مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بەس ينستيتۋتسيونالدىق رەفورماسىنا سايكەس قولعا الىنعان «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى اياسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان مۇلىكتى زاڭداستىرۋ اكتسياسى بولجالدى مەجەدەن اسىپ تۇسەتىن ءتۇرى بار.
مۇلكىن ءتىزىمدەتۋشىلەر كوبەيدى
ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى ساراپشىلارى ەلىمىزدە وسىمەن ءۇشىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىرعان زاڭداستىرۋ ناۋقانىندا 2,2 ترلن تەڭگە كولەمىندەگى مۇلىك جاريا ەتىلەدى دەپ جورامال جاساعان. الايدا, بۇگىنگە دەيىن بۇل كورسەتكىش 2,3 ترل تەڭگەگە جۋىقتاپ وتىر. ال ناۋقاننىڭ اياقتالۋىنا ءالى 4 ايدان استام ۋاقىت بار.
رەسمي ورگانداردىڭ ءمالىمەتىنە سۇيەنسەك, اسىرەسە سوڭعى ۋاقىتتاردا ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە ءوتىنىش بەرۋشىلەردىڭ سانى كۇرت ءوسىپ, كولەڭكەدەگى قارجىسىن جارىققا شىعارىپ, قول استىنداعى مۇلكىن ءتىزىمدەتۋشىلەردىڭ قاتارى كوبەيگەن. 26 تامىزعا دەيىنگى ەسەپ بويىنشا, مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارى مەن ءمۇلىكتى زاڭداستىرۋ جونىندەگى كوميسسياعا بارلىعى 2,5 ترلن تەنگە سوماسىندا 104 579 وتىنىش كەلىپ ءتۇسكەن. بۇلاردىڭ 101 482-ءسى ەل اۋماعىندا ءتىركەلگەن مۇلىكتەرگە قاتىستى بولسا, 124-ءى شەت ەلدە تىركەلگەن نىساندار. «بۇگىندە بۇلاردىڭ 98 مىڭعا جۋىعى زاڭدى تۇردە تىركەۋگە الىندى. اقشا, باعالى قاعاز – بارلىعىن قوسقاندا, 2,2 ترل تەڭگەدەن استام قارجى زاڭداستىرىلدى. ونىڭ 1,4 ملرد تەڭگەسى – مۇلىك ەسەبىنەن. قالعانى قولما-قول اقشا جانە قۇندى قاعازدار» دەيدى قارجى مينيسترلىگىنىڭ ماماندارى.
الماتى اۋدانى الدا
ەلوردا تۇرعىندارى دا بۇل شارادان قالىس قالماي, كولەڭكەدەگى قارجىسىن جارىققا شىعارىپ, قول استىنداعى مۇلكىن تىزىمدەتىپ جاتىر. استانا قالاسى قارجى باسقارماسىنىڭ دەرەگىنە قاراعاندا, 28 تامىزدان بۇگىنگە دەيىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جانىنداعى مۇلىكتى زاڭداستىرۋ ءجونىندەگى كوميسسياعا جالپى سوماسى 97 ملرد تەڭگەگە باعالاناتىن بارلىعى 7 632 وتىنىش كەلىپ تۇسكەن. كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەر جاعىنان, ادەتتەگىدەي, الماتى اۋدانى الدا كەلەدى. مۇلىكتى جاريا ەتۋ ناۋقانى باستالعالى بەرى وسى اۋداندا جالپى سوماسى 52,9 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 3 588 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. ال, ەسىل اۋدانىنىڭ اكىمدىگىنە 27,2 ملرد تەڭگەنىڭ 1 250 وتىنىشى جولدانسا, سارىارقا اۋداندىق كوميسسياسى دا 17 ملرد تەڭگەنىڭ 2 794 وتىنىشىن قاراپ ۇلگەرگەن.
ارنايى كوميسسيانىڭ شەشىمىمەن تۇرعىن جايلار مەن كوممەرتسيالىق نىسانداردى قوسقاندا, جالپى سوماسى 96,6 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 19 827 نىسانعا قاتىستى ءوتىنىش قارالعان. بۇل وتىنىشتەردىڭ 3169-ى قاناعاتتاندىرىلىپ, 33,4 ملرد تەڭگەنىڭ 6 943 نىسانى زاڭداستىرىلدى.
سونداي-اق, مۇلىكتى زاڭداستىرۋ ناۋقانى باستاۋ العالى بەرى قارجىنى جاريا ەتۋ بويىنشا 437,6 ملرد تەڭگە سوماسىنا 317 ارنايى دەكلاراتسيا تاپسىرىلعان. تاعى 8 ملن 110 مىڭ تەڭگەنىڭ قۇندى قاعازدارى جاريا ەتىلدى.
شىعىنى – از, پايداسى – مول
استانا قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ساۋلە بايماعامبەتوۆانىڭ ايتۋىنشا, بۇل جولعى ناۋقان ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىمەن ەرەكشەلەنىپ وتىر. ياعني, ەل ازاماتتارى مۇلىكتى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە باسى ارتىق ماتەريالدىق شىعىنسىز زاڭداستىرىپ الۋىنا بارىنشا مۇمكىندىك جاسالعان. «اقشا, باعالى قاعازدار, زاڭدى تۇلعانىڭ جارعىلىق كاپيتالىنا قاتىسۋ ۇلەسى جانە باسقا ادامنىڭ اتىنا راسىمدەلگەن مۇلىك پەن ەل اۋماعىنان تىس ورنالاسقان مۇلىكتەردى زاڭداستىرىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعان بۇل شارانىڭ ارتىقشىلىعى وتە كوپ. اتاپ ايتقاندا, جاريا ەتۋ پروتسەدۋراسى بۇرىن تىركەلمەگەن مۇلىكتى مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارىنا دەكلاراتسيالار بەرۋ ارقىلى جەڭىلدەتىلگەن تارتىپتە تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. زاڭداستىرىلعان مۇلىك پەن اقشا سالىق الۋ ماقساتىندا كىرىس بولىپ ەسەپتەلمەگەندىكتەن تابىس سالىعى سالىنبايدى. تەك قازاقستاننان تىس جەرلەردەگى مۇلىكتى جاريا ەتۋ ءۇشىن 10 پايىزدىق الىم الىنادى. قارجىنى ەكى تاسىلمەن زاڭداستىرۋعا بولادى. اقشا قاراجاتتى بانك شوتتارى ارقىلى راسىمدەي الاسىز. بۇل قاراجاتتى ازاماتتار قالاۋىنشا بيزنەسكە, جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋ سەكىلدى وپەراتسيالارعا جۇمساي الادى. بۇل جاعدايدا اقشانىڭ 10 پايىزى الىم رەتىندە الىنادى. سونىمەن قاتار, شەتەلدە نەمەسە قولما-قول اينالىمداعى اقشانى بانك شوتتارىندا كورسەتپەي, ءوتىنىش جازۋ ارقىلى جاريا ەتۋگە بولادى. بۇل رەتتە بيۋدجەتكە 10 پايىزدىق الىم تولەنەدى. ەڭ دۇرىسى, اقشا قاراجاتىنان باسقا مۇلىكتى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ جانىنداعى كوميسسياعا ءوتىنىش بەرۋ جانە ءتيىستى قۇجاتتاردى بەرۋ ارقىلى زاڭداستىرۋعا بولادى. بۇل رەتتە الىم الىنبايدى. تەك مۇلىكتى زاڭداستىرعان ادام ونى تىركەۋ, سونىڭ ىشىندە قۇجاتتاردى دايىنداۋ مەن جاساۋ بويىنشا شىعىندارىن تولەيدى» دەيدى استانا قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ساۋلە بايماعامبەتوۆا.
بۇركىت نۇراسىل
