Astana künı qarsaŋynda Elbasynyŋ bır top üzeŋgılesterı elorda jastarymen kezdestı. «Elı süigen, elın süigen Elbasy» dep atalǧan būl basqosu Tūŋǧyş Prezident kıtaphanasynda öttı.
Kezdesu qonaqtarynyŋ bırı Nina Vahitova 1970 jyldary Temırtau qalalyq partiia ūiymynyŋ ideologiia jönındegı hatşysy bolyp, Elbasymen qatar qyzmetter atqarypty. «1973 jyly Nūrsūltan Äbışūlyn Qaraǧandy metallurgiia kombinatynyŋ partiia komitetıne hatşy qylyp taǧaiyndady. Būl öte qiyn şaq edı. Kombinattyŋ qūrylǧanyna köp bola qoimaǧan, ūjymnyŋ da endı qalyptasyp kele jatqan kezı… Seh jūmysşylarynyŋ jaǧdaiy mäz emes-tın. Qalada bar tırşılık toqtap tūr. Balabaqşalar jetıspeidı, mektepter az. Tıptı, tūrǧyndardyŋ demalyp, köŋıl köteretın oryndary da joq. Sol jyly Nūrsūltan Äbışūlyn Mäskeudegı Ortalyq Komitetke esep beruge şaqyrtty. Qanşa degenmen joǧary jaq qoi, qatty tolqydyq. Sonda Nūrsūltan Äbışūlynyŋ esep beru kezındegı aitqany älı esımde. «Temırtauda jūmys ısteuge eş jaǧdai joq bola tūra, bız öz qyzmetkerlerımızden joǧary körsetkıştı qalai talap etemız?» dedı ol kısı. Biurodaǧylardyŋ bärı estıdı mūny. Az uaqyttan soŋ-aq qalamyzdyŋ bas jospary jasaldy. Al būryn ondai jospar bolmaityn. Balabaqşalar aşyldy, mektepter ekı auysymmen jūmys ıstei bastady. Jaŋa qūrylystar boi köterdı. Nūrsūltan Äbışūlynyŋ sondaǧy batyl äreketın bızder älı ūmytqan joqpyz» dep aǧynan jaryldy.
Al Elbasynyŋ kurstas dosy, bügınde qūrmettı metallurg Toqtarhan Ysqaqov zauyt ömırı jaiynda äserlı äŋgımeler aitty. «Myŋdaǧan gradusta būrq-sarq qainap jatqan metaldyŋ ystyǧy betıŋdı şarpyǧan saiyn jūmysyŋa degen jauapkerşılıktı sezıne tüsedı ekensıŋ. Mūndaǧy är ıstıŋ asa yjdahattylyqty qajet etetının jan-tänımızben ūǧynatynbyz. Däl osyndai mektepten şyŋdalyp şyqqan Elbasyǧa sonşalyqty qajyr-qairattyŋ, eptılıktıŋ, ūqyptylyqtyŋ qaidan kelgenı aitpasa da tüsınıktı şyǧar. Bırde mynadai jait boldy. Ūmytpasam, 7 qaraşa künı bolu kerek. Men ol kezde auysym basşysymyn. Taŋǧy 7-de smenamdy qabyldap alǧanmyn. On minuttan soŋ ört şyqty. Seh jūmysyn toqtatyp, bärımız älgı örttı söndıruge kırıstık. Jarty saǧattai alysyp jürıp, öşırdık-au. Sehtıŋ ışı kök tütın. Syrtqa şyqsam, Nūrsūltan Äbışūly jür. Älı sehtyŋ basşylary da kele qoimaǧan, al ol kısı dereu jetıptı. Menıŋ küie-küie bolǧan türımdı körıp, alaŋ tūtty ǧoi deimın, sūraqtyŋ astyna alyp jatyr: «Bärı aman ba? Jūmysşylar qaida? Zardap şekkender joq pa?» dep. Artynşa barlyǧyn özı zerttedı, partkomǧa apararda da, örttıŋ sebep-saldaryn qarap-bılıp şyqty. Bır taŋǧalǧanym, būdan soŋ sol zauytta 23 jyl jūmys ıstedım. Bırde-bır ret jaŋaǧydai jaǧdai qaitalanbady. Nūrekeŋnıŋ eşqandai qatelıkke bei-jai qaramaitynyn aŋǧartqany ǧoi» dep, sözın aiaqtady Toqtarhan Ybyraiūly.
Elbasynyŋ eŋbekke degen qūştarlyǧyn, sondai-aq, ainalasyndaǧylarǧa qol ūşyn sozuǧa daiyn tūratyn elgezektıgın Viktor Nikonov atap öttı: «1962 jyly Qaraǧandydaǧy politehnikalyq institutqa tüstık. Aramyzda Nūrsūltan da bar. Alǧaşqy künnen-aq sabaqqa alǧyrlyǧyn baiqap qalǧanbyz. Köp ūzamai praktika bastaldy. Kündız zauytta jūmys ıstep, keşkısın auditoriiada sabaq oquǧa tura keletın. Nebärı jiyrmanyŋ ar jaq ber jaǧyndaǧy jastarmyz ǧoi. Segız-toǧyz saǧat boiy tırlıgı qyj-qyj qainaǧan zauytta eŋbek etemız. Odan şyǧyp, institutqa baramyz. Ekınıŋ bırı şydas bermeidı būǧan. Nūrekeŋdermen bırge oquǧa tüsken balanyŋ köbı şydamai, şyǧyp kettı keiın. Sol kezderı qūrylys otriadynyŋ qūramynda boldyq. Qaraǧandynyŋ batysynda Balyqtyköl degen auyl bar. Sondaǧy alǧaşqy 16 üidı bız salyp edık. Qūrylysty bılesızder ǧoi, bırese sement, bırese kırpış jetpei qalady. Ondai tūstarda aramyzdaǧy Nūrsūltan dereu basşylyqqa baryp, kerek-jaraqtardy alyp berıp tūratyn. Ol jaqtaǧylar da Nūrsūltan Äbışūlynyŋ ıskerlıgın qatty qūrmetteitın-dı».
Qaraǧandy metallurgiia kombinatynyŋ ardagerı Ermek Töleubaevtyŋ aituynşa, Elbasy – dostyqqa öte berık jan eken. «Sanasam, Nūrekeŋmen aralas-qūralastyǧymyzǧa 53 jyl bolypty. Qaşan körseŋ de jaidary, jaisaŋ qalpynan tanbaityn jıgıt kezınde tanysyp edık. Qaraǧandyǧa, Temırtauǧa joly tüse qalsa, kezdesıp, äŋgıme-düken qūryp tūramyz. Keiınırek bedelı ösken soŋ tartynşaqtap, qymsyna bastasaq, äŋgımenı özı bastaidy: «Ou, jıgıtter, men älı sol baiaǧy Nūrsūltanmyn. Eş ūialmaŋdar» deidı. Äzılge bırtaban jaqyn kısı ǧoi, sätı tüsse qaljyŋmen qaǧytyp, köŋılımızdı köterıp otyrady». Būl sözdı Elbasynyŋ kurstasy Quanyş Omaşev ta quattai tüstı: «Köp adamdar uaqyt öte baiyrǧy, mektep qabyrǧasyndaǧy dostarymen bailanystaryn üzıp alyp jatady. Al, Nūrekeŋde ondai ädet joq. Synyptas, kurstastarymen älı künge deiın aralasyn üzgen emes» deidı ol.
Aitylǧan estelıkterdıŋ bärın jastar ūiyp tyŋdady. Ärqaisysy bır-bır film bolyp elestegen de şyǧar köz aldaryna, bälkım. Janymda otyrǧan oquşy ūlǧa közım tüsıp ketken edı. Estıgenderın qoiyn däpterıne türtıp alyp jatyr eken. Işım jylyp qaldy. Azamat atanudyŋ, tūlǧa boludyŋ bır qyryn erteŋgı künı sol joldardan tabar, bälkım…
Botaköz MARATQYZY
