ونىڭ اندەرى تالاي جۇلدىزدىڭ باعىن اشتى, حيت-پارادتاردىڭ ۇزدىگى بوپ تانىلدى. ويتكەنى اۋەندەرىنىڭ كەلەسى نوتاسىنىڭ اۋەزىن بولجاۋ قيىن. ەشكىمنىڭ شىعارماشىلىعىنا جيەندىك جاسامايتىن قايرات باەكەنوۆ قۇرعان «فورمات» توبى دا قازاق ەستراداسىنا جاڭا لەپ اكەلگەنى ءسوزسىز. تالعامى ەرەك استانالىق ءانشى, سازگەرمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
اۋەننىڭ گارمونياسىن سەزەمىن
– بۇگىندە «قايرات باەكەنوۆ ءان جازسا, مىندەتتى تۇردە حيت بولادى» دەگەن ستەرەوتيپ قالىپتاستى. تانىمال ءان جازۋدىڭ سىرىمەن بولىسسەڭىز؟
– ءان جازعاندا ۇنەمى وي ۇستىندە جۇرەمىن. تىڭداۋشى قۇلاقتى جالىقتىرمايتىن, سوڭىنا دەيىن ءسۇيسىنىپ ەستيتىن ءان بولسا دەيمىن. حالىققا تاراتپاس بۇرىن مىڭ رەت تىڭدايمىن. ءوزىمدى زەرىكتىرىپ جىبەرسە, جارىققا شىعارماي قويامىن. اۋەننىڭ مەلوديكاسىن, گارمونياسىن جاقسى سەزەمىن. جاڭا ءانىمدى اۋىلدا ايتسام, اتا-اجەلەر قالاي قابىلدايدى؟ زاماناۋي جاستار نە دەيدى؟ كوز الدىما ءجيى ەلەستەتەمىن.
ءاندى كوممەرتسيالىق تۇرعىدا جازسام, اۋەلى ءانشىنىڭ سويلەگەن ءسوزىن, قيمىل-قوزعالىسىن باقىلايمىن. ورىنداۋشىمەن اڭگىمەلەسىپ, مىنەز-قۇلقىن تانۋعا تىرىسامىن. بۇرىنعى كونتسەرتتەرىن قاراپ شىعامىن. ويتكەنى ءان وزىڭە ارناپ تىگىلگەن كيىم سەكىلدى. تابيعاتىڭا تۇپ-تۋرا, جاراسىمدى بولۋ كەرەك.
العاشقى ءانىمدى «ابك» ورىندادى
– ونەر جولىڭىز نەدەن باستالدى؟
– ءوزىم جەزقازعان وبلىسىنىڭ ساتباەۆ قالاسىنانمىن. 16 جاسىمدا «ۇلار» دەگەن ءان شىعارىپ, دوستار اراسىنداعى وتىرىستاردا دومبىراعا قوسىپ ايتىپ جۇرەتىنمىن. بىردە جەرلەسىم قىدىرالى بولمانوۆ ەستىپ, ۇناتىپ, ءانىمدى سۇرادى. ءسويتىپ العاشقى تۋىندىم – «ۇلار» ساحنادا «ابك» توبىنىڭ ورىنداۋىندا شىرقالدى.
ون التى جاسىمنان جيىن-توي, رەستورانداردا ءان ايتتىم. سينتەزاتور الىپ, سول شاقتاعى تانىمال اندەردىڭ مينۋسوۆكاسىن قۇراستىرىپ ءجۇردىم. «ا-ستۋديو», ماكسيم فادەەۆ, «براۆو» توبىنىڭ اندەرىن ناۋشنيكپەن تىڭداپ, مۋزىكاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرەتىنمىن. جەزقازعان مەملەكەتتىك كوللەدجىنىڭ «حالىق اسپاپتار بولىمىنە» وقۋعا ءتۇستىم. كەيىننەن مەكتەپتە ءان-كۇي ساباعىنىڭ مۇعالىمى بولدىم. وقۋشىلارعا دومبىرا تارتۋدى ۇيرەتەتىنمىن.
– ەستراداعا كەش كەلۋىڭىزدىڭ سەبەبى نەدە؟
– بي ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى ايدوس بەكماعانبەتوۆ دەگەن جىگىت بولاتىن. مەكتەپ باسشىلىعى ەكەۋمىزگە دۋەت قۇرىپ, 1999 جىلى «جاس قانات» رەسپۋبليكالىق ءان بايقاۋىنا قاتىسىڭدار دەپ قويمادى.
ورىن المادىق. «ۇزدىك كومپوزيتور» اتاندىم. كەيىننەن تەلەديداردان ءوز ءتۇرىمدى كورىپ, «ءما, بۇل مەن بە؟» دەپ, ساحناعا ەندى شىقپايتىنداي بولدىم.
«كامەرا مەنى سۇيمەيدى, تەلەۆيدەنيەنى قايتەم, وسىلاي تىنىش قانا ءان جازىپ جۇرە بەرەيىن» دەپ ويلادىم. ءوزىمدى قاتتى سىنادىم, وزىمە قاشان دا كوڭىلىم تولمايتىن.
استانادا شابىتىم شارىقتادى
– استاناداعى شىعارماشىلىعىڭىز قالاي ءوربىدى؟
– قاراعاندىدا ءوسىپ-جەتىلدىرەتىن ونەر ورتاسى بولمادى. 2001 جىلى استاناعا كوشتىم. بىردەن «بايتەرەك» توبى ىزدەپ كەلىپ, اندەرىمدى تىڭداعان سوڭ: «بارلىق اقشامىزدى سالايىق, بىزبەن جۇمىس ىستەشى» دەدى. تىنىسىم اشىلدى. شابىتىم شارىقتادى. «سەن», «حانشايىم» اندەرىم حالىققا تانىلدى. «ءبايتەرەككە» البوم جازا باستادىم. 2004 جىلى كونگرەسس-حولدا ولار العاشقى كونتسەرتىن بەرەتىن بولدى. سايلاۋ, ەرلان, نۇركەندەر سول كەشتە مەنىڭ دە ءان سالۋىما قولقا سالدى. «ماحاببات مۇڭى» دەگەن ءانىمدى ورىنداپ شىقتىم. جەكە داۋىسپەن استانا ساحناسىندا ءبىرىنشى رەت ونەر كورسەتكەنىم سول ەدى.
«فورمات» مەيرامحانادا قۇرىلدى
– جەكە داۋىسپەن دەيسىز, كەيىن بىراق توپپەن شىعىپ جارق ەتتىڭىز عوي…
– ءيا, توپ قۇرۋ ارمانىم ەدى. «ءاي, بىراق قيىن شىعار» دەيتىنمىن. 2006 جىلدىڭ 8 ناۋرىزىندا ءبىر مەيرامحانا ءان ايتىپ كەتۋىمدى ءوتىندى. كەلىسكەن مۋزىكانتتارى كەلمەي قالىپتى. مەيرامحانا قوجايىندارى تۇرىكتەر ەكەن. داۋىسىمدى ەستىپ, داستارقان جايىپ, قۇرمەت كورسەتتى. اۋدارماشى ارقىلى تىلدەستىك. جىبەرگىلەرى جوق مەنى. «ايت, نە قالايسىڭ؟ ءبارىن ىستەيىك. تەك بىزدە جۇمىس ىستەۋگە قال» دەپ قويمادى. ارمانىم ويىمدا قىلاڭ بەرىپ, «ماعان اپپاراتۋرا, گيتارا, بارابان الىپ بەرىڭىزدەر, گرۋپپا جينايمىن» دەدىم. «جالعىز ايتساڭ, پايداڭدى دا ەشكىممەن بولىسپەيسىڭ عوي» دەپ, مەنى رايىمنان قايتارعىسى كەلدى. اقىرى دەگەنىمە كوندى. ءسويتىپ, سول جىلدىڭ 4 مامىرىندا «فورمات» توبىن قۇردىم. بەس جىلداي ارىپتەستىكتەن سوڭ ولار جان-جاققا تاراپ, توپتان كەتىپ قالدى. قاتتى كۇيزەلدىم. ءارى قاراي نە ىستەرىمدى بىلمەدىم. شىعارماشىلىق توقىراۋ كوپكە سوزىلمادى. «ءار نارسەنىڭ قايىرى بار دەگەن» راس ەكەن. ءبىر اپتادان كەيىن مۇلدە جاڭا قۇرام جينالدى. ءتىپتى, بۇرىنعى «فورماتتان» بولەك, كۇشتىرەك. كوز الدارىڭىزدا جارقىراپ جۇرگەن قازىرگى «فورماتتىڭ» ءار مۇشەسى – جوعارى ءبىلىمدى, ناعىز پروفەسسيونالدار. «قاپ, مەن دە وقۋىمدى جالعاستىرعانىمدا عوي! جوعارى كاسىبي بىلىمدەرىڭ بار, قانداي جاقسى» دەپ قىزىققانىمدا, ولاردىڭ جاۋابى ءتىپتى ويلاندىرىپ قويادى. «قايرەكە, قايتا ءارى قاراي وقىماعانىڭىز جاقسى بولعان. ايتپەسە اندەرىڭىز شەڭبەردەن شىقپاي, ستاندارت بولار ەدى. ال ءسىزدىڭ قيالىڭىز ەركىن شارىقتايدى. ۋايىمداماڭىز, ەرەجەگە ءتىپتى باعىنباي جاتسا, دۇرىسىن ايتا قويارمىز» دەيدى. بىراق ءالى كۇنگە دەيىن «مىنا نوتادان كەيىن بىلاي جازۋعا بولمايدى» دەپ تۇزەتىپ كورگەن ەمەس (كۇلدى).
– «فورماتتىڭ» مۋزىكالىق باعىتى قانداي؟
– جان-جاقتى. مەنىڭشە, ءارتىستىڭ رەپەرتۋارى كەمپىرقوساق ىسپەتتى ءتۇرلى-ءتۇستى بولۋى كەرەك. جالپى, مەن ءوزىمدى سيمبيوز مەلوديست سانايمىن. دومبىرانىڭ وقۋىن وقىعانىم اسەر ەتكەن بولار. جاستايىمنان قازاقتىڭ كۇيلەرى, حالىق اندەرى بويىما ءسىڭدى. ونىمەن قوسا, باتىستىڭ ۇزدىك اندەرىن دە نازارىمنان تىس قالدىرمادىم. بايقاساڭىز, «ماحاببات» انىندە قايىرمانى ءداستۇرلى, ال شۋماقتاردى ەۋروپالىق ستيلدە جازدىم. سونىسىمەن دە حيت بولعان شىعار.
– گونورارىڭىز قانشا؟
– ايتپاي-اق قويايىن, بارعان جەرىمىزدى سالىقشىلار اڭدىپ جۇرەدى (كۇلدى). 2006 جىلدان بەرى ونەرىمىز زاڭداستىرىلعان, ساحناعا, تويعا ءار شىققانىمىز تىركەلىپ, ودان بەلگىلەنگەن ءمولشەردە سالىق الىنىپ تۇرادى.
فونوگرامماعا جانىم قاس
– ءبىر تەلەۆيزيالىق كونتسەرتكە بارعانىمدا, فونوگراممامەن ايتقانىڭىز قاتتى ءبىلىنىپ ەدى…
– بۇكىل انشىلەردىڭ جاندى داۋىستا ءان سالعانىن قالايمىن. ءوزىم جيىرما جىلدان بەرى ارانجيروۆكا جازۋمەن اينالىسىپ كەلگەندىكتەن, كومپيۋتەردىڭ مۇمكىندىكتەرىن جاقسى بىلەمىن: ءسال عانا «ءاۋ» دەگەندەر كەرەمەت ءانشى بوپ شىعا كەلەدى. بۇل تۇرعىدا روزا رىمباەۆانىڭ قاتاڭ قاعيداسىن سىيلايمىن. فونوگرامما دەگەنگە جانى قاس. مەن دە ەشكىمدى الداماي, بارعان جەرىمدە جاندى داۋىستا ءان سالامىن. وكىنىشتىسى, تەلەۆيزيالىق جوبالاردا, ءتۇسىرىلىمدەردە بىزگە پليۋسپەن ايتۋعا مىندەتتەيدى. ويتكەنى ولاردىڭ اپپاراتتارى جاندى داۋىسقا ارنالماعان. سودان مەن ءاننىڭ وريگينالىن ۇمىتىپ, اۋىزدى جىبىرلاتۋدان شاتاسىپ جاتامىن. سەبەبى ءبىر عانا ءانىمدى ءار كەزدە ءارتۇرلى ەتىپ ايتامىن. مانەرىمدى وزگەرتىپ ورىندايمىن. ماسەلەن, تىڭدارمان قازىر «ا» دەپ ايقايلايدى, مىنا جەردە بىلاي سوزادى» دەمەي, ەستىگەن ءان بولسا دا, ءانشى حالىققا ءاردايىم جۇمباق بولىپ قالۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
جالپى, باتىستا ءبىر جاقسى ادەت بار. جاڭا كۇيتاباق شىقسا, ولار ونەرپازدى باعالاۋعا اسىقپايدى. جاندى داۋىستاعى كونتسەرتىن كۇتەدى. ءانشى كۇيتاباعىنداعى اندەرىن ورىنداسا عانا سىن-پىكىرلەرىن ايتىپ, تالانتتى مويىندايدى. بۇل ءۇردىس بىزدە دە قالىپتاسسا دەيمىن.
سۇحباتتاسقان:
ءمادينا جاقىپ
