Keşe Astanada mädeniet jäne kreativ salanyŋ ūlttyq ekonomikadaǧy rölı, mädeni industriiadaǧy jaŋa biznes-bastamalar men ony investisiia saluǧa tartymdy qyludyŋ joldaryn keŋınen talqylaǧan Kreativtı Ortalyq Aziia (Sreative Central Asia) forumy öttı. Qazaqstandaǧy Britan Keŋesınıŋ ūiymdastyruymen, Astana qalasy äkımdıgı, Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ qoldauymen ötken forumǧa Orta Aziia memleketterınen jäne Ūlybritaniiadan seksenge juyq mädeni, kreativ sala ökılı qatysyp, öz täjıribelerın ortaǧa saldy.
Forum qatysuşylary aldynda söz söilegen Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Asqar Amrin: «EKSPO-2017» sekıldı düniejüzılık deŋgeidegı auqymdaǧy şaralardy ūiymdastyryluy Astanada kreativ industriiany damytuǧa mümkındık bar ekenın körsettı. Bız byltyr qalanyŋ tūraqty damuynyŋ jaŋa modelın qabyldadyq. Adam kapitalynyŋ jaŋa qyrlaryn jäne jappai käsıpkerlıktı negızge ala otyryp, on basty baǧyt ırıktelıp alyndy. Sonyŋ bıreuı – kreativ industriia. Bızde Astanada sän, teatr aptalyǧy, türlı halyqaralyq deŋgeidegı öner konkurstary men mädeni mega-şaralar, säulet jobalaryn talqylau jiı ötkızılıp tūrady. Kelesı jyly halyqaralyq IT-hab jūmysyn bastaidy. Sondyqtan kreativ industriiany damytu qalanyŋ investisiialyq tartymdylyǧyna qalai äser etetının bılu jäne qalada kreativtı orta qalyptastyru boiynşa ozyq täjıribelerdı üirenu bız üşın maŋyzdy» dedı.
Atalmyş forum barysynda Ūlybritaniiadan kelgen mädeni saiasat jäne kreativ industriianyŋ täjıribelı mamandary öz közqarastarymen bölıstı. Sebebı Ūlybritaniia – kreativ industriia boiynşa soŋǧy 20 jylda taŋǧalarlyq jetıstıkterge jetken el. Tarata aitsaq, 1997 jyly bilıkke kelgen Toni Bler bastaǧan leiborister ükımetı 1994 jylǧy, Avstraliia ükımetı jariialaǧan «Kreativtı ūlt» (Creative Nation) zertteuın negızge alyp ärı türlı kreativ sektorda käsıp qylyp jürgen jandarmen keŋese otyryp, osynau auqymdy industriianyŋ Britaniia ekonomikasyndaǧy maŋyzyna baǧa berudı qolǧa alǧan bolatyn. Sonyŋ negızınde, 1998 jyly Aqparat, mädeniet jäne sport ministrlıgı «Kreativ industriianyŋ kartasy» degen zaŋdyq küşı bar qūjat qabyldady. Ol jerde kreativ industriianyŋ 13 baǧyty (säulet, qoldanbaly-sändık öner, dizainer, sän industriiasy, baspa ısı, intereaktivtı oiyn jasau (kompiuterlık oiyn), oryndauşylyq öner, kino, muzyka, kompiuterlık baǧdarlama jasau, jarnama, öner tuyndysy jäne antikvariat naryǧy, televiziia jäne radio-red) bırıktırıldı. Soŋǧy şyqqan resmi mälımetterge sensek, kreativ industriianyŋ Ūlybritaniia ekonomikasyndaǧy bır jyldyq ülesı 84,1 mlrd funt sterlingtı qūraidy. Sala 2014 jyldan berı 8,9% ösım körsetıp otyr.
London merınıŋ mädeni saiasat jönındegı keŋesşı Djon Niubigin men «Ingenious Group» investisiialyq kompaniiasynyŋ keŋesşısı, doktor Martin Smit arasyndaǧy paneldık pıkırtalastan ūqqanymyz – kreativ industriiada qyzmet etetın şaǧyn jäne orta biznes jaŋa ekonomikalyq qūrylymda airyqşa rölge ie. Öitkenı jasandy intellekt pen robototehnika önerkäsıp ataulyny avtomatizasiialap jatqan «Törtınşı industrialdyq töŋkerıs» zamanynda älemdegı eŋbek naryǧy tübırınen özgeredı. Oksford universitetı ǧalymdarynyŋ zertteuınşe, aldaǧy 20 jylda qazırgı mamandyqtardyŋ jartysyna juyǧy qajet bolmai qalady. Sondyqtan 21-ǧasyrdaǧy ekonomikanyŋ ösımı ainalyp kelgende şyǧarmaşylyqty, ziiatkerlık menşıktı qorǧauǧa kelıp tıreledı. Forum barysynda şeteldık mamandar üzdık täjıribelerımen bölıstı. Mysaly, qyrǧyz qyzy Nargiza Qūlataeva Bışkektegı qaŋyrap qalǧan medisinalyq qūrylǧy zauytyn loft- stilden şyǧarmaşylyq üiıne qalai ainaldyrǧandaryn aityp berdı. Al onyŋ ärıptesı, Londonnyŋ İslington aimaǧynda Joǧary şyǧarmaşylyq önımdılık parkınıŋ (High House Production Park) negızın qalaǧan Andrea Stark türlı şyǧarmaşylyq ūjymdy bır şaŋyraqtyŋ astyna jinaǧan osynau ortalyq Londonnyŋ ylǧi öndırıs orny şoǧyrlanǧan, kedei-kepşık tūratyn, jadau audanynyŋ tırşılıgıne qalaişa qan jügırtkenın äserlı jetkızdı. Forum ekı künge sozyldy. Britan keŋesınıŋ Qazaqstandaǧy ökıldık jetekşısı Djim Butteridıŋ aituynşa, atalmyş şara Ūlybritaniianyŋ öz täjıribesımen bölısıp, şikızatqa täueldı Qazaqstan ekonomikasynda kreativ industriianyŋ alǧyşarttaryn qalyptastyruǧa kömek beru nietımen ūiymdastyrylyp otyr.
Ädılbek JAPAQ
