«بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى – بيلىكتىڭ بيزنەسكە كورسەتىپ وتىرعان كەڭ قولداۋىنىڭ ءبىرى. كاسىپكەرلىكتىڭ الداعى ون جىلداعى دامۋ باعدارىن ايقىنداپ بەرگەن بۇل باعدارلامانىڭ العاشقىدا قاناتقاقتى جوبا رەتىندە, ودان سوڭ تولىق كۇشىنە ەنگەنىنە ەكى جىلدان استى. العاشقى ادىمدارى دا جامان ەمەس. باسقاسىن ايتپاعاندا, استانا بويىنشا 130-دان استام جوبا ماقۇلدانىپ, وعان مەملەكەت بيۋدجەتىنەن قايتارىمسىز ميللياردتاعان قارجى ءبولىندى. بۇل تەك بيۋدجەت قارجىسىنىڭ يگەرىلىپ جاتقانىنىڭ كورىنىسى ەمەس. كاسىپكەرلەردىڭ بويىنداعى «ءوزiمiزدiڭ ءوندiرiستiڭ كوشىن العا سۇيرەيمىز» دەگەن ىنتانىڭ بەلگىسى. وعان كاسىپكەرلەردىڭ بەلسەندىلىگى دالەل بولىپ وتىر.
سوڭعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە وتاندىق كاسىپكەرلىككە قان جۇگىرە باستادى. مەملەكەت بيزنەس سەكتورعا قولداۋ كورسەتپەگەندە, ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. ويتكەنى, بۇعان دەيىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءىسىن ورگە سۇيرەۋى ءۇشىن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەن نەسيە الىپ, تاپقان-تايانعانىن ۇستەمەمەن العان قارىزدى قايتارۋعا جۇمسايتىن. ال «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى بويىنشا قارجى قايتارىمسىز نەگىزدە بەرىلەدى. ءارينە, بۇل كولدەنەڭ كوك اتتىعا سۇراعان اقشاسىن بەرە سالادى دەگەن ءسوز ەمەس. تەگىن دۇنيەنى الۋدىڭ دا ءوز شارتتارى بار. بۇل باعدارلامانىڭ باستى شارتى – قولدانىستاعى كاسىپورىن مەن ونداعى جۇمىس ورنىن ساقتاپ, ەكونوميكانىڭ شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورىنىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ كوكجيەگiن كەڭەيتەتiن بۇل باستاما — «ۇدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ» بiر تارماعى. دiتتەگەنi — شاعىن جانە ورتا بيزنەس سەكتورىن ساۋىقتىرۋ, ياعني, كاسiپكەرلiك الەۋەتتi ارتتىرۋ. بيزنەستىڭ بالانستى دامۋىن كوزدەگەن باعدارلاما بىرنەشە باعىتتان تۇرادى. ءبىرىنشى باعىتى – جاڭا بيزنەس باستامانى قولداۋ. بۇل باعىتتىڭ ءوزى ءبىرنەشە باعىتتان تۇرادى: نەسيەنiڭ پايىزدىق مولشەرiن سۋبسيديالاۋ; بيزنەستi ءبولiپ كەپiلدەۋ; ونەركاسiپ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ.
ەكىنشىسى, كاسiپكەرلiك سەكتوردى ساۋىقتىرۋ دەپ اتالادى. مۇنداعى جۇمىستىڭ بارلىعىن قر ەكونوميكالىق دامۋ مينيسترلiگi جۇزەگە اسىرادى. سەبەبi ول – iرi بيزنەستi دامىتۋعا ارنالعان باپ. ال, استانادا iرi ونەركاسiپ وشاقتارىن اشۋ قاجەتتiلiگi بايقالماعاندىقتان, بۇل باعىتتى ورىنداۋدا ەلوردالىق ءۇلەس جوق.
جالپى, مەملەكەتتiڭ كاسiپكەرلiككە كەپiل بولۋى حالىقارالىق iس-ءتاجiريبەدە بار. ماسەلەن, مۇنداي تاجiريبەنi گەرمانيادان كەزدەستiرۋگە بولادى. بانك كاسiپكەرلەردiڭ بيزنەس جوسپارىمەن تانىسىپ, وعان قارجى سالۋدىڭ ءتاۋەكەلi زور ەكەنiن بiلگەننەن كەيiن, كاسiپكەرلەر مەملەكەتتiڭ كومەگiنە جۇگiنە الادى. ءۇشىنشىسى – كاسiپكەردiڭ ۆاليۋتالىق تاۋەكەلiن تومەندەتۋ. ونىڭ كومەگىنە نەگiزiنەن ەكسپورتتىق باعىتتا جۇمىس iستەپ جۇرگەن ۆاليۋتاعا تiكەلەي قاتىسى بار كاسiپورىندار جۇگىنە الادى. ءتورتiنشi باعىتى – كاسiپكەرلiك الەۋەتتi ارتتىرۋ دەپ اتالادى. بۇل سەرۆيستiك قىزمەت كورسەتۋمەن تىعىز بايلانىستى, ياعني, كونسۋلتاتيۆتi-كونسالتينگتiك قىزمەت كورسەتۋ. وندا كاسiبiڭدi قالاي اشۋ كەرەك, جۇمىس iستەۋدiڭ قىر-سىرى, بيزنەس جوسپار قۇرۋ, ساپا مەنەدجمەنتiنە كوشۋ, سالىق جانە باسقا دا مەملەكەتتiك ورگاندارعا ەسەپ بەرۋ, ەسەپ جۇرگiزۋ, كەدەن سالاسىنا قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرiپ, قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن كوتەرۋدi جولعا قويادى. Iت-تەحنولوگيا مەن سالالىق باعدارلامالاردى مەڭگەرiپ, سول باعدارلامامەن جۇمىس جۇرگiزۋدi ۇيرەتەدi.
بۇدان بولەك, باعدارلاما شەڭبەرىندە كاسىپكەرلەرگە قارجىسىز دا قولداۋ كورسەتىلەدى.
باستاپقىدا باعدارلاماعا كاسىپكەرلەردىڭ بارلىعى بىردەي قاتىسا الماپ ەدى. سەبەبى, اۋەلدەگى ەرەجەگە ءسايكەس, ساۋدا مەن قىزمەت كورسەتۋ سالاسى ءونىم شىعارۋشى بولا الماعاندىقتان, باعدارلاماعا قاتىستىرىلمادى. بيىلعى جىلدىڭ مامىر ايىندا ەرەجەگە بىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ, تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ ستانسالارى, كىر جۋ, حيميالىق تازارتۋ سىندى قىزمەت كورسەتۋ نىساندارى قاتىستىرىلاتىن بولىپ شەشىلدى. استانانىڭ جاعدايىندا بۇل وزگەرىستىڭ ماڭىزى زور. ويتكەنى, قالادا الىپ ءوندىرىس وشاقتارى جوق. ەلوردا كاسىپكەرلىگىنىڭ باسىم بولىگىن, ناقتى ايتساق 60 پايىزىن قىزمەت كورسەتۋ مەن ساۋدا-ساتتىق قۇراپ وتىر.
«دامۋ» كاسىپكەرلىكتى قولداۋ قورى» اق استانا قالاسى بويىنشا فيليالىنىڭ ديرەكتورى يلميرا حامزينانىڭ ايتۋىنشا, ەلوردالىق كاسىپكەرلەردىڭ بەلسەندىلىگى وتە جوعارى.
استانا بويىنشا باعدارلاما شەڭبەرىندە 130-دان استام جوبا قولداۋعا يە بولىپ, ونىڭ 96-نا قول قويىلىپتى. نەگىزىنەن, ول كولىكتىك قىزمەت كورسەتۋ, قوناق ءۇي, مەيرامحانا, مەديتسينا, تاماق وندىرىسىنە تيەسىلى. يگەرىلمەي جاتقانى – ونەركاسىپ سالاسى. ونىڭ دا ءوز سەبەبى بار. رەسپۋبليكا بويىنشا باعدارلامانىڭ ورىندالۋ رەيتينگىسىنە كوز جۇگىرتسەك, بيىلعى جىلدىڭ 1 قازانىنداعى كورسەتكىش بويىنشا استانا 11 ورىندا تۇر. سەبەبى سول, وبلىس ورتالىقتارىندا الىپ ونەركاسىپ وشاقتارى كوپ. ءتىپتى, ءبىر وبلىستىڭ وزىندە بىرنەشە اۋدان مەن قالا جانە ولاردىڭ باس-باسىندا ءىرى ونەركاسىپ نىساندارى بار. ال, استانا ءبىرىنشىدەن ەلدىڭ ساياسي-اكىمشىلىك ورتالىعى. سوندىقتان, قالا قانشا ءۇلكەن بولعانىمەن وندا ونەركاسىپ وشاقتارىن اشۋ قيسىنسىز. بۇل ەلوردالىق كاسىپكەرلەرگە قولبايلاۋ بولىپ تۇرعان جوق.
سوڭعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە ونداعان كاسىپورىننىڭ جۇمىسىنا «جان ءبىتتى».
«Made in Kazakhstan» دەگەن جازۋى بار كيىم-كەشەك تە شىعارىلا باستادى.
«جول كارتاسىنا» جۇگىنگەن كاسىپورىننىڭ ءبىرى – «گاۋھار» تiگiن سالونى. «استانادا جاسالعان» دەگەن برەندپەن بۇگىندە «گاۋھاردىڭ» ىسمەرلەرى تىككەن بىلعارى كۇرتەشەلەر قالالىقتار تاراپىنان زور سۇرانىسقا يە بولىپ وتىر. تەرىدەن تىگىلگەن كيىم-كەشەكتەرى تۇركيا مەن يتاليانىڭ ونىمدەرىنەن ەش كەم ەمەس. ياعني, وسى ءبىر عانا مىسالدىڭ نەگىزىندە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى يمپورتتىقتاۋەلدىلىكتى ازايتىپ, وتاندىق ءونىمگە دەم بەرەدى» دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار.
ءسوز باسىندا قارجىلىق قولداۋدان بولەك, قارجىسىز دا دەمەۋ بارىن ايتقانبىز. «بيزنەس كەڭەسشى» جوباسىنىڭ اياسىندا 600-دەن استام كاسىپكەر ارنايى ءدارىس وقۋىنان ءوتتى. سونداي-اق, «ءىسكەر بايلانىس» جوباسىنىڭ نەگىزىندە 200-دەن استام وتاندىق كاسىپكەر شەتەلگە وقۋعا جىبەرىلدى. ونىڭ ءىشىندە ەلوردالىقتار دا بار. ي.حامزينانىڭ ايتۋىنشا, اي سايىن «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى قولداۋ قورىنا كەمىندە 100 ادام كەلەدى. مونيتورينگ ناتيجەسىنە كوز جۇگىرتسەك, سول كەلگەندەردىڭ كەمىندە 10 پايىزى باعدارلامانىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولىپ تابىلادى. ياعني, حالىقپەن ناسيحاتتىق جۇمىسى ناتيجەسىز ەمەس دەگەن ءسوز.
اينۇر شوشاەۆا
