ايشا بەستاەۆا: «بىزدە مەيىربيكەلەر دە قابىلداۋ جۇرگىزەدى»

استانا قالاسىنداعى «دەمەۋ» وتباسى وقۋ-تاجىريبەلىك­ مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ورتالىعى باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى وقىرمان  سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.
سەرىك ايداربەكۇلى: 

– قازىر استانادا ەمحانانى تاڭداۋ بويىنشا تىركەۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتىر دەگەندى ەستىدىك. ول قاي ۋاقىتقا دەيىن جالعاسادى؟

– 2010 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەلىمىزدە بىرىڭعاي ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەن بولاتىن. سونىڭ اياسىندا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 15 قىركۇيەگىنەن باستاپ تۇرعىنداردىڭ مەديتسينالىق ۇيىمدى ەركىن تاڭداۋىنا مۇمكىندىك جاسالىپ وتىر. العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق جاردەم كورسەتەتىن ۇيىم­دار­عا تىركەۋ ناۋقانى 15 قارا­شاعا دەيىن جۇرگىزىلەدى. وسىعان وراي,­ قازاق­ستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «حالىق دەن­ساۋ­لىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسىنىڭ 88-بابىنا سايكەس, قالانىڭ ءاربىر تۇرعىنى قالاۋى بويىنشا ۇناعان ەمحا­نا­سىندا نەمەسە العاشقى مەدي­تسي­نا­لىق- سانيتارلىق جاردەم (امسج) ورتالىعىندا تىركەلۋگە قۇقىلى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2011 جىلعى 1 قاراشاداعى «باستاپقى مەديتسينالىق-ساني­تار­لىق كومەك كورسەتۋ ءتارتىبىن بەكىتۋ تۋرالى» №1263 قاۋلىسىن نەگىزگە الا وتىرىپ, ءوز ەركىڭىزبەن ەمحا­ناعا تىركەلگەننەن كەيىن ءسىز سول مەكە­مەنىڭ قىزمەتىنە جۇگىنەتىن بولاسىز. بۇل جەردە ۋچاسكەلىك تەراپەۆتەر, پەدياترلار, جالپى پراكتيكا دارىگەرلەرى, فەلدشەرلەر, اكۋشەرلەر مەن مەيىربيكەلەر سىزگە مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك كورسەتەدى. ءبىزدىڭ ەلدە ءاربىر ازامات قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعى 15 جەلتوقسانداعى № 2136 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەك­تىڭ­ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىنىڭ تىزبە­سىنە سايكەس ءوزى تىركەلگەن ەمحانادا مەديتسينالىق كومەكتى تەگىن الا الادى.

ايگۇل ساعىندىققىزى:

– «دەمەۋ» وتباسىلىق دەن­ساۋ­لىق ورتالىعىندا قان­داي الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كور­سە­تىلەدى؟

– ءبىزدىڭ ورتالىقتا تۇرعىندارعا الەۋمەتتىك ماڭىزدى اۋرۋلار ماسە­لەسى بويىنشا جەكە كەڭەس بەرۋ, ياعني پروفيلاكتيكالىق ارالاسۋ, اڭگىمە نەمەسە ۇسىنىمدار, دەنساۋلىق مەك­تەپ­تەرى, پاتسيەنت ءومىرىنىڭ الەۋ­مەت­تىك ءار الۋان قىرلارى بويىنشا پسي­حو­الەۋ­مەتتىك كەڭەستەر, مىنەز-قۇلىق جەلىسىن وزگەرتۋ بويىنشا تۇزەتۋ جانە ت.ب. قىزمەت تۇرلەرى كورسەتىلەدى. بۇلاردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2008 جىلعى «ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر تۋرالى» زاڭىن جانە باسقا دا نورماتيۆتىك قۇجاتتاردى باس­شى­لىققا الامىز.
سونداي-اق, ورتالىعىمىزدا دەن­ساۋ­لىق مەكتەپتەرى بار. وندا ءبىزدىڭ ماماندار ءارتۇرلى توپتار بويىنشا ترەنينگتەر ۇيىمداستىرىپ وتىرادى. ءتىپتى, قاجەت بولعان جاعدايلاردا كەيبىر اۋرۋلاردىڭ ۇيىنە بارىپ, ولاردىڭ تۇرمىسىمەن, الەۋمەتتىك جاعدايلارىمەن تانىسۋدىڭ ءمۇم­كىن­دىك­تەرى دە قاراستىرىلعان.
ءبىز كۇن سايىن تاڭەرتەڭگى ساعات 9-دان كەشكى 18.00-گە دەيىن تۇر­عىن­دارعا الەۋمەتتىك قىزمەت كورسە­تە­مىز. ال, كۇندىزگى ساعات 14.00 مەن 15.00 ارالىعىندا تۇسكى ءۇزىلىس. ورتا­لىق­تاعى دەنساۋلىق مەكتەپتەرى كەستە بويىنشا كۇن سايىن جۇمىس ىستەيدى.

مارال بەيبىتقىزى:

 – ءسىزدىڭ مەكەمەدە ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان ەكپەلەر جاسالا ما؟ ولاردى الۋ ءۇشىن ورتالىققا قاي كۇندەرى بارعانىم دۇرىس؟

– ءيا, ونداي ەكپەلەر ءبىزدىڭ ورتالىقتا اپتانىڭ بەس كۇنىندە جاسالادى. ماسەلەن, دۇيسەنبى كۇنى – بتسج, سەيسەنبى, سارسەنبى, بەيسەنبى كۇندەرى – باسقا بارلىق پروفيلاكتيكالىق ەكپەلەردى الۋىڭىزعا بولادى. ال, مانتۋ سىناماسىن جاساتۋ ءۇشىن جۇما كۇنى كەلگەنىڭىز ءجون.

سالتانات قايىرجانقىزى: 

– استاناعا باسقا قالادان كوشىپ كەلىپ ەدىك. ءۇش جاسار بالام بار. ءسىزدىڭ ورتالىقتا كىشكەنتاي بالا­لار­عا تەگىن ءدارى-دارمەكتەر بەرىلە مە ؟

– الدىمەن ءسىز ءبىزدىڭ ورتا­لىق­قا كەلىپ, تىركەلۋىڭىز كەرەك. ول ءۇشىن بۇعان دەيىن قارالعان ەمدەۋ مەكە­­مە­­سى­­نەن تىركەۋدەن شىق­قا­نى­ڭىز جونىندە تالون الىڭىز. قازاقستان رەس­پۋب­لي­كاسى دەنساۋلىق ساق­تاۋ­ مينيس­تر­لى­گىنىڭ 2011 جىلعى 4 قارا­شا­داعى №786 بۇيرىعىنا سايكەس ورتالىعىمىزدا تىركەۋدە تۇرعان بەس جاسقا دەيىنگى, ال ديسپان­سەر­لىك ەسەپتە تۇرعان 18 جاسقا دەيىن­گى­ بالالارعا ءدارى-ءدار­مەك­تەر تەگىن بەرىلەدى.

التىن بالاباەۆا:

– ءسىزدىڭ ورتالىق قالاداعى باسقا ەمحانالارعا مۇلدە ۇقسامايدى. نەگە؟

– ءيا, ءوزىڭىز بايقاعانداي, ءبىزدىڭ ورتالىقتا باسقا ەمحانالارداعىداي نەفرولوگ, ۋرولوگ, گينەكولوگ جانە باسقا دا ماماندار جوق. مۇندا تەك وتباسىلىق دارىگەرلەر جانە مەيىربيكەلەر عانا قابىلداۋ جۇرگىزەدى. ولار بىرنەشە باعىتتا جۇمىس ىستەيدى, سوندىقتان دا بىزدەگى مامان دارىگەرلەر وتباسىنىڭ بارلىق مۇشەلەرىن تۇگەل تەكسەرەدى. دەمەك, وتباسىلىق نەمەسە جالپى تاجىريبەلى دارىگەرلەر بالالاردى دا, ەرەسەك ادامداردى دا, ياعني وتباسى مۇشەلەرىن تەگىس قارايدى. بۇل وتباسى مۇشەلەرىنە دە, دارىگەرگە دە وتە ىڭعايلى. ويتكەنى, باسقا ەمحانالاردا بالالاردى پەدياتر, ۇلكەن­دەر­دى تەراپەۆت قاراسا, جالپى ءتاجىري­بە­لى دارىگەر وتباسىنا بارعان كەزدە ولار­دىڭ بارلىعىنا بىردەي مەدي­تسي­نا­لىق كومەك كورسەتەدى. وسى ارقىلى ءبىز وتباسى مۇشەلەرىنىڭ تۇرمىس جاعدايىن, الەۋمەتتىك احۋالىن ءبىلىپ قانا قويماي, ولارعا پسيحولوگيالىق, الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋ ءۇشىن نەنى باسىمدىققا الۋ كەرەكتىگىن, جالپى اۋرۋدىڭ قالاي قاراي بەت الىپ بارا جاتقانىن قاداعالاپ, باقىلاپ وتىرامىز. دەگەنمەن, ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ قالاداعى باسقا ەمحانالارمەن ۇقساس جاقتارى دا جوق ەمەس. مىسالى, بىزدە دە تۇرعىندارعا العاشقى مەديتسينالىق كومەكتىڭ بارلىق ءتۇرى كورسەتىلەدى.
سونىمەن قاتار «دەمەۋ» مەديتسي­نا­لىق كومەك كورسەتۋ ورتالى­عىندا مەيىربيكەلەر باسقا ەمحانا­لار­دا­عى­داي دارىگەرمەن بىرگە وتىرمايدى. بىزدە مەديتسينالىق بيكەلەر ءوز بەتىمەن قابىلداۋ جۇرگىزەدى. ياعني, جەكە ناۋقاستىڭ ءارى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى كوپتەگەن ماسەلەلەردى مەيىربيكە ءوز بەتىمەن شەشە الادى. بۇل دارىگەر مەن پاتسيەنتتىڭ ۋاقىتىن ۇنەمدەيدى, وتباسىلىق دارىگەر قابىلداۋىنىڭ قۇپيالىلىعى ساقتالادى. وسى ارقىلى مەيىربيكەلەردىڭ كاسىبي جاعىنان تالداۋ جانە كلينيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرى داميدى. شەتەلدە مەيىربيكە دەربەس ماماندىق بولىپ ەسەپتەلەدى جانە ولار جەكە قابىلداۋ جۇرگىزەدى.

مايرا كوكەنوۆا: 

– جەتكىنشەك قىزىم بار. سوڭعى كەزدە اشۋلانشاق, كەي­دە ءتىپتى تۇيىق بوپ بارا جات­قانداي كورىنەدى, ەسكەرت­پە­لە­رىمە قۇلاق اسپايدى. پسيحولوگتىڭ كومەگىنە جۇگى­نۋىم كەرەك پە؟

– ورتالىعىمىزدا پسيحو­لو­گيا­لىق­ قىزمەت ماماندارى جۇمىس ىستەيدى. ءسىز سولارمەن حابارلاسىپ كورى­ڭىز. ەگەر ءبىز­دىڭ ورتالىقتا ءتىر­كەل­گەن بول­سا­ڭىز, تەلەفون ارقى­لى­ قابىل­داۋ­عا جازىلىپ, پسيحولوگ مامان­نىڭ­ كەڭە­سىن تەگىن الا الاسىز. ول ءۇشىن­ 27-45-15 تەلەفو­نى­نا حابار­­­لاسىپ, ماماننىڭ قابىل­­دا­ۋى­­نا جازىلىڭىز نەمەسە ءوز وتباسىلىق دارىگەرىڭىز ارقىلى حابار­لا­سى­ڭىز. ال, ەگەر ءبىزدىڭ ورتا­لىق­قا­ ءتىر­كەل­مە­گەن بولساڭىز, سىزگە تەك اقىلى نەگىزدە عانا قىزمەت كورسەتىلەدى. سونداي-اق, ءبىزدىڭ ورتالىقتا «ەر مەن ايەل», «بالانى قالاي تاربيەلەۋ كەرەك؟», «وزىڭە-ءوزىڭ سەنىمدى بولىپ, ماقساتتارعا جەتۋدىڭ جولدارى» سياقتى كوپ­تە­گەن اقىلى پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر وتكىزىلىپ تۇرادى. جالپى, ونعا تولماعان بالالارعا اتا-انا رۇقساتىنسىز پسيحولوگ كەڭەس بەرە المايدى. ال, ون ءۇش جاستان اسقان جەتكىنشەكتەر پسيحولوگقا وزدىگىنەن جۇگىنە الادى.

سايلاۋ مەيىربەك:

– وسى وتباسىلىق دارىگەر نەمە­سە­ سوڭعى كەزدە ءجيى ايتىلىپ ءجۇر­گەن­ جالپى تاجىريبەلى دارىگەر دەگەن كىم؟

– وتباسىلىق دارىگەر نەمە­سە جالپى ءتاجى­ري­­بەلى دارىگەر – بۇل دەن­ساۋ­­لىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ العاش­قى­ باس­پال­­دا­­عىن­داعى مامان,­ ول ادام دەر­تىن كەشەندى قاراپ, تەرەڭ­دە جاتقان سەبە­بىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. ياعني, وتباسىلىق دارىگەر وتبا­سى­لىق ەرەكشەلىكتەردى, تۇقىم قۋالاۋ فاكتورىن, تەگىن, الەۋمەتتىك جاعدايىن زەردە­لەي­دى جانە بالالار مەن ەرە­سەك­تەر­دى بايقاۋ بويىنشا كلينيكالىق بىلىمگە يە.

گۇلبارشىن وكەشقىزى