«Астана қаласы әкімдігінің зорлық-зомбылықтың немесе зорлық-зомбылық қаупі салдарынан қиын жағдайға тап болған адамдарға арналған дағдарыс орталығы-баспанасы» өз үйінде қорлық көретін әйелдер мен балалардың уақытша болса да жан жұбатар жері болып отыр. Орталықтың ашылғанына үш жылға жуық өтті. Астана әкімдігінің қаулысымен 2013 жылы мамырда ашылып, осы жылдың соңынан жұмысын бастаған еді.
Бұл бөлек салынған ғимарат, бірнеше жатын бөлмелері, әлеуметтік, медициналық, психологиялық қызмет көрсетілетін арнайы орындары тағы бар. Мұнда ашылғалы бері жүзге тарта әйелге, екі жүзге таман балаға қызмет көрсетілген. Жыл басынан бері 41 балалы әйел уақытша тұрып жатыр.
Әйел құқықтарын қорғау, әлеуметтік-экономикалық жағдайларын жақсарту, қиын жағдайға тап болған нәзік жандыларды тығырықтан алып шығып, дер кезінде кешенді көмек қолын беретін мемлекеттік мекеме – орталық қызметін ризашылықпен айтуға тұрарлық. Жағдаяттың екінші жағына келгенде, екі адамның арасындағы, әрі кетсе әулеттің ортасында шешілетін түйіннің мемлекет араласатын кеселге айналғаны да ойландырады.
Астаналық зорлық-зомбылық құрбандарына арналған орталықтың ашылуының маңызы зор. Елорда бой көтергелі ішкі миграцияға жан бітіп, жастардың дені Астанаға бет алуда. Ал көптеген отбасылардың ауылдағысы – қалаға, қаладағысы – елордаға көшін түзеп, жаңа жерде жақсы өмірді көздегендері қаншама. Алайда, мұнда келгендердің бәрі бірдей баспаналы болып, ә дегеннен жағдайы түзеліп кете қойған жоқ. Пәтерден-пәтерге көшіп, күнделікті тұрмыс тауқыметі аздай, әлі орнықпаған шиеттей жас балаларының жайы қосылса, жығылғанға жұдырық болатыны сөзсіз. Қай ұрыстың да арты жақсылыққа апармайды. Қара күшіне сенген еркектің мысын басар ағайыны алыста, әйелдің ақыл қосар абысыны жанында жоқ. Күрделі жағдайда жалғыз қалып жанұшырған жанның барар жері осы орталық болып отырғаны айтылған деректер сөзімізге дәлел болады.
«Күн сайын сенім телефонына кем дегенде екі-үш әйел хабарласып жатады. Бізге хабарласқандардың көбісі заңгердің, психологтың кеңесін алады. Белгіленген тәртіп бойынша орталыққа келген әйел бір тәуліктен бастап сот арқылы барлық мәселелерін толық шешкенге дейін бола алады. Мерзімнен шектеудің қажеттігі бар. Себебі, оларды әлеуметтік қорғау орындарына артық салмақ салғызбай, аз уақыттың ішінде мәселелерін шешіп алуына мүдделіміз. Мұнда келгендерге бір сәтке болса да кең тыныстап, жақсы мен жаманды көңіл таразысынан өткізуге мол мүмкіндік береміз. Біз, ең алдымен әйелдің өзіне сенімі артып, өмірден өз орнын тауып, батыл қадам жасауына бар күшімізді саламыз» дейді орталықтың әлеуметтік қызметкері Гүлнар Әлібаева.
Орталықтың жұмысымен жақын танысу үшін оның тұрғындарымен сөйлесуге тура келді. Әрине, жақынынан зәбір көрген жан өзгеге сенімсіз қарауы – заңды. Сонда да суыртпақтап сыр тартып, біраз нәрсеге көзіміз жетті. Алқымындағы қанталаған екі қолдың ізі кетпеген келіншек төрт баласымен түсіпті. Күйеуі араққа салынбаған, жөнсіз ұрыс-керіске де жоқ екен, бірақ… құмар ойынға құлқы кеткен. Бар ақшаны соған салады. Қарсы келген келіншегін буындырып өлтіре жаздапты. Жап-жас мына келіншек «күйеуім жақсы, тек енем жат ағымды дінге енгізіп, жолдан тайдырып жүр» деп безілдейді. Оның да екі баласы етегінен тартқылап, әкесі жайында айтылған әңгімені жақтырмағанын білдіріп тұр. Келесі байғұстың үстіне «алқаш» байы керосин құйып жатқан сәтінде қашып құтылыпты. Оның да ержетіп қалған екі баласы бар. Бір келіншек өткен жылдың жазында орталықты бір паналап кеткен екен, күйеуінің «жаздым-жаңылдым» деген сөзіне сеніп қайта қосылыпты. Алайда, араға алты ай өтпей қайтып келіпті. Енді біржола айырылысудың амалын жасамақ. Оның да артында үш бала… Тағы бір келіншектің осында келуінің себебі бір басқа. Ішіп келсе, баласының әкесі жалғыз ұлының мазасын алып, «нағыз еркекше» тәрбиелейді екен. Қолға түс-
кен сыпырғы ең жұмсағы… Араша түскен анасының көрмеген қорлығы жоқ. Міне, «Бұланты» көшесінде орналасқан үйдің тұрғындарының жайы осы, ал көздері жәудіреген сәбилердің тағдыры қалай болары тағы белгісіз.
Отбасы мүшелері сыйластық пен сүйіспеншілікке бөленбесе, ол үйдің баласы отбасы құндылықтарының не екенін білмей өссе, оның тағдыры не болады? Басқа рухани құндылықтарды қозғамай-ақ, қарапайым тұрмыстық зорлық-зомбылықтың не екенін, оның ақыры неге апаратынын екінің бірі біліп, ескеріп жүр ме?
Психологтың айтуынша, отбасында алмаған тәрбие мен мейірімнің кемшіндігі көпті тығырыққа тірейді екен. Оқыған-
тоқығаны жоқ, еш дайындықсыз жаңа өмірдің жауапкершілігін сезінбей қадам жасайтындардың алды осы үйді паналап жүр. Кез келген зорлық-зомбылық жеке тұлғаны құрдымға бастайды. Жекелеген жандардың құқығының тапталуына қоғамның бейжай қармайтынын Орталық жұмысынан байқап, қорлық көргендердің жіберген қателіктерінің түзеуіне атсалысқан жандарға алғысымызды білдірдік.
Айгүл УАЙСОВА
