Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada halyqaralyq Türkı akademiiasy ūiymy «Türkı älemındegı tūlǧalar taǧylymy» seriiasymen «Alaş äskerı: tarihtan taǧylym» atty seminar ötkızdı. Jiyn aiasynda tarihşy-ǧalym Berık Äbdıǧaliūlynyŋ «Alaşordanyŋ äskeri qūrylymy (1917-1920 j j.) degen kıtabynyŋ tanystyrylymy boldy.
Jiyndy akademiia basşysy Darhan Qydyrälı aşyp, Türkı akademiiasynyŋ byltyrǧy atqarǧan jūmysynyŋ negızgı baǧytynyŋ bırı – Alaşorda ükımetınıŋ 100 jyldyǧyna arnalǧandyǧyn, sol şara şeŋberındegı ǧylymi joba negızınde tarihşy Berık Äbdıǧaliūlynyŋ zertteu eŋbegı jaryq körgendıgın jetkızdı.
Oqyrmanǧa jol tartqan jinaqtyŋ jazyluy jaiynda avtordyŋ özı baiandady. Onyŋ aituynşa, kıtapta Alaşorda ükımetınıŋ ūlttyq äskerınıŋ qalyptasu kezeŋı jan-jaqty sipattalady. Sondai-aq, Alaşorda ükımetınıŋ sol zamandaǧy Uaqytşa Sıbır ükımetı, kazaktardyŋ äskeri toptary sekıldı maŋyzdy tarihi faktorlarmen ara qatynasy zerttelgen. Zertteu barysynda Mäskeu, Sankt-Peterburg, Omby jäne Tomsk qalalarynyŋ mūraǧattary men kıtaphanalarynda saqtalǧan qūndy derekter paidalanylǧan.
– Bız älı Alaşorda fenomenın tolyq aşqan joqpyz. Byltyr Alaşorda ükımetınıŋ 100 jyldyǧyn atap ötsek te köptegen arhivterde alaşqa qatysty qūndy derekter jetkılıktı. Būl eŋbekte Alaş äskerınıŋ Jetısu maidanyndaǧy joryq joldary, aq gvardiiaşylar baspasözındegı Alaş äskerı jaily jazylǧan 90-nan astam derektı qūjattar jinaqtaldy. Sondai-aq, tūŋǧyş ret alaş sarbazdarynyŋ tızımı boljamdy türde anyqtalyp, Aqsu, Aiagöz, Ürjar, Maqanşy öŋırlerınde qūrylǧan Alaş sarbazdarynyŋ barlyǧy 2 myŋ adamnyŋ tızımı jasalyp, 700 sarbazdyŋ aty-jönın anyqtadyq. Aldaǧy taŋda tızımde esımı aitylǧan alaş sarbazdarynyŋ ūrpaqtaryn ızdestırıp, sol kezdegı tarihi jaǧdailar turaly estelık jinastyrudy qolǧa alamyz. Osy baǧytta ekspedisiia ūiymdastyrudy oilastyryp otyrmyz. Alaş äskerınıŋ qūramyna kırgen batys öŋırdegı 3 polk, Torǧai – Qostanai jerındegı 2 polk, elımızdıŋ şyǧys bölıgınde jasaqtalǧan 5 polk jäne kadrlyq rezerv daiyndauǧa arnalǧan 1 polk, barlyǧy 10 polktyŋ tarihy men joryq ısterın tereŋ taldau da qajet, – dedı Berık Äbdıǧaliūly.
Jiyn barysynda QR Parlament Mäjılısınıŋ deputaty, general-leitenant Abai Tasbolatov jaŋa jinaqtyŋ qūndylyǧy turaly aityp, avtorǧa rizaşylyǧyn bıldırdı.
Merei DILDÄBAEV
