Eŋbek elge tanytady

Ardaqty ana, aiauly äje,
«Qūrmettı temır­jolşy» belgısı­nıŋ
iegerı Külän Qazkenqyzy Saǧym­baevanyŋ bükıl ǧūmyry äsem Astanamyzben astasqan. Osynda düniege kelıp, orta bılım aldy. Eŋbek jolyn da tuǧan jerınen bastap, ömırınıŋ 35 jylyn Aqmola temırjolyna arnady. Bır sözben aitqanda, elordanyŋ arǧy-bergı tarihy köz aldynda ötken.
Aitpaqşy, apamyz jaily jazuǧa bekıngen alǧaşqy adam emespız. Sonau 1952 jyly, Jambyl atyndaǧy №4 qazaq orta mektebın kümıs medalmen bıtırgende ol turaly «Stalin tuy» gazetınde jazylǧan. Sodan jarty ǧasyrdan astam uaqyttan keiın, Qazaqstan temır jolynyŋ 100 jyldyq mereitoiyna orai daiyndalǧan «Qazaqstannyŋ belgılı temırjolşylary» jinaǧynyŋ altynşy şyǧarylymynda da Külän Qazkenqyzynyŋ eŋbegıne kezınde temır jol basşylarynyŋ bırı bolyp, QR Premer-ministrınıŋ bırınşı orynbasary qyzmetıne deiın köterılgen Nyǧmetjan Esenǧarin baǧa bergen. Jäne sol şyǧarylymda 33 adamnyŋ eŋbegı atalsa, sonyŋ ekeuı ǧana äiel zatynan edı. Sonyŋ bırı – Külän Saǧymbaeva. Būl faktınıŋ özı keiıpkerımızdıŋ eren de, abyroily qyzmet atqarǧanynan habar beredı. Bastapqy armany filosof bolu bolatyn. Alaida Leningrad temır jol institutynyŋ tülegı, äkesınıŋ ınısı Balbeiıstıŋ yqpalymen temırjolşy mamandyǧyn taŋdady. Sodan mektep bıtırgen jyly sol kezdegı odaq astanasyna bır-aq tartty. Aiy oŋynan tuyp, Mäskeu kölık-ekonomikalyq ins­titutynyŋ josparlau-ekonomikalyq fakultetınıŋ studentı atandy.
Qolyna diplomyn alǧan soŋ Almatyǧa şaqyrtu tüskenıne qaramastan, kırın juyp, kındıgın kesken jerı – Aqmolaǧa oraldy. Eŋbek jolyn Qaraǧandy temır jol basqarmasyna qarasty Aqmola lokomotiv deposynda normalauşy bolyp bastady. Eŋbegımen közge tüsıp, tura sol jyly Qaraǧandy temır jol basqarmasy qarjy bölımınıŋ eko­nomistı qyzmetıne taǧaiyndaldy. Būl joldy qaita jasaqtauǧa bailanys­ty, bır jyldan soŋ Aq­mola temır jol bölım­şesınıŋ qarjy bölımınıŋ aǧa buh­galterı qyzmetıne auystyryldy.
Ärı qarai injener-ekonomist, aǧa injener-ekonomist, qarjy bölımı bas­ty­ǧynyŋ orynbasary, temır jol bölım­şesınıŋ josparlau-ekonomikalyq bölı­mınıŋ bastyǧy qyzmetterın atqardy. Būl jyldary ūjymdaǧy bedelı de ösıp, qalalyq eŋbekşı deputattar keŋesınıŋ ekı şaqyrylymynyŋ deputaty boldy. Al būl tek qana öz salasyndaǧy jūmystarǧa ǧana emes, jalpy qaladaǧy ısterge aralasu, tüitkıldı mäseleler tuyndasa, solar­dyŋ oŋ şeşıluıne yqpal etu degen söz.
Osylaişa qarapaiym ekonomis­ten bölım bastyǧyna deiın ösken keiıp­kerımızge 1977 jyly qūrylǧan tyŋ temır jolynyŋ qarjy qyzmetı senıp tapsyryldy. Būl qyzmette ol zeinetkerlıkke şyqqanǧa deiın taban audarmastan on bes jyl eŋbektendı.
Tyŋ temır jolynyŋ qūramynda bırneşe bölımşe bolatyn. Sonyŋ bärı dūrys jūmys ısteuı üşın qarjymen qamtamasyz etu, ärı temırjolşylarǧa jalaqy bölu Külän Qazkenqyzynyŋ moinyna jükteldı. Sondai-aq, öndırıstık nysandardyŋ qūry­lysy men jöndeuıne, tūrǧyn üilerdıŋ qūrylysyna, äleumettık-tūrmystyq salaǧa da qarjy qarastyru sekıldı jūmystardyŋ jauap­kerşılıgı aldynǧylardan kem tüspedı. Bılıktı qar­jyger mamandardan kadr jasaqtau da oŋai ıs emes edı. Mūny da basqa ıstermen bırge döŋgeletıp äkettı. Nätijesınde K.Saǧymbaeva jasaqtaǧan ūjym temır jol­dyŋ şaruaşylyq qyzmetın az uaqytta jolǧa qoiyp, üzdıkterdıŋ qataryna endı.
Tyŋ temır joly tolyǧymen şa­rua­şylyq esep jürgızu men özın-özı qar­jylandyruǧa köşkenı üşın K.Saǧymbaevany sala ministrı 1978 jyly «Qūrmettı temırjolşy» bel­gısımen marapattady.
Atalmyş temır joldyŋ qūryluymen jaŋa toraptardyŋ, ekınşı joldardyŋ, elektr jelılerınıŋ, vokzaldar men ön­dırıstık ǧimarattardyŋ ülken qūry­lysy qolǧa aly­nyp, toraptar avtobūǧatpen jäne dis­pet­cherlık or­talyqpen jab­dyqtaldy. Tūrǧyn üi­lerdıŋ, äleumettık-mädeni nysan­dar­dyŋ qūrylysyna män berıldı.
Külän Qazkenqyzy tek kadr jasaq­taumen ǧana emes, jastardyŋ arasynda qarjygerler men buhgalterlerdıŋ şyǧuyna, olardyŋ bılıktılıgı köte­rıluıne bılek sybana at salysty. Sol üşın Se­linograd temır jol tehnikumynyŋ syrt­tai bölımınde buhgal­terlerdı daiyn­dau boiynşa memlekettık emtihan ko­missiiasynyŋ töraiymy boldy. Osy jyldary temır jol basqarmasy men oblystyŋ qoǧamdyq ömırıne belsene aralasty. Jol bas­qar­masy apparaty äielder keŋesınıŋ töraiymy, basqarma partkomitetı men oblystyq käsıpodaqtyŋ reviziialyq komissiiasynyŋ müşesı bolyp sai­lanyp, bırneşe ret türlı kon­fe­ren­siialarǧa delegat retınde qa­tysty. Bır salada köp jylǧy adal eŋbegı üşın 1986 jyly «Eŋbek ardagerı» medalımen marapattaldy.
Sözımızdıŋ basynda Külän Saǧymbaeva ardaqty ana ekenın aittyq. Balalarynyŋ äkesı Seifolla Ybyraiymbaevpen sonau 1942 jyly mektepke barǧan şa­ǧynda tanysqan. Dūrysy, mektep tabal­dyryǧynan ekeuı bırge attaǧan. Joǧary bılımdı de bır qaladan aldy. Aiyr­ma­şylyǧy – Seifolla Jūmabekūly
Mäs­keudıŋ tüstı metaldar men altyn
institutyn bıtırgen. Oqularyn aiaq­ta­ǧasyn bır jyldan keiın şaŋyraq kö­tergen. Oǧan da biyl 55 jyl.
Būl şaŋyraqty temırjolşylar äuletı desek te bolady. Sebebı, K.Saǧymbaeva aǧaiy­nan ülgı alyp, osy mamandyqty taŋdasa, keiınnen ūldary Talǧat pen Janat, qyzy Gülnär da analarynyŋ jolyn quyp, temır jol salasyna qa­tysty mamandyqtardyŋ iesı atandy. Nemerelerınıŋ arasynda da äjelerınıŋ ısın jalǧastyruşylar bar.
Kelesı jyly, Alla qalasa, seksennıŋ seŋ­gırıne şyǧady. Osy jyldary Aq­mola, Selinograd, odan soŋ qaita Aq­mola, 1998 jyly Qazaqstannyŋ bas qala­sy atanǧan Astananyŋ keşegısı kökı­regınde sairap tūrsa, bügıngısı köz aldynda. Jadysy älı de myqty.
Bala kezınde imandy ata-äjelerınıŋ mūsyl­mandyqtyŋ paryzdary – namazdy oqy­ǧanyn, oraza ūstaǧanyn kördı. 1992 jyly zeinetkerlıkke şyqqan soŋ oǧan da den qoidy. Qazır bes uaqyt namazyn qaza qylmaidy, Ramazan aiynda auyz da bekıtedı.

Amanǧali QALJANOV