كەيىنگى كەزدە مەملەكەت تاراپىنان جاسالىپ وتىرعان قولداۋ مەن قامقورلىقتىڭ ارقاسىندا قالامىزدا باسپانالى بولۋ باقىتىنا يە بولۋشىلار قاتارى كوبەيدى. بۇل, ارينە, قۋانارلىق جاعداي. اسىرەسە, زەينەتاقى جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن ازاماتتاردىڭ باسپانا ساتىپ الۋىنا پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرىلۋى كوپ ادامنىڭ ءۇيلى-جايلى بولۋىنا مولىنان ىقپال ەتتى.
بىراق ءسىز تاڭداپ, پاتەر ساتىپ العان قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ دا ءوز شارتتارى بار. سالىپ بەرگەن پاتەرىن تولىق ءبىتىرىپ, كىلتىن قولىڭىزعا ۇستاتا سالمايدى. سىرتقى ەسىك, تەرەزەسىن قويعانمەن, ىشكى ارلەۋ جۇمىستارىن جارىم-جارتىلاي جاساپ, «قالعانىن ءوزىڭىز ءبىتىرىپ الىڭىز» دەپ جوندەرىنە كەتەدى. ءسويتىپ, بالەنباي ميلليون تەڭگەگە ساتىپ العان «قۇجىراڭىزدى» ەندى ءوز قاراجاتىڭىزعا مامان جالداپ جوندەۋگە كىرىسەسىز. بارلىق قيىندىق وسى جەردەن تۋىندايدى.
اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدانىڭ كەبى
كوپشىلىككە تانىمال جارنامالىق سايتتاردان «پاتەرىڭىزدى جوندەپ بەرەمىز» دەپ سىزگە ىزەت تانىتىپ تۇرعان جوندەۋشىلەر بريگاداسىن لەزدە تابۋعا بولادى. باعالارى دا ءارتۇرلى. پاتەردىڭ ءار شارشى مەترىنە 16 مىڭنان 30 مىڭ تەڭگەگە دەيىن اقى سۇراپ تۇرعان ولار ءسىزدىڭ بارلىق تالاپ-تىلەكتەرىڭىزدى ورىندايتىن بولىپ انت-سۋ ىشەدى. ىشىندە نارىقتا قانشا جىل جۇرگەنىن, وزىندىك رەيتينگىن ايقىندايتىن تىلدەي انىقتاما قاعازىن دا قوسا قىستىرىپ قوياتىندارى بار. باسىندا كۇمانسىز سەنىپ قالاسىز. باستاپقى تالاپتارى مىناداي: كەلىسىمشارتتا كەلىسىلگەن اقشانىڭ بىردەن 40 پايىزىن, جۇمىستىڭ تەڭ جارتىسى بىتكەندە 30 پايىزىن, قالعان 30 پايىزىن جۇمىس اياقتالعان سوڭ بەرەسىز دەيدى. «نەگە بىردەن 40 پايىز سۇرايسىز؟» دەسەڭىز, «جۇمىسشىلارىمدى ىنتالاندىرۋىم كەرەك» دەگەن جاۋابى دا ءازىر تۇرادى.
حوش دەلىك, قوماقتى سومانى قولىنا ۇستاتتىڭىز. ىسكە ءسات, جۇمىستى باستاپ كەتۋى كەرەك ەدى. جوق, ولار «ماتەريال ساتىپ الىپ جاتىرمىز» دەپ تاعى ءبىر ەكى-ءۇش كۇن ءجۇرىپ الادى.
وسى سالانىڭ «وتىمەن كىرىپ, كۇلىمەن شىعىپ جۇرگەن» مامانداردىڭ ايتۋىنشا, تاپسىرىس بەرۋشىنى العاشقى الداۋ وسى كەرەكتى قۇرىلىس ماتەريالدارىن ساتىپ الۋدان باستالاتىن كورىنەدى. ەگەر بۇل سالادان ءسال دە بولسا حابارىڭىز بولماسا, قۇردىمعا كەتتىم دەي بەرىڭىز. ءسىزدىڭ قولىڭىزعا اكەلىپ بەرگەن قۇرىلىس زاتتارى باعاسىنىڭ تۇبىرتەگىن جوندەۋشى مامانىڭىز كەز كەلگەن قۇرىلىس زاتتارىن ساتۋشىدان قالاعان سوماسىنا جازدىرىپ الا الاتىنىنا كۇمانىڭىز بولماسىن. تۇپتەپ كەلگەندە, ءسىز جوندەۋگە كەرەكتى ماتەريالدارىڭىزدىڭ قۇنىن ەكى ەسە ء(تىپتى كەيبىر الاقول ارسىزدارعا ءۇش ەسەگە دەيىن) اسىرىپ تولەپ تۇرعانىڭىزدى بىلمەي قالاسىز. ونىڭ ۇستىنە ەكوپول سياقتى قۇرىلىستا قۇنى جوعارى ءوتىمدى دۇنيەلەردى جوندەۋشىڭىز ارتىق الدىرىپ, ءوز كەرەگىنە پايدالاناتىن جايلار دا از ەمەس.
ويتكەنى قازىر بەلگىلى بولعانىنداي, ءسىز تاڭداعان جوندەۋشى بريگادا ءسىزدىڭ پاتەرمەن قاتار تاعى ءبىر جەردە تاپ سونداي قۇرىلىس نىسانىنا جوندەۋ جۇرگىزىپ جاتۋى ابدەن مۇمكىن. مىنە, ءسويتىپ سىزگە ارتىق العىزعان ماتەريالدى ولارعا, ولاردان ارتىق الىنعان زاتتاردى سىزگە پايدالانىپ, اقشانى قالتاسىنا باساتىندىعى ءىس جۇزىندە دالەلدەنىپ ءجۇر.
الداپ, ادامگەرشىلىكتەن بەزەدى
ەركەشبەك اليەۆ جاقىندا ماڭگىلىك ەل داڭعىلىنىڭ بويىنان زامان تالابىنا ساي ءۇش بولمەلى پاتەر ساتىپ الدى. ونى ءوز قالاۋىنشا جوندەتىپ, جاسى جەر ورتاسىنان اسقاندا وتباسىمەن ءبىر جايلى پاتەردە تۇرعىسى كەپ-اق ەدى. ولاي بولماي شىقتى. ەسەسىنە سوتقا جۇگىنىپ, الداپ سوققان الاياقتان پاتەرىن جوندەپ بەرۋگە بەرگەن اقشاسىن قايتارىپ الا الماي ءجۇر.
جارنامادا جەكەمەنشىك فيرماسىن كورسەتىپ, جوندەۋدەن وتكىزگەن پاتەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرىن تاپ-تۇيناقتاي ءتىزىپ قويعان ادامعا ەركەشبەك بىردەن نازار اۋداردى. تەلەفونىن تەرىپ ەدى, كوپ كەشىكپەي قىرىقتاعى قىرما ساقال جىگىت جەتىپ كەلدى. باسىندا ءار شارشى مەترىنە 22 مىڭ تەڭگەدەن سۇراپ ەدى. سويلەسە كەلە «بالا-شاعاڭىز بار ەكەن, مەنىڭ دە بەس بالام بار. كوپبالالى وتباسىن تۇسىنەمىن» دەپ ءبىراز اياۋشىلىق تانىتقانداي بولدى. ءسويتىپ ەكەۋارا كەلىسىلىپ, ءبىر جارىم ميلليون تەڭگەگە كەلىسىمشارت جاسالدى دا, پاتەر يەسى التى ءجۇز مىڭ تەڭگەنى جاناتتىڭ قولىنا ساناپ بەردى.
العاشقى كۇندەرى ءتورت تاجىك ازاماتى سول پاتەرگە قونا جاتىپ جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزە باستادى. ءبىر اپتادان كەيىن ەكى تاجىك قالدى. بىراق جوسپارلانعان جوندەۋ جۇمىستارى پاتەر يەسىنىڭ كوڭىلىنەن شىقپاعان سوڭ ءجون-جوسىعىن سۇراعىسى كەلگەن بۇعان: «ولار ءوز جۇمىستارىن بىلەدى, كوپ ارالاسا بەرمەڭىز» دەپ كەيىستىك تانىتتى.
تاعى ءبىر ون كۇن وتكەندە, پاتەر يەسى ءوزى قالاعانداي جۇمىس ءجۇرىپ جاتپاعانىن ايتىپ, قاتاڭ ەسكەرتۋ جاساپ ەدى. كەلەسى كۇنى ەكى تاجىكتىڭ ورنىن سيپاپ قالدى.
«كەتىپ قالىپتى. مەن سىزگە ايتىپ ەدىم عوي جۇمىسىنا ارالاسا بەرمەڭىز دەپ. قاپ, اقشالارىن بەرىپ قويىپ ەدىم, ەندى ولاردى تابا المايمىز. ورنىنا باسقا ادامدار ىستەيتىن بولادى. بارلىق كەم-كەتىكتى قالپىنا كەلتىرەمىز» دەپ انت-سۋ ءىشىپ, تاعى ەكى ادامدى الىپ كەلەدى. ونىمەن قويماي تاعى دا 30 پايىز اقشاسىن سۇراپ الادى.
قالاي بەرمەيىن؟ «بارلىق اقاۋلاردى جوندەيمىز. قام جەمەڭىز, ءبارى ويداعىداي بولادى» دەپ تۇرسا. بىراق ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن كەلىپ تەكسەرگەنىمىزدە جاناتتىڭ جاڭا ادامدارى دا ءىستى ماڭدىتپادى. توسەگەن پاركەتتەرى قيسىق. قابىرعاعا سالعان مولدينگتەرى ستاندارتقا سايكەس ەمەس بولىپ شىقتى. شىندىعىندا, بۇلار ەشقانداي مامان ەمەس, ءوز بەتتەرىنشە ۇيرەنىپ جۇرگەن قاراپايىم ادامدار بولىپ شىقتى.
وسى جەردە شي شىقتى. باقساق باقا ەكەن دەگەندەي, «قۇرىلىس جۇرگىزۋدە بىرنەشە جىلعى تاجىريبەم بار مامانمىن» دەپ بار جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا العان جانات ءجۇنىسوۆتىڭ ءوزى جەلبۋاز اڭگىمەنى ۇرلەپ, تالايدى سان سوقتىرىپ جۇرگەن كۇماندى ادام بولىپ شىقتى.
سوتتا ونىڭ جەكە باسىندا ەشقانداي دۇنيە-مۇلىك تىركەلمەگەنى انىقتالدى. «بەس بالام بار, مەن ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتامايمىن» دەپ جۇرگەن جىگىت قالانىڭ قىمبات اۋدانىنان پاتەر جالداپ, بىرنەشە ايدىڭ اقشاسىن تولەمەي تابانىن جالتىراتقانى سۋ بەتىنە قالقىپ شىققاندا, بەتى بۇلك ەتپەي «بۇل – جەكە باستىڭ ماسەلەسى» دەپ جالتارۋى ونىڭ وي-ساناسىنىڭ قانداي دەڭگەيدە ەكەنىن بىردەن اڭعارتادى.
وسىنىڭ ءبارى زاڭنىڭ السىزدىگىنەن
– قازىر ەكىنىڭ ءبىرى وسىنداي وپ-وڭاي قارپىپ قالعىسى كەلەتىن جۇگەنسىز ادامداردان زارداپ شەگۋدە. ءبىز ولارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنان باسقا ەشتەڭە دە ىستەي المايمىز. بۇل – ەكى ادامنىڭ اراسىنداعى ءوزارا كەلىسىم. ەكى جاق تا ءوز ۋاجدەرىن ايتىپ, داۋلاسىپ شىعا كەلەدى. مۇنداي ماسەلەنى تەك سوت قانا شەشەدى, – دەيدى ەسىل اۋدانىنىڭ ۋچاسكەلىك پوليتسيا ينسپەكتورى, پوليتسيا اعا لەيتەنانتى اسىلحان ءالىموۆ.
مىنە, وزدەرىنە ناقتى جازا جوعىن ءبىلىپ العان قۇرىلىستىڭ اينالاسىنداعى قۇدايدان بەزگەندەر سوڭعى قاراجاتىن جيىپ, ارەڭ قولى جەتكەن پاتەرىنە ءوز قالاۋىنشا جوندەۋ جۇرگىزگىسى كەلىپ سەنىم ارتقان ادامداردىڭ اقشالارىن الىپ, الداپ, اۋرە-سارساڭعا سالۋدا.
«مۇندايلارعا ءبىر توقتام بولا ما؟» دەگەن ساۋالىمىزعا الماتى اۋدانى پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى ءادىلجان كازەنوۆ:
– بۇل – ازاماتتىق قۇقىق بۇزۋشىلىق ءىس. سوتقا جۇگىنگەندە بۇل باپ بويىنشا بەلگىلى ءبىر مولشەردە ايىپپۇل عانا قاراستىرىلعان. ال قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ءۇشىن ول ادامنىڭ ارەكەتىن الاياقتىق بابى بويىنشا جۇيەلەۋ كەرەك. وعان بىرنەشە ادامنىڭ جازعان شاعىمى قاجەت. ارينە, مۇندايلار تەك ءبىر ادامعا عانا قيانات جاساپ توقتاي قالمايتىنى بەلگىلى. سوندىقتان سوت ول ادامنىڭ ۇستىنەن تۇسكەن باسقا وسى تەكتەس شاعىمدار بولسا, ونى دا ەسكەرۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. سوندا عانا مۇنداي جۇگەنسىزدەردى اۋىزدىقتاۋعا مۇمكىندىك تۋادى, – دەدى.
«جىلاساڭ, تاعى سابايمىن» دەگەندەي, ءبىز پاتەر جوندەۋشىلەردىڭ ادىلەتسىزدىگىن ايتىپ اۋىز جيعانشا بولعان جوق. ۋچاسكەلىك پوليتسياعا جيھاز جاساۋشىلاردان زارداپ شەككەن تاعى ەكى ادامنىڭ ارىزى كەلىپ ءتۇستى. ءبىرى 400 مىڭعا قىمبات ماتەريالدان جاساۋعا تاپسىرىس بەرگەن ادامنىڭ جيھازىن ارزان ماتەريالدان جاساپ اكەلىپ, ۇستاتپاي قاشىپ جۇرگەن ادامنىڭ ۇستىنەن شاعىمدانسا, ەكىنشىسى قابىرعاعا ورناتىلۋى ءتيىستى ۇلكەن اينانى دۇرىس قويماي سىندىرىپ الىپ, بوي تاسالاعان جىگىتتى تاۋىپ بەرۋىن سۇرايدى.
مىنە, كەيىنگى كەزدە وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەردىڭ جاپپاي ەتەك الىپ بارا جاتقانى الاڭداتادى. بۇعان قۇزىرلى ورگاندار قانداي ءۋاج ايتىپ, شارا قولدانار ەكەن؟..
