مىنە, جادىراعان جاز مەزگىلى دە كەلدى. قازىر اتا-انالاردىڭ دەنى بالالارىمىزدى جازدا قايدا دەمالتامىز دەپ ابىگەرگە ءتۇسىپ جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس. سونداي اتا-انانىڭ ءبىرى – ءوزىممىن. جىل بويى مەكتەپ باعدارلاماسىنا كوپ ءمان بەرگەن ۇل-قىزىمنىڭ ەندى جاز ايىندا ولاردىڭ تۇلعالىق دامۋىن دا قالايمىن. مۇنداي وي ءار اتا-انانىڭ ويىندا بار دەپ ەسەپتەيمىن.
جاز ايلارىندا وقۋشىلاردى وقىتۋدى ۇمىتپايىق
مەكتەپ باعدارلاماسىنان بولەك بالالاردىڭ كوشباسشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتاتىن, بويلارىنداعى ونەرلەرىن شىڭدايتىن كەز – ول جاز ايلارى. شىنى كەرەك, بىزدە 10 جاسقا دەيىن بالالاردىڭ دامۋىنا باعىتتالعان ءارتۇرلى ءۇيىرمەلەر بارشىلىق. بىراق ەندى بوي تۇزەپ كەلە جاتقان 13 پەن 18 جاس ارالىعىنداعى بالالارعا وقۋشىلار سارايىندا, جاستار ورتالىقتارىندا جاز مەزگىلىندە دامۋعا جاعدايلار قاراستىرىلماعان. بۇل – وتە وكىنىشتى جاعداي. قازىرگى نارىقتىق زاماندا بالاسىن جاز ايىندا دامۋى ءۇشىن شەتەلگە, ءتىپتى باسقا قالاعا جىبەرۋگە بارلىق اتا-انادا مۇمكىندىك جوق. ال بالانىڭ جەكە دامۋى, ونىڭ وي-ءورىسىن جان-جاقتى دامىتۋ كەرەك.
سوندىقتان وسى ماسەلەگە بەيجاي قاراماي, وقۋ ورتالىقتارىنىڭ باسشىلارى ءتيىستى شەشىم شىعارۋى قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. قازىرگى 13 پەن 18 جاستاعى بالالار وڭ مەن سولىن اجىراتا الاتىن دەڭگەيدە. ولاردى قىزىقتىرا ءبىلۋ, ولارعا جاڭا ءبىلىم ۇيرەتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. ياعني كرەاتيۆتى دۇنيەلەردى قابىلدايتىن بۇل بالالارعا ەرەكشە فورماتتاعى ماستەر-كلاسس, ترەنينگتەر, ويىندار, بايقاۋلار ۇيىمداستىرا ءبىلۋ كەرەك. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن سونداي جان-جاقتى ويلايتىن, زاماننىڭ اعىمىمەن قاتار جۇرەتىن بىلىكتى ماماندار دا قاجەت. وسىنىڭ بارلىعىن ۇيىمداستىرۋ وڭاي بولماعانىمەن, مۇنداي ءىس-شارالار بالالارعا دا, ماماندارعا دا اسا قاجەت. ءبىز ۇرپاق تاربيەسىندە بازالىق ءبىلىم بەرۋدى عانا ەمەس, كەرىسىنشە, ەرتەڭگى كۇنى بىلگىر ادام بولىپ قالىپتاستىراتىن جانداردى تاربيەلەۋگە تىرىسۋىمىز كەرەك.
سوندىقتان وقۋشىلار سارايىنىڭ باسشىلىعىنا, جاستار ورتالىعىنىڭ ماماندارى مەن باسشىلىعىنا جاز ايلارىندا وقۋشىلاردى وقىتۋ, دامىتۋ ءىسىن جان-جاقتى قاداعالاۋ قاجەتتىگى جايلى وسى ۇندەۋىمدى جولدايمىن. ويتكەنى مۇنداي ورتالىقتار ەلىمىزدە بار بولعانىمەن بالالاردى دامىتۋ ىسىندە, اسىرەسە جاز ايىندا شىعارماشىلىق قابىلەتتەردى دامىتۋ ىسىندە بەلسەندىلىك تانىتپاي تۇر.
بۇل – ويلانارلىق, ويلانتارلىق جاعداي. قازىرگى جاستار وتە اقىلدى جانە دامۋعا, وسۋگە قورىقپايدى. ءبىز تەك ولارعا وسى دامۋ جولىندا قولداۋ كورسەتۋىمىز كەرەك. «بالام دەيتىن ەل بولسا, ەلىم دەيتىن بالا دا بولاتىنىن» ءبىز ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ءار بالا – تالانت يەسى. سوندىقتان ءوز تالانتتارىمىزدى بارىنشا قولدايىق!
كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم – زامان تالابى
مەنىڭ اكەم ءوزىنىڭ بۇكىل سانالى عۇمىرىن قۇرىلىس سالاسىنا ارنادى. ءالى ەسىمدە مەكتەپتى ءتامامداپ, ەندى ۇلكەن ومىرگە اتتانعالى تۇرعاندا اكەم: «اينالايىن, قاراقات, قانداي ماماندىق يەسى بولساڭ دا ادال ەڭبەك ەت. اقشا تابۋدىڭ جولىن ەمەس, قوعامعا پايدالى بولۋىڭدى ويلا» دەگەن ەدى. مىنە, وسى ءبىر اكەمنىڭ بايىپپەن ايتقان اقىلى مەنىڭ قانداي قىزمەتتە جۇرسەم دە سانامنان كەتكەن ەمەس.
اكەمنىڭ وسى ايتقان سوزىنەن مەنىڭ تۇسىنگەنىم, ادام قانداي ماماندىق يەسى بولسىن, سول ءىستىڭ ناعىز مامانى بولۋعا تالپىنۋى كەرەك. مەيلى, ول كولىك جۇرگىزۋشىسى, قۇرىلىسشى, ۇستاز, دەپۋتات بولسىن. باستىسى, ءوز جۇمىسىن جاقسى ورىنداۋدا. قازىر اتا-انالاردىڭ دەنى بالاسىنا «سەن ادەمى كرەسلودا وتىراتىن باستىق بولاسىڭ» دەپ وڭ مەن سولىن اجىراتىپ ۇلگەرمەگەن بالالارعا وسىلاي ايتىپ جاتادى. بىراق نەگە سول بالالاردىڭ شىن مانىندە ومىردە نەنى قالايتىنىن بىلمەسكە؟
جالپى, ءبىز بالالارىمىزدى قارا باسىن كۇيتتەۋگە ەمەس, كەرىسىنشە, ادال ەڭبەك ەتۋگە, ءوزىنىڭ ماڭداي تەرىمەن نان تابۋعا, جاقسىلىق جاساۋعا باعىتتاۋىمىز كەرەك. جاسىراتىنى جوق, بۇگىندە زاڭگەر, ەكونوميست, كەدەن جانە سالىق سالاسىنىڭ ماماندىقتارى بويىنشا وقىپ, كەيىننەن جۇمىس تابا الماي جۇرگەن تالاي جاستى كوردىم.
تيىسىنشە, ەلىمىز تاس قالاۋشى, اعاش شەبەرى, قۇرىلىسشى, سلەسار, دانەكەرلەۋشى, قۇبىر جوندەۋشى سەكىلدى تاعى دا باسقا جۇمىسشى ماماندىقتارعا مۇقتاج بولىپ وتىر. اسىرەسە, وڭىرلەردەگى زاۋىت, فابريكا, مەكەمەلەرگە وسى سالانىڭ ماماندارى اۋاداي قاجەت. بىزدە كوپ جاعدايدا جاستار بۇل ماماندىقتارعا, وكىنىشكە قاراي, مەنسىنبەي قارايدى. ال ەلىمىز يندۋستريالاندىرۋ باعىتىنا سايكەس, كاسىپتىك-تەحنيكالىق مامانداردى دايارلاۋعا سوڭعى جىلدارى ەرەكشە دەن قويۋ ۇستىندە.
جاڭا ايتىپ وتكەنىمدەي, اكەم ءومىر بويى قۇرىلىسشى, ال انام ۇستاز بولدى. ولار ادەمى كرەسلودا وتىرۋدى ەمەس, قالايدا وسى قوعامدى ىزگىلەندىرەمىز, ءوز ەڭبەگىمىزبەن اينالامىزعا پايدالى بولامىز دەپ عۇمىر كەشتى. سوندىقتان ىستەلگەن ەڭبەگىن حالىققا پايداسى ءتيىپ جاتسا, مىنە, سول يگىلىكتىرەك دەپ ويلايمىن. ديپلومىن ارقالاعان جاستار بۇگىندە ءوز ماماندىقتارى بويىنشا جۇمىسقا ورنالاسپاۋى ماماندىقتىڭ دۇرىس تاڭدالماۋىنان. ال ماماندىقتى دۇرىس تاڭداۋ, ەلگە قاجەتتى ماماندىقتى يگەرۋ – جارقىن بولاشاقتىڭ كەپىلى. سول سەبەپتى جاستاردى كاسىپتىك-تەحنيكالىق ماماندىقتاردى مەڭگەرۋگە شاقىرامىن.
اكەنىڭ تاربيەلىك ينستيتۋتىن قالىپتاستىرعان ابزال
حالقىمىزدا دۇنيەدەن ءبىر ادام وتسە «ارتىندا قالعان ۇلى بار ما ەدى؟» دەپ سۇرايدى. مىنە, وسىدان-اق ءبىزدىڭ حالىق ءۇشىن ۇل بالانىڭ وتباسىنداعى الار ورنى ەرەكشە ەكەنىن باعامداۋعا بولادى. ءتىپتى ءار قازاقتىڭ وتباسىندا تۇڭعىش ۇل – كەيىنگى ءىنى-
قارىنداستارىنىڭ قامقورشىسى, «اعاسى باردىڭ – جاعاسى بار» كەيىنگى باۋىرلارى وعان ارقا سۇيەگەن. ال كەنجە ۇل – شاڭىراق يەسى.
باسقا بالالار ەنشى الىپ, بولەك وتاۋ قۇرىپ جاتسا دا, كەنجە ۇل اكە-شەشەنىڭ قولىندا قالادى. مىنە, ۇلعا قويىلاتىن تالاپ تا, جۇكتەلەر جۇك تە اۋىر. ال ۇلداردىڭ جوعارى تالاپقا لايىقتى بولۋى ءۇشىن وعان وتباسىندا تاعىلىمدى تاربيە بەرىلۋى كەرەك. اسىرەسە, اكە تاربيەسىن جاقسى سەزىنىپ ءوسۋى ماڭىزدى. قازىرگى كۇنى مەنىڭ بايقاۋىم بويىنشا ۇلداردىڭ اراسىندا دا بولمىسى نازىك, مىنەزى جۇمساق ەر بالالار بار. بۇل, ارينە, الاڭداتارلىق جاعداي.
جاسىراتىنى جوق, قازىرگى ءبىزدىڭ قوعامدا بالالاردىڭ ءبارى تولىققاندى وتباسىندا تاربيەلەنىپ جاتقان جوق. كوپ جاعدايدا ەر بالالارعا اكەنىڭ تاربيەسى, اكەنىڭ قايسار بولمىسى, اكەنىڭ سالماقتى ءسوزى جەتىسپەيدى. سول سەبەپتى اكەنىڭ تاربيەلىك ينستيتۋتىن قوعامدا قالىپتاستىرعان ابزال.
مۇنىمەن قوسا, مەكتەپتەردە «باتىرلىق» كۋرستارى اشىلسا دەيمىن. ۇلدارىمىزعا كەشەگى قاراكەرەي قابانباي, شاپىراشتى ناۋرىزباي, رايىمبەك پەن قاراساي, ماحامبەت پەن يساتاي سەكىلدى نار تۇلعالى باتىرلارىمىزدىڭ ەرلىكتەرىن ايتىپ وتىرۋ كەرەك. وسىنداي باتىرلاردىڭ ەرلىگىن ءبىلىپ وسكەن ۇل بالا ەل – ەرگە امانات ەكەنىن, ناعىز ەر ازامات نامىسشىل, باتىل كەلەتىنىن سەزىنىپ وسەدى. دەمەك, مەكتەپ باعدارلاماسىنان بولەك ۇلدارىمىزعا سانالى ازامات بولۋ جولىندا وسىنداي قوسىمشا دارىستەر بەرىلسە, ۇرپاق تاربيەسىندە ۇتار تۇستارىمىز كوپ بولارى انىق. ەندەشە جۇرەگى ەلىم دەپ سوعاتىن, ار مەن نامىسىن جوعارى قوياتىن ەر-ازاماتتارىمىز كوپ بولسىن!
قاراقات ابدەن,
نۇر-سۇلتان قالاسى
ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى
