Jiynşyl ükımet naqty ıske kırısu kerek

«Soŋǧy kezderı Ükımet pen memlekettık organdarda ūzaqqa sozylǧan jinalystar men ke­ŋes­ter köbeiıp, qūjat ainalymy bır esege deiın ösken. Bız Sızdermen Ükımettıŋ jinalysyna tek seisenbı künı barasyŋdar dep kelısıp edık qoi. Men tiıstı Jarlyqqa qol qoidym. Beisenbı künı – Parlamenttıŋ jiyny. Bıraq taŋerteŋ otyrys, tüsten keiın bıtpeitın kezdesuler. Baiqaimyn, ministrler, olardyŋ orynbasarlary, äkımder men orynbasarlary ünemı osy jerden şyqpaidy» dep şüilıktı Elbasy jiynşyl şeneunıkterge.

Prezident tıptı şeneunıkterdıŋ jylyna 100 täulık boiy jinalysta otyratynyna deiın esepteptı. «100 täulık boiy jinalysta otyrasyŋdar! Sender adamdarǧa jūmys ısteuge qaşan uaqyt beresıŋder? Menıŋ memlekettık qyzmette täjıribem mol. Aldyn ala daiyndalǧan otyrys jarty saǧatta bıtedı. Kürdelı mäseleler bolsa, ärı ketse 1 saǧatqa sozyluy mümkın. Memlekettık qyzmetker zaŋ boiynşa 7 saǧat jūmys ısteuı kerek. Tüngı 12.00, 01.00-ge deiın jūmysta otyrmauy kerek» dep eskerttı Nūrsūltan Nazarbaev.
Elbasy Ükımettıŋ keŋesşıldıgın, nauqanşyldyǧyn batyryp aitty. «Keide Ükımet äkımder men olardyŋ orynbasarlaryn jinap alyp, bır künde 7 jiyn ötkızetın kezı bolady. Baqytjan, sonda sen özıŋ qai uaqytta jūmys ısteisıŋ? Jiynşyldyqtyŋ nätijesınde bızdıŋ elde eşteŋe baqylanbaidy. Sender ünemı jinalysta otyrasyŋdar. Men bekıtken tärtıptı saqtaŋdar! Adamdarǧa jūmys ısteuge, öz ısımen ainalysuǧa mümkındık berıŋder!» dep qynjylys bıldırdı.

Bır jiynym tausylsa, ekınşısı taǧy bar…

Elbasy mūndai syndy būryn da aitqan. Säl şegınıs jasasaq, 2014 jyldyŋ 6 tamyzynda ötken Ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysynda Prezident Ükımettegı jiyndardyŋ naqty kestesın jasap, jūmys uaqytyn bosatudy tapsyrdy. «Men Ükımettıŋ ärbır jiynyn kördım. Apta saiyn 50-60 qauly qabyldanady. Būl ne sūmdyq? Mūny kım, qaşan oryndaidy? Öitkenı ministrler jauapkerşılıkten qaşady. Bır jinalystan soŋ taǧy bır jinalys ötedı. Adamdar bır basqosudan ekınşısıne «qydyryp» jüredı! Ükımettegı jäne barlyq ministrlıkterdegı jiyndar seisenbı künı ötsın. Tüske deiın – Ükımette, tüsten keiın – minis­trlıkterde. Bıttı. Basqa künderı Ükımetke, minis­trlıkterge jolamaŋdar!» dep eskerttı N.Nazarbaev. Bıraq qorytyndy şyǧarǧan Ükımet pen äkımder joq. Ükımette de, ministrlıkterde de künde jiyn, künde basqosu.
Sözımızge dälel keltıreiık. Ǧalamtorǧa kırıp, Google-den myna sıltemenı (https://www.facebook.com/primeminister.kz/videos/…glavnye…/2335306926695587/) bassaŋyz, Ükımettıŋ 2018 jylǧy 26 aqpan – 3nauryz aralyǧyndaǧy basty oqiǧalarynyŋ beinedaidjesı şyǧady (material QR Premer-ministrınıŋ resmi saitynan alyndy). Oqyp qaraŋyzşy: 26 aqpanda (düisenbı künı) Premer-ministr B.Saǧyntaev «EKSPO-2017» nysandaryn körmeden keiın paidalanu mäselelerı boiynşa otyrys ötkızgen. Sol künı Ükımette Prezident Joldauy şeŋberınde agrarlyq ǧylymdy damytu jönınde, sondai-aq ekonomikany jetıldıru boiynşa memlekettık komissiianyŋ otyrysy bolǧan. 27 aqpanda (seisenbı künı) Ükımet basşysy investisiia tartu, orta bılım beru ūiymdaryn jaŋarǧan oqu tärtıbıne köşıru, Aqtöbe aglomerasiiasyn aumaqtyq damytu mäselelerıne arnalǧan Ükımet mäjılısın ötkızedı. Särsenbı künı, 28 aqpanda B.Saǧyntaev inves­tisiialyq ahualdy jaqsartu jönındegı Keŋes jiynyna küllı ministrlerdı, äkımderdıŋ orynbasarlaryn jinady. 1 nau­ryzda (beisenbı künı) Ükımet üiınde bäsekelestık boiynşa sarapşylar keŋesınıŋ otyrysy öttı. Sol künı «Bäiterek» ŪBH direktorlar keŋesınıŋ jinalysy şaqyryldy. 2 nauryzda (jūma künı) Ükımet basşysy qazaq älıpbiın latynǧa köşıru boiynşa ūlttyq komissiianyŋ mäjılısın ötkızdı. Būǧan qosa, sol künı Baqytjan Saǧyntaevtyŋ töraǧalyq etuımen käsıpkerlıktı damytu mäselelerıne arnalǧan alqaly jiyn ötıptı. Būl – Ükımettıŋ superjiynşyl ekenınıŋ dälelı!
Ükımetten üirengenı şyǧar, qazır küllı oblys, audan, auyl, mektep jiynşyl bolyp kettı! Jiynşyldyq jūqpaly virus eken. Bızdıŋ Ükımettegıler men äkımderdıŋ Mäşhür Jüsıp atamyzdyŋ: «Kerı ketetın eldıŋ keŋesı köp bolady» degen ölmeitın sözın bılmeitını ökınıştı-aq! Sondai kerı ketetın keŋesterdıŋ köptıgınen elımızde mektepter jabylyp jatyr. Mūny Elbasynyŋ özı aitty. «Sender qazynanyŋ qarjysyn şaşudy ǧana bılesıŋder! 28 şaǧyn qūramdaǧy mektepke aqşa bölıpsıŋder. Bıraq onda aqşa kerek emes. Al Qazaqstanda 1360 mekteptıŋ jabylyp qalǧanyn bılesıŋder me? Öitkenı ol jerden halyq köşıp ketken» dep közboiauşylyqpen ainalysqan Bılım jäne ǧylym ministrı Erlan Saǧadievtı bır sybap aldy. Elbasy keleşegı joq eldı mekenderge mektepter men auruhanalar salmai, ol aqşany qalaǧa köşken adamdarǧa baspana aluǧa berudı tapsyrdy. Nūrsūltan Nazarbaev ministrge üş auysymdyq mektepter mäselesın şeşudı eskerttı.

Töreşılder nege törge şyqqan?

Prezident qanşa jerden käsıbi, jinaqy Ükımet qūrudy tapsyryp, reforma jürgızse de Ükımet halyqqa bet būruǧa asyǧatyn emes. Turasyn ait­saq, qazır Ükımet te, memleket­tık organdar da qarapaiym adam kıre almaityn tas qamalǧa ainalǧan. Qaraşanyŋ qamyn oilap, mūŋ-zaryn tyŋdaǧysy kelmegen şeneunıkter esıgın tars bekıtıp alǧan. Ony künde közımızben körıp jürmız. Jurnalisterdıŋ özı Ükımet üiıne seisenbıde, Senatqa beisenbıde, Mäjılıske künde kıre alady. Al qarapaiym adam kez kelgen ministrlıktıŋ, memlekettık mekemenıŋ maŋyna da jolai almaidy. Sebebı esıgınde – küzet, metall ızdegış apparat. Bır adammen jolyqpaq bolsaŋ, äuelı özıne habarlasyp, kelısesıŋ. Odan keiın rūqsat beru bölmesıne kırıp, bır tılım qaǧaz beretın terezege telmı­resıŋ. Arǧy jaqtan «Kırsın» degen qoŋyrau şalynǧanşa, jambasyŋ tesılgenşe kütesıŋ. Bır japyraq qaǧazyŋdy alǧanmen, esıktegı poliseiler senı kırgızıp alatyn, ertıp jüretın adamsyz jıbermeidı. Taǧy da kütu. Şaqyr­ǧan adamyŋ bır jinalysqa kırıp ketse, keşke deiın tūrasyŋ. Tölqūjatyŋdy mūqiiat qarap, jıbere berse ne bolady? «Kelmeske ketken keŋes zamanynda esıkte bır-aq küzetşı tūratyn» dep eske alady ülkender. Al qazır elımız qarauyly köp memleketke ainalǧandai.
Biurokratizmnıŋ batpaǧyna belşesınen batqan mekemeler de bar. Sözıme dälel boluy üşın öz basymnan ötken ekı oqiǧany mysalǧa keltıreiın. Bırınşı oqiǧa. Ötken jyly (dälırek ait­qanda, 29 qaraşa künı) Astanadaǧy S.Seifullin köşesındegı halyqqa qyzmet körsetu ortalyǧyna bardym. Anyqtama bölımınıŋ mamany Ainūr Düisen menımen qazaqşa söilesuden bas tartty. Jaŋa tuǧan säbige tuu turaly kuälık almaqşy edım. «Poluchit!» dep bırneşe ret zekıp söiledı. Sabyr­ǧa şaqyryp edım, dörekılık tanytyp: «Kımge şaǧymdansaŋ özıŋ bıl! Ai saiynǧy 60 myŋ teŋgesın būldamai-aq qoisynşy» dedı. Ainūrdyŋ dörekılıgıne Jadyra esımdı qyzmetker kuä boldy. Ol jügırıp jürıp, menı ekı üstelge otyrǧyzdy. Bırınşı üsteldegı Diana Baimūqanova degen qazaq qyzy ädeiı orysşa tıldesıp, menı mazaq ettı. Menıŋ jauaptarymdy orysşaǧa audaruǧa mäjbürledı. Men onyŋ qyzmetınen bas tarttym. Ädepsızdık, sauatsyzdyq jailaǧan mekemede jauapkerşılıkten jūrdai bolǧan qyzmetkerdıŋ qylyǧyna şydamai, basşysyna şaǧymdandym. Osy jaǧdaiǧa qatysty aşyq tekseru jürgızıp, memlekettık tılge pysqyrmaityn mamandarǧa qataŋ şara qoldanu üşın «Azamattarǧa arnalǧan Ükımet» AQ-tyŋ jūrtşylyqpen bailanys bölımınıŋ basşysy Mūrat Jūmanbaiǧa aryz hat jazdym. Hatymnan eş qairan bolmady. Keiınnen bılgenımdei, ortalyq­tyŋ jetekşısı älgı qyzǧa jeŋıl sögıs berumen şektelıptı.
Ekınşı oqiǧa. Jazdygünı auyldaǧy aǧammen bırge Aqtoǧai audandyq halyqqa qyzmet körsetu ortalyǧyna barǧanbyz. Talon alatyn kezekte jūrtqa şekesınen qarap, bır jıgıt otyr. Sälemdesıp, talon beruın sūrap edık, eleŋ qylmady. Syrtqy symbaty bar, bıraq ışkı düniesı quys. Halyqqa sapaly qyzmet körsetudıŋ ornyna, şıkıreiıp otyr. Sonyŋ kesırınen audanda qonyp qaldyq. Ekınşı künı jūmysymyzdy äzer bıtırdık. Keiınnen bılgenımızdei, älgı jıgıt audan äkımı orynbasarynyŋ ūly eken. Özı demalysqa şyqqan ortalyq jetekşısınıŋ mındetın atqaryp otyrǧan körınedı sol kezde. Biurokrat bauyrymnyŋ «mınezınen» alys auyldardan kelgen ata-äjelerdıŋ de şarşaǧanyn kördık. Mūndai jaǧdai kez kelgen audan, auylda bar. Töreşıldık qazaqtyŋ qanyna äbden sıŋıp ketken dert pe? Būdan arylmasaq, älemdegı 30 eldıŋ qataryna qosylamyz degen armanymyz oryndala ma?