Туризмнің көрігін қыздыруға болады екен, тәжірибе жоқ емес, бар. ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі кезінде, қазақстандықтардың тайлы-таяғы қалмай Астананы бір көруге асыққан еді ғой. Әуежайдан да, теміржол вокзалдарынан да ағылып келіп жатқан жұртқа қарап, осындай деңгейде туризмді дамытуға болады екен-ау деп таң қалдық.
Былтырғы жаздың аптабы артта қалды, қала көшелері былтырғыдай емес босап қалғандай. Шет тілде сөйлегендерді сирек кездестіреміз. Бәйтеректің айналасы кейде адамға толып қалады. Жайлы автобустардан түсіп жатқандарға қарап Бурабайдан келген түрлерін байқаймыз. «Астанаға ағылған жұрттың аяғы неге саябырсып қалды?» деген сұрақты Астаналық туризм қауымдастығының президенті Әйгерім Мұхамеджановаға қойған едік.
– Былтырғыдай емес әрине, дегенмен елордаға туристер келіп жатыр. Саяхатшыларды қарсы алып, шығарып салуға бар күшімізді салып жүрміз. Бірақ та, Астана туризмінің дамуына кедергі келтіретін мәселелер жоқ емес. Соның бастысы, гидтің, қаланы аралатып көрікті жерін көрсетіп, өткені мен кеткенін әсерлі жеткізетін мамандардың мәртебесі анықталмаған. Олардың туризмнің басты белгісі әрі беделі екенін ешкім ескермейді. Шын мәнінде шетелдік турист үшін гид – барған еліндегі ең жақын туысы, ақылшы жол бастаушысы. Оны құрметтеп, қызметін жоғары бағалайды. Ал бізде ше?! Гид-мамандардың жылап келгеніне талай куә болдық. Оның бір мысалын айтайын. Қаладағы мұражайға турист ертіп барып, еліміздің басты рәмізі туымыз туралы сұрағанға түсіндіріп жатқанда, есіктің жанында отырған күзетші гидтің жағасынан алып, бөтен жұрттың көзінше сөгіп, ыңғайсыз жағдайға қалдырғаны бар. Неге дегенде өз қызметкерлерінен басқа ешкімнің түсіндіруге құқысы жоқ екен. Ал мамандарың қайда дегенде шет тілін білетін ешкім болмапты.
Астана – мейрамханадан кенде емес. Десе де туристердің асығыс түстеніп, кешкі асын жылдам ішуге лайықталған орындар жоқтың қасы. Еуропалықтардың көбі вегетариандықтар, кейбірі халал сұрайды, олардың қалауынша асқа тапсырыс беру жағынан да осал тұстарымыз бар. Айта кетелік, 40 адамды ертіп алған гид мейрамханаға түстенуге апарсын делік. Олар мейрамхананың тәртібі бойынша үлкен порциялы тамақ алып ішуге мәжбүр. Ол астың жартысы желінбей қалады. Соған қарамастан ақшасын төлеп, екі сағат уақыты түстенуге кетеді. Шетелдерде туристерге арналған асығыс ас ішіп, жеңіл түстенетін мейрамханалар жеткілікті.
Тағы да айтатын жайт, туристер кешкілік асықпай отырып, кейде сырасы не шарабын сызылтып ішіп шаршағанын басып (мәдениеті ғой), елдің этникалық мәдени мұрасымен танысып, ерекшеліктерін білгісі келеді. Туристер баратын жерлерде бұл ескерілмеген. Өзге жұртқа белгілі қызмет болған соң, біздерде шетелдік қонақтарымыздың өтінішін орындағымыз келеді. Ондай жағдайда мейрамхананың бір залын жалға алып, әртістерді шақырып әлек боламыз. Мейрамхана болған соң ас мәзіріне тапсырыс беру керек, өнерін көрсеткендерге тағы ақысын төлейміз, сонымен өзімізді, өнерімізді таныту қымбатқа, әртіс іздеп әбігершілікке түсіп жатады. Туризмі дамыған елде қалай? Олар жай ғана сусынын ішіп, аздап тіске басатынын алып жайлы орынға жайғасып, барған елінің мәдениетін тамашалап, әсерін алып қайтады. Қанша тырыссақ та, аса қажет туризмнің осы қызметін жандандыра алмай жүрміз. Үлкен концерт залдарына апаруға болады, бірақ бұл басқа жағдай.
Елімізге келген қонақты автобуспен алып жүреміз. Туристік автобустарға арналған тұрақтың стандарты бекітілді. Бірақ көліктің түрі, көлемінің мөлшері анықталып, бекітілмеген. Сол себепті қаланың көрікті жерлерінің тұрағына тоқтағанымызда көлікті қайда қоярымызды, қандай баға төлейтінімізді білмей қиналмыз. Осылайша жартылай біткен шаруа да діңкелетіп тұр.
Астана туризмінің бір тынысы Қорғалжын табиғи паркінің даңқын әсіресе еуропалықтар жақсы біледі және оған барғысы келеді. Бурабай да көрікті табиғатымен қонақтарымызды қызықтырады. Алайда ол жерлерді әлі де болса туризмге тартымды етуге болар еді. Астананың төңірегінде Бозоқ бар деп жатамыз. Өкінішке қарай, оны туристік бағытқа айналдырып, тартымды ету үшін көп жұмыстар жасау керек. Қазылған топырақтың үйіндісімен ешкімді таң қалдыра алмаймыз.
Астананың он шақты қонақүйінің босағасындағы арнаулы жерде жарнамалық дүниелерімізді апарып қойдық. Нәтижесіз емес, сол арқылы қала қонақтары уақытын бөліп, ақыры жол түскен соң, елорданың көрікті жерлерін бір көріп кетуге ынталы болады. Бұл – біздің қауымдастықтың ғана жұмысы. Ал егер мемлекеттік деңгейде еліміздегі бар жауһарларды жарнамалай алсақ, онда туризм саласының кем-кетігін толтырып, оның дамуына даңғыл жол салар едік.
