ساپار احمەتوۆ, «نۇر وتان» پارتياسى استانا قالالىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى: تۋFان ەلدI تYلەتۋدIن تIرەگI
بيىل ەلىمىز ەڭسەسى بيىك ەلوردا – استانانىڭ ون التى جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتەدى. بۇل – بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ كوز قۋانىشى, ورتاق مەرەكەسى. 1998 جىلى اتىن ايداي الەمگە جاريالاعان جاس قالا قازىرگى تاڭدا ءسانى مەن سالتاناتى جاراسقان باس شاھارعا اينالىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردى قارقىندى جۇرگىزىپ, باسەكەلەستىكتىڭ بيىك بەلەستەرىن باعىندىرۋى ارايلى استانانىڭ دامۋىمەن تىعىز بايلانىستى.
تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا استانانىڭ قالىپتاسۋى ەرەكشە ماڭىزدى ورىن الادى. استانانى سالۋ – مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ەرىك-جىگەرىمەن جانە ساياسي كورەگەندىگىمەن جۇزەگە اسىرىلعان تەڭدەسسىز جوبا. ول – مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق ماقساتتاردى ءساتتى جۇزەگە اسىرۋىنىڭ, ەلدىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ ايقىن كورىنىسى.
قازاقستان حالقى ون التى جىل كولەمىندە قۇباتوبەل ەسكى شاھاردىڭ تۇبەگەيلى قايتا قۇرىلىپ, جاڭا اكىمشىلىك ورتالىقتىڭ قالىپتاسقانىنا, ەل ەگەمەندىگىن ايشىقتايتىن اۋقىمدى قۇرىلىستاردىڭ, مادەني-رۋحاني ورىنداردىڭ بوي كوتەرگەنىنە, تامىرى تەرەڭ تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ, اتاۋلاردىڭ حالىقپەن قاۋىشقانىنا كۋا بولدى. الەمدىك ۇلگىدەگى ءارى ۇلتتىق ناقىشتاعى ارحيتەكتۋرالىق نىساندار ەۋرازيا كىندىگىندە ورنالاسقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ الەمگە اشىقتىعىن, بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىقتى تۋ ەتكەن مەملەكەت ەكەندىگىنەن حابار بەرەدى. قىسقا مەرزىم ارالىعىندا قالا قازىرگى زامانعى مەگاپوليس دەڭگەيىنە كوتەرىلىپ, ايماقتاعى ءوزارا ىقپالداسۋ مەن ىنتىماقتاستىقتىڭ ۇياسىنا اينالدى.
اعىمداعى جىلدىڭ ەلىمىز بەن استانا تاريحىنداعى الاتىن ورنى ايرىقشا. ويتكەنى, ەلباسى جولداۋىنان باستالعان 2014 جىل «قازاقستان-2050: بەيبىتشىلىك, رۋحانيات جانە كەلىسىم مادەنيەتى» تاقىرىبىمەن وتكەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءححى سەسسياسى, VII استانا ەكونوميكالىق فورۋمى, XII ەۋرازيالىق مەديا فورۋمى سىندى ماڭىزدى ءىس-شارالارمەن تولىقتى. وسى ورايدا, ەلىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ, ەكونوميكالىق الەۋەتىن ارتتىراتىن ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىنىڭ قۇرىلۋىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋىمىز قاجەت. اتالعان وداقتى قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمشارتقا قول قويۋ ءراسىمىنىڭ قازاقستاندا جانە استانا قالاسىندا وتكىزىلۋى ۇيىمنىڭ مەملەكەتىمىز ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىنان حابار بەرەدى. ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆ 2011 جىلى جاريالانعان «ەۋرازيالىق وداق: يدەيادان بولاشاقتىڭ تاريحىنا» اتتى ماقالاسىندا: «ەۋرازيالىق وداق – بۇگىنگى كۇن مەن بولاشاقتىڭ كۇردەلى سىناقتارىمەن ولشەنەتىن مەگاجوبا. ول قالىپتاسۋى تاريحتاعى ەڭ كۇشتى جاھاندىق قارجى-ەكونوميكالىق داعدارىستار ىقپالىمەن باستالعان جاڭا الەمدىك ارحيتەكتۋرانىڭ ورگانيكالىق بولشەگى بولۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىنە يە» دەپ, ونىڭ كەلەشەكتەگى كەمەل جەتىستىكتەرىنە سەنىم ارتتى. ەەو قۇرۋ يدەياسى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ باسشىلىعى مەن پارتيالاستار تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ, استانا قالاسىندا ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلاۋعا ارنالعان كەلەلى كەزدەسۋلەر وتكىزىلدى.
ەلوردانىڭ بيىك ەڭسەسى ونىڭ ىشكى دامۋىمەن بىتە قايناسىپ جاتىر. ويتكەنى, ىشكى دامۋ مەن تۇراقتىلىق – سىرتقى بەلسەندىلىكتىڭ نەگىزى. استانا قالاسىنىڭ اكىمى,«نۇر وتان» پارتياسى استانا قالالىق فيليالىنىڭ توراعاسى ي.ن. تاسماعامبەتوۆتىڭ جىل باسىنداعى قالا تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋىندە ايتىلعانداي, قالانىڭ ىشكى وڭىرلىك ءونىمى 2 ترلن 700 ملرد تەڭگەنى قۇراپ, مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە 610 ملرد تەڭگە قاراجات تۇسكەن. شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىككە كورسەتىلگەن قولداۋدىڭ ناتيجەسىندە ولاردىڭ سانى 55 مىڭعا جەتىپ, 1 ترلن 200 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمى ءوندىرىلدى. بۇل سالا قالامىزدا 190 مىڭنان استام ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. ياعني, استانا – ءوزىن-ءوزى تولىعىمەن قامتاماسىز ەتىپ, حالىقتىڭ ءومىر سۇرۋىنە مەيلىنشە قولايلى جاعداي جاسايتىن, ەلدىڭ ىشكى الەۋەتىن نىعايتۋعا ۇلەس قوساتىن بىرەگەي ورتالىق ەكەندىگى ءسوزسىز.
2012 جىلى 14 جەلتوقساندا ەلباسى ۇسىنعان «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى ايبارلى استانانىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىلىس بەردى. ول تۋرالى قالا كۇنىنە وراي جاريالانعان «استانا – قازاقستاننىڭ ۇلى ءداۋىرى جانە ستراتەگيالىق ۆەكتورى» اتتى ماقالاسىندا ەلباسى: «بۇگىندە ەلوردانى «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىنىڭ ومىرگە جولداما العان جەرى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. وسى جەردە «ينەمەن قۇدىق قازعانداي» ونىڭ تۇجىرىمدامالىق بەينەسى جاسالدى» دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى. پرەزيدەنت جولداۋى نەگىزىندە استانانىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى دامۋىنىڭ ستراتەگيالىق جوسپارى دايىندالىپ, ونى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا ءتيىستى اتقارۋشى ورگاندارعا تاپسىرمالار بەرىلدى. وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋداعى تۇعىرلى تىرەگى – «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ استانا قالاسىنىڭ گۇلدەنۋىندەگى ورنىن ايتۋىمىز قاجەت.
2013 جىلى 18 قازاندا وتكەن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس XV سەزىنەن كەيىن پارتيانىڭ استانا قالالىق فيليالى تىڭ سەرپىلىسپەن جاڭا جۇمىس باعىتىنا كوشتى. اعىمداعى جىلى «نۇر وتان» پارتياسى ەلباسى تاپسىرمالارىن جۇيەلى ورىنداۋ, حالىقپەن ناتيجەلى جۇمىس جۇرگىزۋ ماقساتىندا 12 پارتيالىق جوبانى ىسكە اسىرۋدى قولعا الدى. ونىڭ ىشىندە «ارداگەرلەردى ارداقتايىق!», «كەدەرگىسىز كەلەشەك», «پارتيانىڭ 50 جاڭا تۇلعاسى» جوبالارى حالىق اراسىندا كەڭىنەن تانىلىپ ۇلگەردى. ءبىر عانا «ارداگەرلەردى ارداقتايىق!» جوباسى بويىنشا قالامىزداعى 253 ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرىنە فيليالدىڭ باستاۋىش پارتيا ۇيىمدارى بەكىتىلىپ, ولاردىڭ تولىق الەۋمەتتىك كارتاسى جاسالدى.
بۇگىندە پارتيانىڭ استانا قالالىق فيليالىندا 328 باستاۋىش پارتيا ۇيىمى, 27 پارتيالىق باقىلاۋ بەكەتى, 26 قوعامدىق قابىلداۋ ءبولىمى بار. بەدەلى ارتىپ, بيىگى اسقاقتاپ كەلە جاتقان «نۇر وتان» پارتياسى بيىل پارتيا مۇشەلەرىنە جاڭا ۇلگىدەگى بيلەتتەردى تابىستاۋ جۇمىستارىن قارقىندى جۇرگىزۋدە. وسى باعىتتا قالالىق باستاۋىش پارتيا ۇيىمدارىندا مۇشەلەر ءتىزىمى قايتا جاڭارتىلىپ, ولاردىڭ ساپالىق قۇرامىنا كوڭىل بولىنە باستادى. قازىرگى كەزدە استانا قالاسى بويىنشا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ سانى 35198 ادامعا جەتتى.
نۇروتاندىقتار قالا دامۋىنىڭ بارلىق سالاسىنا قاتىسا وتىرىپ, «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى مەملەكەتتىك جانە پارتيالىق باعدارلامالاردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. بيىل پارتيا توراعاسىنىڭ نۇسقاۋىنا سايكەس, «قازاقستان. 2017 ماقساتتارى. ۇلتتىق ءىس-قيمىل جوسپارى» اتتى سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا بيلىكتىڭ اتقارۋشى ورگاندارىنا پارتيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جۇمىستارى جالعاستىرىلدى. «ۇدەمەلى يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ», «بالاپان», «اق بۇلاق», «100 مەكتەپ, 100 اۋرۋحانا», «تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن جاڭعىرتۋ», «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» سىندى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق باعدارلامالار اياسىندا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ ساپالى جانە ۋاقتىلى جۇرگىزىلۋى, بولىنگەن قاراجاتتىڭ ماقساتتى جۇمسالۋى, جەمقورلىق قارەكەتتەرىنىڭ الدىن الۋ ماسەلەلەرى فيليال جانىنداعى پارتيالىق باقىلاۋ كوميسسياسى تاراپىنان ۇدايى باقىلانىپ كەلەدى.
بۇگىندە «نۇر وتان» پارتياسى قوعامنىڭ بىردەن-ءبىر قوزعاۋشى كۇشىنە اينالىپ ۇلگەردى. پارتيا مەملەكەتتىك ورگانداردى الەۋمەتتىك-ساياسي ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا, قوعامدىق ءىس-شارالارعا قاتىسۋعا, حالىقپەن تىعىز بايلانىس ورناتۋعا شاقىرادى. استانانىڭ ايشىقتى اجارى – ونىڭ تۇرعىندارى ەكەنىن ەسكەرەر بولساق, ەلوردالىق پارتيا ۇيىمىنا وسى باعىتتا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلگەن. سەبەبى, استانا – ءارتۇرلى ۇلتتار مەن ۇلىستاردى, ءار سالا ماماندارىن, ءبىلىم الىپ, جۇمىس ىستەۋگە كەلگەن جاستاردى, شەتەلدىك قوناقتاردى بىرىكتىرەتىن ورتا. جالپى سانى ءبىر ميلليونعا جەتىپ قالعان قالا تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى – ەلىمىزدىڭ شەت ايماقتارىنان كەلگەن ازاماتتار. ولاردى ورتاق مۇراتقا جۇمىلدىرۋ, استانانىڭ كۇندەلىكتى تىنىمسىز تىرشىلىگىنە ارالاستىرۋ, جالپى استاناعا ءتان ءداستۇر قالىپتاستىرۋدا پارتيانىڭ الاتىن ورنى ۇلكەن بولماق. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار قارقىندى جۇرگىزىلىپ كەلە جاتىر.
استانا – ەلىمىزدىڭ ايناسى. شەت ەلدەردەن, قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن قوناقتار قالا تۇرعىندارىنا قاراپ وي تۇيەدى. بۇگىنگى استانالىق جاڭا قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ, تاربيەنىڭ, تازالىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتە ءبىلۋى قاجەت. وتانعا, ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمى اركىمنىڭ ءوز قالاسى مەن اۋلاسىنان باستالاتىنىنا ازاماتتار استاناعا كەلگەندە كوز جەتكىزۋى كەرەك. استانانى قۇرمەتتەپ, تەك مەرەيتويىندا عانا ەمەس, جىل ون ەكى ايدا تازالىققا, سۇيىسپەنشىلىككە بولەيتىن بولساق, ونىڭ دا تۇرعىندارعا بەرەرى مول بولماق. وسىنداي ورتاق مىندەتكە «نۇر وتان» پارتياسى مەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى عانا ەمەس, ارداگەرلەر, زيالى قاۋىم وكىلدەرى, جالپى قالالىق قاۋىمداستىق ۇلەس قوسۋى قاجەت. بۇل – تۇرعىنداردىڭ استاناعا دەگەن شەكسىز ىقىلاسى, مەرەيلى مەرەيتويىنا دەگەن سىي-قۇرمەتى بولادى. استانانىڭ ون التى جىلدىق دامۋى بولاشاقتا قالا الدىندا تۇرعان قىسقا جانە ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپارلاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ىرگەتاسىن قالادى. اتالمىش جوسپارلاردىڭ ۋاقتىلى جانە ساپالى ورىندالۋى ءار ازاماتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنا اسەر ەتەدى. سوندىقتان, ءبىزدىڭ ورتاق جاۋاپكەرشىلىگىمىز, تۋعان قالاعا دەگەن ىستىق ىقىلاسىمىز عانا كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماسەلەلەردى تەز ەڭسەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بيىل – «نۇر وتان» پارتياسى مەن استانا قالاسى ءۇشىن ەرەكشە مەرزىم. ويتكەنى, استانا قالاسىنىڭ ون التى جىلدىق مەرەيتويى مەن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ون بەس جىلدىعى تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتول جەمىسى, قوس تىزگىنى – «نۇر وتان» پارتياسى مەن ەلوردامىز قاتار اياققا تۇرىپ, بىرگە وركەندەپ, ەلدىڭ كوشىن ورگە قاراي سۇيرەپ كەلە جاتىر. پارتيا قۇرىلعان ۋاقىتتان باستاپ ونىڭ مۇشەسى اتانعان قۇرىلىسشىلار, مۇعالىمدەر, دارىگەرلەر, ارداگەرلەر, ءار سالانىڭ ماماندارى قالانىڭ ىرگەتاسىن قالاۋعا ءبىر كىسىدەي اتسالىستى. ولار بۇگىندە «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى رەتىندە استانا قالاسىنداعى قوعامدىق-ساياسي ءىس-شارالارعا بەلسەندى قاتىسىپ, پارتيانىڭ باعدارلامالىق ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋعا جانە قالانى گۇلدەندىرۋگە زور ۇلەس قوسىپ كەلەدى.
«نۇر وتان» پارتياسى قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋى مەن جەتىستىكتەرىنىڭ نىشانى – استانانى دامىتۋ سىندى ستراتەگيالىق ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋدا مەملەكەت باسشىسى, پارتيا توراعاسى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ تۇعىرلى تىرەگى بولىپ كەلدى جانە بولا بەرەدى دە. ءبىز, ەلورداداعى نۇروتاندىقتار, ناقتى ءىس-قيمىلدار مەن ءوزارا ىقپالداسۋ, اركىمنىڭ دەربەس قۇلشىنىسى مەن قالالىق قاۋىمداستىقتىڭ بەكەمدىگى ارقىلى استانانىڭ كوركەيۋىندەگى جاڭا بەلەسكە كوتەرىلەمىز دەگەن سەنىمدەمىن.
پرەزيدەنت جوعارىدا اتالعان ماقالاسىندا ايتقانداي: «استانا – قازاقستاندى الەمگە تانىتقان, دامۋدىڭ جاڭا بيىكتەرىنە باستاعان, حالىقتى توپتاستىرعان ءبىزدىڭ بۇكىل قازاقستاندىق جالپىۇلتتىق يدەيا». ال, ەلباسى تىزگىنىن ۇستاعان «نۇر وتان» پارتياسى ەلوردا دامۋىنىڭ ماڭىزدى تەتىگىنە اينالعانىنا كوز جەتكىزىپ وتىرمىز. ەگەمەن ەل ءۇشىن ءمانى مەن مارتەبەسى بولەك «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىنىڭ قۇرىلىسى دا وسى جىلدان باستاۋ الدى. 2017 جىلى قالامىزدا «ەكسپو – 2017» كورمەسىمەن قاتار مەملەكەتتىك ماڭىزدى ءىس-شارا – كەزەكتى پارلامەنتتىك سايلاۋ وتەدى. ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز – مۇمكىندىكتى ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن بەدەلى بيىك ءىس-شارالارعا بار كۇش-جىگەرىمىزدى سالىپ دايىندالۋ. استانا – قازاقستاننىڭ بۇگىنى مەن كەلەشەگى. ەندەشە, بۇگىنىمىزدىڭ بەدەلدى, كەلەشەگىمىزدىڭ كەمەلدى بولۋى – ءوز قولىمىزدا.