Elordanyŋ säulet şedevrlerınıŋ bırı – aǧylşyn arhitektory Norman Fosterdıŋ jobasymen daiyndalǧan Nazarbaev Ortalyǧy. Jüzıktıŋ közındei jarqyraǧan ǧimaratta Tūŋǧyş Prezident qory jäne Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy kıtaphanasy ornalasqan.
Tūŋǧyş Prezident qory
Töbesın kömkergen şyny atriumynan ışıne kün säulesı sebezgılegen süttei appaq ärı keŋ ǧimarattyŋ tūraqty mekendeuşılerınıŋ bırı – Memleket basşysy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ jeke bastamasymen 2000 jyly qūrylǧan Tūŋǧyş Prezident qory. Qor elımızdegı adam kapitalynyŋ bäsekelestık qabıletın arttyrudy, talantty jastardy qoldap, azamattyq bastamalardy damytudy közdeidı. Osy maqsatta 100-ge tarta jobany jüzege asyryp otyr. Olardyŋ arasynda ükımettık emes ūiymdarǧa arnalǧan «Äleumettık ideialar men jobalar järmeŋkesı», jas IT mamandardy qoldauǧa baǧyttalǧan «Smart Zholy», «Method PRO» jobalary, jas ǧalymdardy yntalandyratyn «Science Slam», «Ǧylymdar festivalı», jas önerpazdardy qoldaityn «Jas Star», «Bala dauysy» siiaqty jobalar jyl saiyn ūiymdastyrylyp tūrady.
Airyqşa atap öterlık jait, Tūŋǧyş Prezident qory janyndaǧy Älemdık saiasat jäne ekonomika instituty (ÄSEİ) dünie jüzındegı geosaiasi, ekonomikalyq üderısterdı, halyqaralyq qatynastar men qauıpsızdık, euraziiaşyldyq pen integrasiia mäselelerıne qatysty tereŋ taldau-saraptamalyq jūmystaryn jürgızedı. Onyŋ ışınde Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Äbışūlynyŋ täuelsız memleket qūru men nyǧaitudaǧy rölın häm halyqaralyq yntymaqtastyq pen beibıtşılıkke qosqan ülesın ǧylymi tūrǧydan negızdeumen de şūǧyldanady. İnstituttyŋ mūryndyq boluymen taiauda ǧana «Astana klub» halyqaralyq sarapşylar alaŋynyŋ üşınşı otyrysy öttı. «Chathem hauz» formatynda ūiymdastyrylǧan pıkırtalas alaŋynda bırneşe eldıŋ eks-memleket basşylary, «aqyl-oi ortalyqtarynyŋ» jetekşı sarapşylary bas qosyp, Euraziia qūrlyǧyndaǧy geosaiasi, ekonomikalyq ahual turaly oilaryn bükpesız bölıskenıne kuä boldyq.
Elbasy kıtaphanasy men muzeiı
Ortalyqtyŋ aşyluymen tūspa-tūs, iaǧni 2014 jyly 13 nauryzda qūrylǧan «Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasynyŋ kıtaphanasy» memlekettık mekemesı köpşılık nazaryna Prezidenttıŋ jeke qoryndaǧy kıtaptar, qūjattar men qūndy jädıgerlerdı ūsynyp, Prezidentımız N.Nazarbaevtyŋ köregendık saiasaty men jasampazdyq ideialaryn nasihattauǧa airyqşa üles qosyp otyr. Mekeme direktorynyŋ orynbasary, tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty Botagöz Mūtahiddinqyzynyŋ aituynşa, Prezidenttıŋ 2016 jylǧy 4 qaraşadaǧy №369 Jarlyǧymen Elbasy kıtaphanasyna bastapqy jyldary Prezident rezidensiiasy bolǧan oŋ jaǧalaudaǧy Qazaqstan Respublikasy Tūŋǧyş Prezidentınıŋ mūrajaiyn qosyp, mekeme atauy «Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasynyŋ kıtaphanasynyŋ muzeiı» bolyp özgertılıptı.
Ortalyqtyŋ ekınşı, üşınşı qabatyn tūtastai alyp jatqan kıtaphana men muzei ekspozisiiasynyŋ mol qory keluşılerge Elbasy ömırınen, egemendıkke qol jetkızıp, täuelsız memleket retınde qalyptasu jyldarynan syr şertedı. Aitalyq, Prezidenttıŋ jeke kıtaphanasynyŋ negızın sonau 1960 jyldary N.Äbışūly eŋbekke qyzu aralasa bastaǧan şaqtan öz betımen jinaǧan kıtaptary men basylymdary qūraidy. Sondai-aq, Si Szinpin, Li Kuan Iý, Süleimen Demirel sekıldı memleket basşylary, türlı dın basylary atynan tartu etılgen sirek, köne kıtaptar men tarihi mänı zor qūndylyqtar da osy qorda saqtauly. Mysaly, qolǧa tüse bermeitın kolleksiialyq, köne basylymdar qatarynan Milandaǧy Ambrozian kıtaphanasy tartu etken Leonardo da Vinchidıŋ syzbalary bar albom, ǧaryşker T.Mūsabaev syilaǧan, ǧaryş ailaǧynda bolyp qaitqan Qūran kıtaby jäne onyŋ basqa da sirek kezdesetın nūsqalaryn, Resei imperatory Aleksandr II kıtaphanasynda saqtalǧan F.Şlosserdıŋ «Vsemirnaia istoriia» kıtabyn atauǧa bolady. Būǧan qosa, Prezidenttıŋ är jyldary älemnıŋ otyz tılınde şyqqan eŋbekterı tūraqty ekspozisiiada tūr. Olardyŋ qataryna künı keşe ǧana äzerbaijan tılınde jaryq körgen «Nūrsūltan Nazarbaev. Ömırbaian» kıtaby da qosyldy.
– Jalpy, kıtaphana qorynda kıtaptan bölek, Prezidenttıŋ jeke arhivıne jatatyn 120 myŋnan asa mūraǧat qūjattary, bıregei ömırbaiandyq-şyǧarmaşylyq materialdar saqtauly, – deidı bızdı kıtaphana ekspozisiiasymen arnaiy tanystyrǧan ekskursiia qyzmetınıŋ sarapşysy Janat Keŋesqyzy, – olardyŋ arasynan Elbasy ömırınıŋ ärtürlı kezeŋderınen derek beretın ülgerım tabelı, kuälık, qūrmet gramotasy, deputattyq biletı, ata-anasynyŋ kuälıkterı sekıldı jeke basyna qatysty qūjattarmen qatar, özı qol qoiǧan jarǧylar, «Qazaqstan 2030» sekıldı strategiialyq qūjattar, Astanadaǧy nebır arhitekturalyq nysandardyŋ qaǧazǧa tüsırgen nobai-syzbasy, memlekettık änūrannyŋ tüzetılgen nūsqasy sekıldı bıregei jädıgerlerdı köruge bolady.
Olardyŋ bır parasy erteŋ Tūŋǧyş Prezident künı merekesıne orai «Tarihi taŋdau» degen atpen toptastyrylyp, köpşılık nazaryna ūsynylady.
Janat Keŋesqyzynyŋ aituynşa, kıtaphana qorynyŋ basym bölıgı elektrondyq nūsqada qoljetımdı. Qyzyǧuşylyq tanytqan kez kelgen jan olarmen presidentlibrary.kz resmi saity arqyly oqyrman retınde tırkelıp, tanysa alady. Bız barar künı Elbasy kıtaphanasy muzeiın bıraz şeteldık turister aralap jürdı. «Bıregeilık pen bırlık: qazaqstandyq jol jäne N.Ä.Nazarbaevtyŋ modelı» atty halyqaralyq konferensiiaǧa qatysuǧa kelgen Belarus elınıŋ delegasiiasy eken.
– Keremet, – dedı ortasyndaǧy egdeleu bıreuı taŋdanysyn jasyra almai, – myna tūnyp tūrǧan tarihqa, syilyqtar men marapattarǧa qarap, Nūrsūltan Äbışūlynyŋ halyqaralyq arenadaǧy bedelı zor saiasatker, şynaiy memleketşıl tūlǧa ekenıne köz jete tüstı.
Jalpy, Elbasy kıtaphanasynyŋ körme zaly arnauly ekspozisiialyq aumaqtarǧa bölıngen. Sonyŋ ışınde keluşılerdıŋ nazaryn airyqşa audaratyny «Prezident» jäne «Prezident syilyqtary» dep atalady. Onda Nūrsūltan Äbışūlyna är jyldary tartu etılgen kädesyilar, qaru-jaraqtar, üstel jäne qabyrǧa saǧattary, türlı şahmat taqtalary, müsınder, qoljazbalar, jeke tūtynǧan zattary, türlı elder men halyqaralyq ūiymdar bergen nagradalar saqtauly. Mekeme direktorynyŋ orynbasary Botagöz Qaiypqyzynyŋ aituynşa, bügınde Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy kıtaphanasynyŋ muzeiı jinaǧynda 36303 dana jädıger saqtauly tūr. Onyŋ ışınde muzei kıtaphanasynyŋ qoryna 1991 kıtap pen baspa basylymdary kıredı. Al elektrondyq mūraǧat qory – 25220, muzei toptamasy 9092 saqtau bırlıgınen tūrady. Būlardyŋ bırqatary tūraqty ekspozisiiada, keibıreuı memlekettık merekeler men atauly künder qarsaŋynda uaqytşa ekspozisiiaǧa, elımızdıŋ aimaqtarynda ūiymdastyrylatyn köşpelı körmelerde köpşılık nazaryna ūsynylady.
EKSPO kezınde 70 myŋǧa juyq adam keldı
Nazarbaev ortalyǧynda türlı halyqaralyq, respublikalyq deŋgeidegı ıs-şaralar jiı ūiymdastyrylady. Osyndai şaralarǧa alys jäne jaqyn şetelderden, öŋırlerden kelgen adamdar körmenı tamaşalap, taǧylym alyp qaitady.
– Mädeni-aǧartuşylyq qyzmet – Elbasy kıtaphanasynyŋ basty baǧyttarynyŋ bırı, – deidı Botagöz Qaiypqyzy. – Sol sebeptı interaktivtı därıster, kezdesuler men konferensiialardy jiı ūiymdastyryp tūramyz. Mysaly, byltyr jyl boiyna öskeleŋ ūrpaqqa arnalǧan «Älemdı özgertetın ideialar» taqyryby boiynşa därıs-seminar öttı. Biyl «Qazaqstandyq jol: mäŋgılık el» seminar-treningter toptamasyn ūsynyp otyrmyz. Mūnyŋ bärı – Elbasy kıtaphanasyndaǧy ǧylymi-saraptamalyq toptyŋ arnaiy ädıstemelık negızge süienıp jasaǧan şaralary.
Jalpy, ortalyq esıgı keluşılerge ärdaiym aşyq. EKSPO kezınde Nazarbaev ortalyǧyna 70 myŋǧa juyq adam kelıp ketıptı. Olar körse köz toiatyn, ışı de, syrty da mändı ǧimaratta ǧibratty äŋgıme tyŋdap, täuelsız elımızdıŋ täi-täi basqan qadamdary men ūşqan qūstai körkeigen damu kezeŋderıne qatysty bai maǧlūmat alyp kettı dep oilaimyz.
Ädılbek JAPAQ
