وسىدان ەكى اپتاداي ۋاقىت بۇرىن ۇكىمەت مۇشەلەرىمەن كەڭەيتىلگەن وتىرىس وتكىزگەن مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىن ورىنداۋداعى ورالىمسىزدىقتاردى اتاپ ءوتىپ, وتاندىق كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ىسىنە كوڭىلى تولمايتىنىن جەتكىزگەن ەدى. سونداي-اق, كاسىپكەرلىك نىسانداردى باقىلاۋدا اسىرا سىلتەۋلەر ورىن العانىن, سونىڭ ىشىندە 2 مىڭنان استام نەگىزى جوق تەكسەرۋلەرگە جول بەرىلگەنىن ايتتى.
بۇرناعى كۇنى قر پرەزيدەنتى جانىن-داعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىنە قاتىسقان ءوڭىرلىك دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين, باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى جاقىپ اسانوۆ, «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى قولداۋ قورىنىڭ ديرەكتورى ميراس بەيسەنباەۆ جانە وڭىرلىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى باقىتجان ساركەەۆ اتالعان كەمشىلىكتەردى جويۋعا باعىتتالعان جۇمىستارمەن ءبولىستى.
«بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىمەن 36 مىڭنان استام كاسىپكەر قامتىلعان. ونى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا بۇرىننان بار 170 مىڭنان استام جۇمىس ورىندارى ساقتالىپ, 58 مىڭ جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلعان. باعدارلامانىڭ ءۇش باعىتى بويىنشا 3376 جوباعا 810,4 ملرد سوماسىندا سۋبسيديا بەرىلدى. وسىنداي جالپى مالىمەتپەن تانىستىرعان سەرىك جۇمانعارين سوڭعى ەكى جىلدا باعدارلاماعا ءۇش پاكەت وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن جانە ءتورتىنشى پاكەتى دە ازىرلەنىپ, مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارعا كەلىسۋگە جىبەرىلگەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا, وسى پاكەتتەر باعدارلاماعا نەعۇرلىم كوبىرەك كاسىپكەردى تارتۋعا مۇمكىندىك بەرىپ, سوڭعى ازىرلەنگەن پاكەت الداعى قاراشا ايىندا ۇكىمەت قاراۋىنا جىبەرىلەدى.
باعدارلامانىڭ ەل اۋداندارىندا ءوز دەڭگەيىندە جۇرمەۋىن ول ءۇش سەبەپپەن ءتۇسىندىردى. سونىڭ ءبىرى – كاسىپكەرلەردە كەپىلدىككە سالاتىن باعالى مۇلىكتىڭ بولماۋى بولسا, ەكىنشىسى – ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ اۋدان كاسىپكەرلەرىنە نەسيە بەرۋدەن تارتىنشىقتايتىنى, ال ءۇشىنشىسى – كاسىپكەرلەردە باستاپقى كاپيتالدىڭ جوقتىعى. «جاعدايدى رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن بارلىق اۋدانداردا كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ورتالىقتارى اشىلادى, كەپىلدەمەلەر مەن گرانتتاردى ءبولۋ بويىنشا قارجى قۇرالدارى ەنگىزىلەدى, شاعىن نەسيەلەۋ جۇيەسى جەتىلدىرىلەدى» دەدى وڭىرلىك دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى. گرانتتاردى ءبولۋدىڭ جاڭا قۇرالدارى 2012 جىلدىڭ سوڭىندا ەنگىزىلگەن دە ەكەن. بۇگىنگى كۇنگە كاسىپكەرلىكپەن جاڭادان اينالىسا باستاعاندارعا 408 ملن تەڭگە سوماسىنا 137 گرانت بەرىلسە, بۇل جۇمىس ءالى دە جالعاسىن تابادى.
باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى جاقىپ اسانوۆ 2 مىڭنان استام زاڭسىز تەكسەرىستەرگە جول بەرگەن ورگانداردىڭ 200-دەن استام قىزمەتكەرى جاۋاپقا تارتىلعانىن, سونىڭ ىشىندە 185-ءى تارتىپتىك, 19-ى اكىمشىلىك جازا تارتقانىن, ولاردىڭ 90 پايىزى سانيتاريا مەن ەپيدەميولوگيا, توتەنشە جاعدايلار, ۆەتەريناريا جانە ەكولوگيا سالالارىنا كەلەتىنىن جەتكىزدى. وسى ايدىڭ اياعىنا دەيىن جەرگىلىكتى پروكۋرورلارعا جازالانباعان ازاماتتاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ءۇشىن قوسىمشا شارالار قابىلداۋ ۇسىنىلعانىن ايتتى. «2012 جىلى زاڭسىز تەكسەرۋلەردىڭ سانى 26 مىڭ بولسا, بيىل ولاردىڭ سانى 2 مىڭعا ازايىپ وتىر. سونىمەن بىرگە جالپى تۇرعىدا پروكۋراتۋرا ورگاندارى بيىل 11 مىڭ كاسىپكەردىڭ قۇقىعىن قورعاپ, مىڭ ادامدى جازاعا تارتتى» دەدى ول. باس پروكۋراتۋرا كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ جوباسىن دا ازىرلەگەن ەكەن. بۇل جوبا ءۇش باعىتتا جۇرگىزىلەدى. ءبىرىنشى جانە نەگىزگى باعىتى – زاڭسىز تەكسەرىستەردى بولدىرماۋ ماقساتىندا ءاربىر وبلىس, قالا, اۋدان پروكۋراتۋرالارىنىڭ جانىنان ءموبيلدى توپتار قۇرىلعان. وسى ورگاننىڭ 2011 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان «بيزنەس تىرەگى» باعدارلاماسى بويىنشا كەز كەلگەن كاسىپكەر 115 تەلەفون نومىرىنە قوڭىراۋ شالىپ, تەكسەرۋ تۋرالى اقپارات الا الادى. مۇنداي قىزمەتتى جانە عالامتور مەن ۇيالى بايلانىستىڭ 1012 نومىرىنە سمس جىبەرۋ ارقىلى پايدالانا الادى.
امانعالي شميتۇلى
