın ol köşe Kenesary babamyzǧa berıldı. Bız de osy ürdıstı ötkennıŋ «qaldyǧy» sanamai, jaŋǧyrtsaq qalai bolady? Ūlt tarihynda attary tasqa qaşap jazylǧan tūlǧalar men alyptarymyzdyŋ arnaiy komissiia tızımın jasap, solarǧa basty köşelerdı beru turaly ūiǧarym qajet. Sonda köşege talas, artyq söz tyiylar. Būl – bızdıŋ jeke ūsynysymyz. Äitpese, ızdeuşısı joq jampozdar esımderı eleusız qala beredı. Aitpaqşy, söz Aqtöbeden şyǧyp edı ǧoi. Endı solardyŋ önegesı bar öŋırge ülgı bolsa eken deimız!
