Qazaqstan Respublikasyndaǧy memlekettık satyp alu – būl memlekettık mekemelerdıŋ, memlekettıŋ qajettılıkterın qanaǧattandyru arqyly tauarlardy, jūmystardy jäne qyzmetterdı aludyŋ bır joly. Memlekettık satyp alu kölemı memlekettık biudjet qarajaty esebınen jüzege asyrylady.
Memlekettık satyp aludyŋ özı QR-nyŋ 2015 jylǧy 4 jeltoqsandaǧy «Memlekettık satyp alu turaly» Zaŋymen retteledı, ol qatysu talaptary men tärtıbın retteidı, sonyŋ negızınde memlekettık qajettılıkter qalyptasady.
Is jüzınde elımızde memlekettık satyp alu bırneşe maŋyzdy qaǧidattarmen jüzege asyrylady. Olar: barlyq qatysuşylarǧa (jetkızuşılerge) ädıl jäne teŋ qarym-qatynas, qarajatty ūtymdy jūmsau, aşyqtyq pen sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu. Däl osy qaǧidattardy saqtau memlekettık organdar qyzmetınıŋ qūramdas bölıgı bolyp tabylady.
Memlekettık satyp alularǧa käsıpkerlıkpen ainalysatyn jeke tūlǧalar da, qyzmet salasyna säikes keletın, qajettı qūjattary men bäsekelestık ūsynysy bar zaŋdy tūlǧalar da barlyq jetkızuşıler qatysa alady.
«Sottardyŋ memlekettık satyp alu turaly zaŋnamany qoldanuy turaly» QR Joǧarǧy Sotynyŋ 2012 jylǧy 14 jeltoqsandaǧy №5 normativtık qaulysynyŋ 1-tarmaǧyna sai, sondai-aq «Memlekettık satyp alu turaly» QR Zaŋynyŋ 3-babynyŋ 1-tarmaǧyna säikes memlekettık satyp alu zaŋnamasy QR Konstitusiiasyna negızdeletının, QR Azamattyq kodeksınıŋ, osy Zaŋnyŋ jäne özge de normativtık qūqyqtyq aktılerdıŋ normalarynan tūratynyn anyqtap alu qajet.
QR-nyŋ Azamattyq kodeksınıŋ (būdan ärı – AK) 378-babynyŋ 1-tarmaǧynda eki nemese odan köp adamnyŋ azamattyq qūqyqtar men mindetterdi belgileu, özgertu nemese toqtatu turaly kelisimi şart dep tanylady. Osy Kodekstiŋ 386-babynyŋ 1-tarmaǧyna sai şart ony jasasqan kezden bastap küşine enedi jäne taraptar üşin mindetti sanalady.
Memlekettik satyp alu turaly zaŋyna sai jäne şart boiynşa tauarlardy jetkızudıŋ, jūmystardy oryndaudyŋ, qyzmetterdi körsetudiŋ eŋ tömen merzimi jūmsalǧan uaqyttan kem bolmauy kerek, onyŋ ışınde tauarlardy jetkizuge, olardy daiyndauǧa (öndıruge), jetkızuge, jūmystardy oryndauǧa, tauarlardy beruge, qyzmetterdı ūsynuy küntızbelık 15 künnen kem emes bolu qajet. Būl kezeŋ jetkızuşınıŋ memlekettık satyp alu turaly şart boiynşa öz mındettemelerın oryndau merzımı bolyp tabylady.
Jetkızuşı AK-tıŋ 279-babynda közdelgen memlekettık satyp alu turaly şart boiynşa öz mındettemelerın merzımınen būryn oryndauǧa qūqyly. Jetkızuşınıŋ memlekettık satyp alu turaly şart boiynşa mındettemelerdı oryndau merzımın būzuy ony memlekettık satyp aluǧa josyqsyz qatysuşylardyŋ tızılımıne engızuge äkep soǧady.
Atalǧan normativtık qaulynyŋ 5-tarmaǧyna säikes, jetkızuşılerdı memlekettık satyp aluǧa josyqsyz qatysuşylar dep tanu turaly talaptardy qarau kezınde sottar AK-tıŋ 359-babyna säikes azamattyq-qūqyqtyq jauapkerşılıkke negız retınde önım beruşınıŋ kınäsın eskeredı. APK-nıŋ 6-babynyŋ 5-bölıgıne säikes sot būl mäselelerdı ädıldık pen aqylǧa syiymdylyq ölşemşarttaryn negızge ala otyryp şeşuge mındettı.
Jaǧymsyz saldar dep AK-tıŋ 401-babynyŋ 2-tarmaǧynda taraptardyŋ bireui şartty būzyp, ol ekinşi tarap şart jasasu kezinde ümit artuǧa qūqyly bolǧanynan edäuir därejede airylyp qalatyndai şyǧynǧa äkep soqsa, būl şarttyŋ edäuir därejede būzyluy dep tanylady.
Mındettemenı oryndamaǧany jäne (nemese) tiısınşe oryndamaǧany üşın önım beruşı kınälı bolǧan jaǧdaida AK-nıŋ 359-babynyŋ 1-tarmaǧyna säikes jauapty bolady.
Jetkızuşı şartty oryndau merzımın eleusız būzǧan jäne tapsyrys beruşı üşın terıs saldary bolmaǧan jaǧdaida ädıldık pen negızdılık kriteriilerıne süiene otyryp, sottar ısterdıŋ basym köpşılıgınde mūndai jetkızuşını memlekettık satyp aludyŋ josyqsyz qatysuşysy retınde tanu turaly talap qoiulardy qanaǧattandyrusyz qaldyrady.
Nazarbek KÜZENBAEV,
Astana qalasynyŋ qylmystyq
ıster jönındegı audanaralyq
sotynyŋ bas mamany
